Σύμφωνα με τους Financial Times η πτώση του Αφγανιστάν και η επιστροφή των Ταλιμπάν δεν σηματοδοτεί μόνον ήττα των Ηνωμένων Πολιτειών – σηματοδοτεί και «την μετάβαση σε ένα νέο «μετα-αμερικανικό» κόσμο».
Σ’ αυτόν τον κόσμο, αρκετές αναλύσεις στον διεθνή Τύπου σπεύδουν ήδη να προεξοφλήσουν πρωταγωνιστικό, εάν όχι ηγετικό, ρόλο της Κίνας, επισημαίνοντας το γεγονός ότι το Πεκίνο μεθοδεύει και καλλιεργεί ήδη την προσέγγιση με τους Ταλιμπάν.
Tα όρια της σχέσης Κίνας – Ταλιμπάν
Πόσο ρεαλιστικές είναι όμως αυτές οι εκτιμήσεις, και πόσο βαθιά μπορεί να φθάσει – και θέλει πράγματι η Κίνα να φθάσει – αυτή την προσέγγιση;
Οι απαντήσεις δεν είναι απλές, ούτε προφανείς. Διότι και η Ρωσία και, κυρίως, η Κίνα μπορεί να βλέπουν με ικανοποίηση την αποχώρηση του μεγάλου τους ανταγωνιστή, των ΗΠΑ, από την περιοχή, μπορεί ήδη να «κλείνουν το μάτι στους Ταλιμπάν, ταυτόχρονα όμως έχουν ισχυρούς λόγους να είναι συντηρητικές και να ανησυχούν για την γιγάντωση του φανατικού Ισλάμ στην γειτονιά τους – ακόμη και για την διείσδυσή του εντός της επικράτειάς τους.
Όπως επισημαίνουν αμερικανοί αναλυτές, η Κίνα όντως θα κερδίσει στρατηγικά από την απομάκρυνση των στρατευμάτων από το Αφγανιστάν μετά την εκπληκτική κατάρρευση της κυβέρνησης και του στρατού που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ εκεί.
Αλλά αυτή η επιτυχία θα ισορροπηθεί έναντι του φόβου του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος να αντιμετωπίσει ένα ριζοσπαστικό ισλαμικό κράτος στα σύνορά του στην Κεντρική Ασία και την πιθανή ροή τρομοκρατών στην επαρχία Σιντζιάνγκ της Κίνας.
Η “νατοϊκή απειλή”
Στρατιωτικά, η κατάληψη από τους Ταλιμπάν του νοτιοδυτικού ασιατικού κράτους σημαίνει ότι το Πεκίνο μπορεί να γιορτάσει την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων και των συνοδευτικών κατασκοπευτικών βάσεων από τα δυτικά σύνορά του. Οι ηγέτες του Κινέζικου Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) θεωρούσαν εδώ και καιρό την παρουσία αμερικανικών και ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν ως σημαντική απειλή.
Το Αφγανιστάν έχει περιορισμένα σύνορα με την Κίνα μέσω μιας λωρίδας γης γνωστή ως Διάδρομος Wakhan που συνδέει τη χώρα με το Xinjiang, όπου οι μουσουλμάνοι Ουιγούροι αντιμετωπίζουν αυτό που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποκαλεί γενοκτονία που πραγματοποιήθηκε υπό το πρόσχημα της κινεζικής αντιτρομοκρατικής πολιτικής
Ωστόσο, με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, το Πεκίνο αντιμετωπίζει την απειλή ενός εχθρικού ισλαμικού κράτους υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν στα σύνορά του με το Σιντζιάνγκ και άλλες δυτικές επαρχίες.
Ο κίνδυνος του ισλαμικού φοντυαμενταλισμού
Την απειλή αυτή επισημαίνει σε ανάλυσή του και ο διεθνολόγος Θεόδωρος Τσίκας, τονίζοντας: «Ρωσία και Κίνα μπορεί να βλέπουν θετικά ότι ο ανταγωνιστής τους, οι ΗΠΑ, αποχωρεί από ένα κοντινό πεδίο τους, φοβούνται όμως την επέκταση του ισλαμικού φονταμενταλισμού στο εσωτερικό τους, όπου διαβιούν μουσουλμανικοί πληθυσμοί. Ειδικά η Ρωσία ενδιαφέρεται και για την σταθερότητα γειτονικών προς το Αφγανιστάν (πρώην σοβιετικών) χωρών της Κεντρικής Ασίας, όπως το συμμαχικό της Τατζικιστάν στο οποίο διατηρεί ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις».
Το νέο διεθνές σύστημα δεν είναι μονοπολικό
Όλα αυτά δείχνουν πως ακόμη και τα συμπεράσματα για έναν νέο «μετα-αμερικανικό κόσμο» ενδέχεται να είναι πρώιμα, ή τουλάχιστον όχι απόλυτα. Και πως, ακόμη, ο νέος κόσμος που διαμορφώνεται είναι πολύ πιο σύνθετος απ’ ό,τι φαίνεται και δεν περιορίζεται σε μονοδιάσταση αμερικανική, ή κινεζική ηγεμονία.
“Το διεθνές σύστημα δεν είναι μονοπολικό», επεσήμανε από την πλευρά του και ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Σωτήρης Ρούσσος, «δηλαδή δεν υπάρχει μία μεγάλη υπερδύναμη η οποία επιβάλλει τις απόψεις της, έχουμε φύγει από εκείνη την περίοδο, από το 1990 μέχρι τις αρχές του 2000. Εκείνη η δεκαπενταετία όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν φαίνεται ότι έχει ξεπεραστεί. Εκείνο, όμως, που είναι πιο σημαντικό είναι το εξής:
Ότι πλέον, για ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν πολλά μοντέλα διακυβέρνησης, όχι μόνο των χωρών αλλά και των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Δηλαδή αυτό που προσπάθησαν οι αμερικανικές κυβερνήσεις να επιβάλουν είναι ένα σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης, το δυτικό, το οποίο αυτή τη στιγμή δεν ισχύει. Αναπτύσσονται πολλαπλά συστήματα. Το δυτικό παραμένει το πιο ισχυρό αλλά δεν είναι το μοναδικό”…
