Η Τουρκία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, ωστόσο φαίνεται ότι βάζει τη χώρα σε διαρκή και μεγάλα προβλήματα.
Συγκεκριμένα, άνθρακας αξίας τουλάχιστον 14,3 εκατομμυρίων δολαρίων που παράγεται σε περιοχές της Ουκρανίας που έχουν προσαρτηθεί από τη Ρωσία έχει εξαχθεί στην Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, φέτος, σύμφωνα με τα ρωσικά τελωνειακά στοιχεία που εξέτασε το Reuters. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2023, περίπου 160.400 τόνοι άνθρακα από τις προσαρτημένες ανατολικές ουκρανικές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ έφτασαν στην Τουρκία, σύμφωνα με τα στοιχεία.
Τελωνιακά στοιχεία
Τρεις παραγωγοί που αναφέρονται στα τελωνειακά στοιχεία επιβεβαίωσαν στο Reuters ότι είχαν στείλει άνθρακα από τις δύο περιοχές στην Τουρκία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία δεν έχει περιορίσει το εμπόριο με τη Ρωσία ή τις περιοχές της Ουκρανίας που ελέγχονται από τη Μόσχα. Η Ουάσινγκτον έχει προειδοποιήσει τις εταιρείες να μην βοηθούν τη Ρωσία να διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας ή να παρακάμπτει τις κυρώσεις.
Από τότε που η Μόσχα ξεκίνησε την εισβολή της τον Φεβρουάριο του 2022, η Τουρκία –μέλος του ΝΑΤΟ που υποστηρίζει τις προσπάθειες του Κιέβου να απωθήσει τη Ρωσία- έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι αναγνωρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Η Άγκυρα διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη διαμεσολάβηση για μια συμφωνία που έχει πλέον λήξει μεταξύ των αντιμαχόμενων χωρών, η οποία επέτρεπε τις ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Τα στοιχεία από έναν πάροχο εμπορικών δεδομένων, τα οποία εξέτασε το Reuters, έδειξαν ότι άνθρακας από τουλάχιστον 10 παραγωγούς πήγε στην Τουρκία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου. Η Τουρκία ήταν άνετα ο μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός άνθρακα από τις προσαρτημένες περιοχές, όπως έδειξαν τα στοιχεία, αντιπροσωπεύοντας το 95% των αποστολών κατά την περίοδο αυτή.
Καταναλωτής και εισαγωγέας
Η Τουρκία, μεγάλος καταναλωτής και εισαγωγέας άνθρακα, αντιστρατεύεται την παγκόσμια τάση αυξάνοντας το μερίδιο του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Παρήγαγε 31,5 εκατομμύρια μεγαβατώρες (MWh) ηλεκτρικής ενέργειας από εισαγόμενο άνθρακα το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αυξημένη κατά ένα τέταρτο σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Οι πωλητές άνθρακα είναι εγγεγραμμένοι στη Ρωσία και στα προσαρτημένα ουκρανικά εδάφη, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Spark του πρακτορείου ειδήσεων Interfax για τις ρωσικές εταιρείες.
Οι αγοραστές ήταν εταιρείες εγγεγραμμένες στο Χονγκ Κονγκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και υπεράκτιες δικαιοδοσίες, συμπεριλαμβανομένων του Μπελίζ και των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία. Δεν υπήρχαν καταχωρημένες τουρκικές εταιρείες. Το Reuters δεν μπόρεσε να βρει τις επαφές των αγοραστών ούτε να διαπιστώσει ποιοι ήταν οι τελικοί δικαιούχοι. Τον Νοέμβριο, ο Βιτάλι Χοτσένκο, ο τότε επικεφαλής της λεγόμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (DNR), δήλωσε ότι η περιοχή εξήγαγε ήδη άνθρακα στην Τουρκία, από όπου πήγαινε σε αγορές της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.
Οι κυρώσεις
Αν και τα εμπορικά στοιχεία δεν δίνουν πλήρη εικόνα του τρόπου με τον οποίο εξήχθη ο άνθρακας, έδειξαν ότι ένα μέρος πήγε μέσω της νότιας ρωσικής λιμενικής πόλης Ροστόφ και ένα μέρος μέσω του λιμανιού της Μαύρης Θάλασσας Νοβοροσίσκ, τα οποία έχουν σιδηροδρομικές συνδέσεις με το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Το Reuters δεν μπόρεσε να προσδιορίσει αν μέρος ή το σύνολο του επανεξήχθη από την Τουρκία.
Οι αμερικανικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου 2022, τρεις ημέρες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, απαγορεύουν τις αμερικανικές εισαγωγές ή εξαγωγές προς τις λεγόμενες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ (LNR). Δύο ημέρες αργότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε μέτρα που περιλάμβαναν απαγόρευση εισαγωγών αγαθών από τις δύο περιοχές. Η Τουρκία δεν έχει τους ίδιους περιορισμούς.
Ενήμερες οι ΗΠΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις σε εταιρείες, μεταξύ άλλων και από την Τουρκία, οι οποίες, όπως λένε, υποστηρίζουν τη Μόσχα στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας. “Είμαστε ενήμεροι για αναφορές σχετικά με τέτοιου είδους εμπόριο, αλλά δεν μπορούμε να σχολιάσουμε τα συγκεκριμένα ευρήματά σας“, δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις αποστολές στην Τουρκία. “Απεχθανόμαστε κάθε προσπάθεια της Ρωσίας να επωφεληθεί από την κλοπή των φυσικών πόρων της Ουκρανίας. Οι φυσικοί πόροι της Ουκρανίας ανήκουν στο λαό της Ουκρανίας“.
Τον Απρίλιο, το Reuters ανέφερε ότι μια κινεζική εταιρεία αγόρασε χαλκό από εργοστάσιο σε μια περιοχή της Ουκρανίας που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Η Ρωσία ανακοίνωσε την προσάρτηση του συνόλου των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ στην ανατολική Ουκρανία τον Σεπτέμβριο του 2022, αν και ελέγχει μόνο ένα μέρος του εδάφους εν μέσω συνεχιζόμενων μαχών. Η Ουκρανία, οι δυτικοί σύμμαχοί της και η συντριπτική πλειονότητα των χωρών στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, καταδίκασαν την κηρυχθείσα προσάρτηση ως παράνομη.
“Εμπορικό μυστικό”
Η Vostokugol, που εδρεύει στο Λουχάνσκ και ανήκει στις ρωσικές εγκατεστημένες αρχές της LNR, είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες εξόρυξης άνθρακα στις προσαρτημένες περιοχές και αντιπροσώπευε 100.000 τόνους από τις ποσότητες Φεβρουαρίου-Ιουλίου προς την Τουρκία, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία. Ο Ατζμάλ Ζαλμάι, ανώτερος υπάλληλος της Florance LLC – μιας εμπορικής εταιρείας που είναι εγγεγραμμένη στη Μόσχα και αποκλειστικός πωλητής της Vostokugol – έκλεισε το τηλέφωνο όταν το Reuters τον ρώτησε για τις αποστολές προς την Τουρκία.
Ο Άντον Ναντέγιεφ, διευθυντής της ιδιωτικής εταιρείας εξόρυξης Nedra-06, η οποία δραστηριοποιείται στο Antratsyt, μια πόλη κοντά στην πόλη Λουχάνσκ που ελέγχεται από φιλορώσους αντιπροσώπους από το 2014, επιβεβαίωσε τις αποστολές στην Τουρκία. Ο Ναντέγιεφ αρνήθηκε να παράσχει περισσότερες λεπτομέρειες για τις συναλλαγές ή πληροφορίες σχετικά με τους αγοραστές. “Αυτό είναι το εμπορικό μας μυστικό. Δεν είμαι έτοιμος να μιλήσω γι’ αυτό“, δήλωσε ο Ναντέγιεφ.
Εξωχώριοι αγοραστές
Τα τελωνειακά στοιχεία δείχνουν ότι η Nedra-06 πραγματοποίησε δύο αποστολές άνθρακα στην Τουρκία συνολικής ποσότητας 1.600 τόνων τον Μάιο και τον Ιούνιο. Οι αγοραστές ήταν η Brig Management LTD με έδρα το Μπελίζ και η Green Rabbit LTD του Χονγκ Κονγκ, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία. Τα τελωνειακά αρχεία δείχνουν ότι οι δύο εταιρείες ήταν οι μεγαλύτεροι αγοραστές άνθρακα από τα προσαρτημένα ουκρανικά εδάφη κατά την υπό εξέταση περίοδο.
Ένας παραγωγός άνθρακα στο ελεγχόμενο από τη Ρωσία Ντονέτσκ, ο επιχειρηματίας Ντένις Καράστσουκ, με έδρα την εξορυκτική πόλη Γιασινουβάτα, επιβεβαίωσε ότι μέρος της παραγωγής της εταιρείας του είχε μεταφερθεί στην Τουρκία. Είπε ότι δεν έστειλε ο ίδιος τον άνθρακα εκεί. Ο άνθρακας που αγοράστηκε στα ρωσικά λιμάνια από την Brig Management LTD και την Green Rabbit LTD μεταφέρθηκε στην Τουρκία, όπως έδειξαν τα στοιχεία.”Ο άνθρακας αγοράζεται στο λιμάνι του Νοβοροσίσκ“, δήλωσε ο Καράστσουκ.”Και το τι συμβαίνει στη συνέχεια είναι, ας πούμε, ήδη δική τους (των αγοραστών) υπόθεση“.
