Κι όμως ο εφιάλτης της ύφεσης μπορεί να επανέλθει αν η ελληνική οικονομία δεν κάνει κάποιο ποιοτικό άλμα στους τομείς της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας.
Η πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για μακροχρόνια ύφεση της τάξεως του 0,7% ετησίως, αν δεν γίνουν οι απαραίτητες -πρόσθετες- μεταρρυθμίσεις, ηχεί σαν… καμπανάκι για το τι μέλλει γενέσθαι στην Ελλάδα. Επιπλέον, δείχνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι έπειτα από τρία μνημόνια, διαδοχικούς εφαρμοστικούς νόμους, μεσοπρόθεσμα προγράμματα και 1.000 περίπου προαπαιτούμενα, κάτι σαθρό εξακολουθεί να υπάρχει στη διάρθρωση της οικονομίας μας!
Χαμηλό σημείο εκκίνησης
Όπως αναφέρει το ΔΝΤ οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς προϊόντων έχουν προχωρήσει, αλλά το σημείο εκκίνησης ήταν έτσι κι αλλιώς πολύ χαμηλό. Γι αυτό και η Ελλάδα “εξακολουθεί να υστερεί σε πολλά σημεία και σημαντικά κέρδη σε όρους παραγωγικότητας δεν έχουν ακόμη πραγματωθεί”.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Δήμητρας Καδδά στον ιστότοπο Capital.gr (εδώ) η αύξηση της παραγωγικότητας είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι χαμηλές. Το ΔΝΤ αναφέρει ότι έγιναν προσπάθειες για τη μείωση των φραγμών, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης ορισμένων “κλειστών” επαγγελμάτων και της απλούστευσης της αδειοδότησης των επενδύσεων, “αλλά η εφαρμογή των ψηφισμένων μέτρων ήταν μικτή και η νέα αναπτυξιακή στρατηγική δεν περιλαμβάνει σημαντικές περαιτέρω αλλαγές”.
Η επίδοση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη ανταγωνιστικότητας που παρουσιάζει το ΔΝΤ δείχνει ότι μετά από μία περίοδο επιδείνωσης η “βαθμολογία” της σε όρους ανταγωνιστικότητας έχει βελτιωθεί, αλλά παραμένει πιο κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα. Και η διαφορά σε σχέση με τα άλλα “PIGS” είναι πάρα πολύ μεγάλη.
Μία άλλη “πικρή” διαπίστωση είναι ότι το κόστος εργασίας μειώθηκε πάρα πολύ στην Ελλάδα αλλά το “όφελός” του, σε όρους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, ήταν πολύ περιορισμένο εξαιτίας ενός πολύ σημαντικού “επιβαρυντικού” παράγοντα: της παραγωγικότητας του ιδιωτικού τομέα που όχι μόνο δεν αυξήθηκε αλλά μειώθηκε επιβραδύνοντας το συνολικό αποτέλεσμα εν αντιθέσει με τα άλλα κράτη των μνημονίων.
[more]
Στην εξίσωση και η γήρανση!
Όσο για το μέλλον, το Ταμείο τονίζει ότι τα “αρνητικά δημογραφικά στοιχεία και το ιστορικό της χαμηλής παραγωγικότητας δείχνουν ότι η τόνωση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της παραγωγής θα είναι μια δύσκολη μάχη”. Γίνεται σαφές ότι η επίτευξη ετήσιων ρυθμών ανάπτυξης 1% ετησίως (μία εκτίμηση κοινή και στους τέσσερις θεσμούς για την περίοδο μετά το 2022 λόγω κυρίως της γήρανσης του πληθυσμού), απαιτεί “οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα να αποδώσουν σε όρους αύξησης της απασχόλησης και της παραγωγικότητας που υπερβαίνουν την εμπειρία σε άλλα κράτη. Θα απαιτήσει, επίσης, μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια “της οποίας ο ρυθμός και η εμβέλεια θα υπερβούν αυτό που η Ελλάδα έχει επιτύχει στο παρελθόν”.
Όπως επισημαίνεται, η Ελλάδα πρόκειται να βιώσει μια δραματική γήρανση του πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες. Αναμένεται έτσι μέση ετήσια μείωση κατά 1,1% στο εργατικό δυναμικό της Ελλάδας κατά τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.
“Κλειστή” οικονομία
Παράλληλα, η αύξηση της παραγωγικότητας στην Ελλάδα ήταν ιστορικά φτωχή λόγω της “κλειστής” οικονομίας και την έμφαση σε μη εμπορεύσιμους τομείς. Η αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας τα τελευταία 47 χρόνια υπολογίστηκε κατά μέσο όρο μόλις κατά 0,25% ετησίως, και είναι η χαμηλότερη στην Ευρωζώνη.
Αν η Ελλάδα διατηρήσει τα σημερινά επίπεδα αύξησης της παραγωγικότητας που οδηγούν σε μέσο προϊόν ανά εργαζόμενο που αυξάνεται κατά 0,4% ετησίως και (μαζί με τη γήρανση σε μείωση του αριθμού των εργαζομένων κατά -1,1%), τότε οδηγείται σε μακροπρόθεσμη ετήσια ύφεση 0,7%…
Ουσιαστικά απαιτούνται μεταρρυθμίσεις που θα τονώνουν το ΑΕΠ κατά 1,7% ετησίως, εκτιμά το Ταμείο. Το ποσοστό είναι πολύ μεγάλο δεδομένου ότι ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι ακόμα και η πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν αποφασισθεί οδηγεί σε επιτάχυνση του ΑΕΠ κατά 0,8% για 10 χρόνια. Ουσιαστικά η ανάπτυξη κατά 1% θα απαιτήσει σύμφωνα με το ΔΝΤ από “τις ελληνικές αρχές και τους πολίτες να δεσμευτούν για μια εκτεταμένη περίοδο από βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις”. Προϋποθέτουν ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να αυξήσει τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού σε επίπεδα που υπερβαίνουν τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Ο ρόλος των επενδύσεων
Μοχλός επιτάχυνσης της οικονομίας, σύμφωνα με το ΔΝΤ, είναι οι επενδύσεις με την υποσημείωση, ωστόσο ότι μπορούν μόνο προσωρινά να προσφέρουν στήριξη αν δεν υπάρξει παράλληλα πλέγμα δράσεων για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας.
Οι ιθύνοντες του Ταμείου εξηγούν ότι λόγω της μεγάλης επενδυτικής καθίζησης που προηγήθηκε, τα πρώτα χρόνια μπορεί να φανεί ακόμη και διψήφια άνοδός τους. Αλλά μόλις ολοκληρωθεί η μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα, τότε ο αντίκτυπος των αυξημένων επενδύσεων θα εξασθενίσει και θα προσδιοριστεί η δυναμική της ανάπτυξης από την εξέλιξη της παραγωγής ανά εργαζόμενο και από τον αριθμό των εργαζομένων. Εκτιμούν ότι θα έρθουν μέσω του ΕΣΠΑ κεφάλαια ίσα με το 4% του ΑΕΠ από φέτος έως και το 2022.
“Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης είναι η μόνη επιλογή για μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη αύξηση της παραγωγής” αναφέρει χαρακτηριστικά το ΔΝΤ. Και κάνει λόγο για την εφαρμογή των παρεμβάσεων που μέχρι σήμερα υστερούν στον ενεργειακό τομέα, στο δικαστικό σύστημα, στην ελευθέρωση επαγγελμάτων, στην αδειοδότηση και αλλού.
[/more]
