Όταν ήταν ακόμη φοιτητής στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, πολλά χρόνια προτού βρεθεί στον Λευκό Οίκο, ο Μπαράκ Ομπάμα είχε, όπως αποκαλύπτεται, συγγράψει ένα βιβλίο μαζί με τον φίλο του, καθηγητή Οικονομικών Ρόμπερτ Φίσερ. Ο λόγος για ένα πόνημα περίπου 250 σελίδων με τον προσωρινό τίτλο «Transformative Politics» («Πολιτικές μετασχηματισμού» σε ελεύθερη ελληνική μετάφραση).
Τολμηρό στην επιχειρηματολογία του και αδυσώπητο στην κριτική του
Ο Αμερικανός ιστορικός Τίμοθι Σενκ πήρε στα χέρια του σχετικά πρόσφατα αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον χειρόγραφο το περιεχόμενο του οποίου παρουσιάζει μέσα από τις σελίδες των Τάιμς της Νέας Υόρκης.
«Καθώς ο Τιμ άρχισε να γυρίζει τις σελίδες, κατάλαβε ότι επρόκειτο για κάτι περισσότερο από ένα ιστορικό κειμήλιο. Τολμηρό στην επιχειρηματολογία του και αδυσώπητο στην κριτική του, το εν λόγω κείμενο έδειχνε να εμπεριέχει αιχμηρές συμβουλές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Δημοκρατικούς να βγουν από το σημερινό πολιτικό τους τέλμα», γράφει ο Λόρα Ρέστον στους New York Times, παρουσιάζοντας το εν λόγω πόνημα ως παράθυρο που μας επιτρέπει να διαβάσουμε τις μη-λογοκριμένες σκέψεις που είχε ο Μπαράκ Ομπάμα για την αμερικανική δημοκρατία πίσω στην αρχή της καριέρας του.
Την ύπαρξη του εν λόγω κειμένου δεν την γνώριζε σχεδόν κανείς ως το 2017 οπότε κυκλοφόρησε η βιογραφία του Μπαράκ Ομπάμα με τον τίτλο «Rising Star». Σε εκείνο το ογκώδες βιβλίο που είχε γράψει για τη ζωή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ ο βιογράφος – ιστορικός Ντέιβιντ Γκάροου, γίνεται μια πρώτη αναφορά στο εν λόγω ξεχασμένο φοιτητικό πόνημα.
«Όταν επικοινώνησα με τον κ. Γκάροου το καλοκαίρι του 2019 ζητώντας του να με βοηθήσει να αποκτήσω ένα αντίγραφο εκείνου του κειμένου, μου είπε ότι ήμουν ο πρώτος που ενδιαφέρθηκε», γράφει ο ιστορικός Τίμοθι Σενκ στους Τάιμς της Νέας Υόρκης.
Τα ερωτήματα που παραμένουν επίκαιρα
Οι κ.κ. Ομπάμα και Φίσερ επιχειρούσαν, μέσα από εκείνο το κείμενο, που γράφτηκε κατά το τελευταίο εξάμηνο φοίτησης του Ομπάμα στη νομική σχολή του Χάρβαρντ πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 1990, να απαντήσουν σε μια σειρά από ερωτήματα πολλά από τα οποία δυστυχώς ηχούν εξαιρετικά επίκαιρα σήμερα αν και έχουν περάσει δεκαετίες.
«Γιατί έχει αποτύχει η αμερικανική αριστερά;»: Αυτό ήταν ένα από τα ερωτήματα στο οποίο είχε επιχειρήσει τότε να δώσει απαντήσεις ο Ομπάμα, επικαλούμενες μια σειρά από αιτίες: Επειδή δεν καταλαβαίνει επαρκώς και δεν μπορεί να αξιοποιήσει την Αγορά («failure to understand and use the market») – επειδή αρνείται να διατυπώσει αρχές ικανές να δημιουργήσουν συνασπισμούς που θα έχουν διάρκεια («refusal to articulate principles that can create lasting coalitions») – επειδή περιμένει από το δικαστικό σύστημα να λειτουργήσει ως πεδίο κοινωνικών αλλαγών κ.ά.
Πέρα από τον τίτλο «Transformative Politics», οι συγγραφείς συζητούσαν ως εναλλακτική επιλογή και τον τίτλο «Υποσχέσεις Δημοκρατίας: Ελπιδοφόρες κριτικές της αμερικανικής ιδεολογίας» («Promises of Democracy: Hopeful Critiques of American Ideology»).
Η πολιτική δεν πρέπει να παραδοθεί στα χέρια τεχνοκρατών
Κατά τα λοιπά, οι κ.κ. Μπαράκ Ομπάμα και Ρόμπερτ Φίσερ είχαν διατυπώσει τότε και μια σειρά από άλλα ενδιαφέροντα σημεία, υποστηρίζοντας για παράδειγμα:
ότι η πολιτική δεν πρέπει να παραδοθεί στα χέρια «ειδικών» και «τεχνοκρατών» καθώς κάτι τέτοιο κρύβει «κινδύνους» – ότι η αμερικανική κοινωνία παραμένει ρατσιστική και δεν πρόκειται να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη – ότι προκειμένου να ηττηθεί η Δεξιά, η συζήτηση πρέπει να επιστρέψει στο επίπεδο της οικονομίας – ότι η αμερικανική ατομικιστική μυθολογία (America’s individualist mythology) λειτουργεί σε βάρος όλων των εργατών (blue-collar workers), όχι μόνο των μαύρων αλλά και των λευκών – ότι το Δημοκρατικό κόμμα θα πρέπει να απευθυνθεί σε όλους τους εργάτες στις ΗΠΑ, λευκούς και μαύρους – ότι μια ολοκληρωμένη στρατηγική οικονομικών μεταρρυθμίσεων πρέπει να βρίσκεται στο πυρήνα της πολιτικής ατζέντας – ότι οι πολιτικοί υπολογισμοί θα πρέπει να συνοδεύονται και από ένα όραμα ηθικών αξιών κ.ά.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους Δημοκρατικούς σήμερα;
«Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους Δημοκρατικούς σήμερα;», διερωτάται ο ιστορικός Τίμοθι Σενκ, υποστηρίζοντας ότι το Δημοκρατικό κόμμα στις ΗΠΑ αντιμετωπίζει το ίδιο βασικό πρόβλημα από τη δεκαετία του 1960 και έπειτα. «Ένα εκλογικό σώμα πολιτισμικά διχασμένο (divided by culture) δεν πρόκειται να προσφέρει τις ψήφους που χρειάζονται οι Δημοκρατικοί για να χτίσουν μια διαρκή πλειοψηφία.»
Προοπτικές και περιθώρια αλλαγής ωστόσο υπάρχουν, ακόμη και μέσα σε αυτές τις συνθήκες, όπως προκύπτει άλλωστε μέσα και από τις δημοσκοπήσεις. Οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι στις ΗΠΑ δηλώνουν σε ποσοστό μόλις 27% φιλελεύθεροι (σ.σ. ο όρος στις ΗΠΑ έχει περισσότερο προοδευτική-αριστερή χροιά σε σχέση με την Ευρώπη).
Την ίδια ώρα ωστόσο, το 62% των Αμερικανών θέλει να αυξηθεί η φορολογία για τους εκατομμυριούχους, το 71% βλέπει θετικά τα συνδικάτα και το 83% θέλει να δει τον κατώτατο μισθό να αυξάνεται σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Πηγή: New York Times
