Όταν τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου, με ένα τηλεοπτικό διάγγελμα, ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωβε την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία, οι στόχοι που περιέγραψε προκάλεσαν πολλά ερωτηματικά σε όσους τον άκουσαν.
Οι «αδύναμες» αφορμές
Συγκεκριμένα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανέφερε ότι στόχος της Ρωσίας είναι η «αποναζιστοποίηση» της Ουκρανίας και η αποτροπή «γενοκτονίας» σε βάρος των ρωσόφωνων που ζούσαν στα ανατολικά της χώρας, στις αυτοανακηρυχθείσες «Λαϊκές Δημοκρατίες» του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, περιγράφοντας την ηγεσία του Κιέβου ως «νεοναζιστική» (προφανώς αδιαφορώντας για το γεγονός ότι ο Ουκρανός ομόλογός του, Βλοντιμίρ Ζελένσκι είναι εβραϊκής καταγωγής…).
Από την πρώτη στιγμή, οι δικαιολογίες του Πούτιν περιγράφηκαν ως έωλες από τους Δυτικούς ηγέτες που έσπευσαν να εκφράζουν τη στήριξή τους στην Ουκρανία, με πρώτο και καλύτερο τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος λίγες ώρες μετά την έναρξη της εισβολής είπε ότι ο Πούτιν «έχει πολύ μεγαλύτερες φιλοδοξίες από την Ουκρανία. Στην πραγματικότητα, επιθυμεί να επανασυστήσει την πρώην Σοβιετική Ένωση. Για αυτό γίνονται όλα». Με την άποψη του Μπάιντεν συντάχθηκαν πολλοί Δυτικοί ηγέτες και αναλυτές.
Ο Μέγας Πέτρος και ο Πούτιν
Ωστόσο, η Μόσχα διέψευσε… μετά βδελυγμίας την εκτίμηση αυτή, επισημαίνοντας, μάλιστα, ότι ο Πούτιν στο διάγγελμά του, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις, είχε ασκήσει δριμεία κριτική στους Σοβιετικούς ηγέτες, αρχής γενομένης από τον ίδιο τον Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν, για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκαν το σχέδιο της ΕΣΣΔ, σε σχέση με τις δημοκρατίες-μέλη της. Παράλληλα, κατηγόρησε το ΝΑΤΟ ότι με την διαρκή επέκτασή του προς ανατολάς απειλεί την ασφάλεια, την ίδια την ύπαρξη της Ρωσίας.
Φαίνεται, ωστόσο, ότι ο Ρώσος πρόεδρος «λύθηκε» πρόσφατα, σε ομιλία του προς φοιτητές σε μια έκθεσε για τον Μέγα Πέτρο, τον Ρώσο τσάρο του 18ου αιώνα, ο οποίος θεωρείται ως και ο πρώτος bona fide αυτοκράτορας της Ρωσίας που μετέτρεψε τη χώρα σε μια ισχυρή δύναμη, καταλαμβάνοντας μέρος της Σουηδίας, την Κριμαία από τους Τατάρους και κομμάτι της Κασπίας Θάλασσας από τους Πέρσες, όλα αυτά στο διάστημα από τα τέλη του 17ου αιώνα ως το 1723.
Τα αυτοκρατορικά όνειρα
Στην ομιλία του ο Πούτιν συνέκρινε τον εαυτό του με τον Μέγα Πέτρο, λέγοντας ότι «ξεκάθαρα, έλαχε σε μας να επιστρέψουμε και να ενδυναμώσουμε (σ.σ. τη Ρωσία). Και αν λειτουργήσουμε πάνω στις βασικές αξίες που αποτελούν τη βάση της ύπαρξής μας, τότε σίγουρα θα επιτύχουμε τους στόχους μας». Με απλά λόγια, ο Πούτιν είπε ότι στόχος της Ρωσίας είναι η εδαφική της επέκταση μέσω κατακτήσεων και η μετατροπή της στην δύναμη που ήταν επί κυριαρχίας του Μεγάλου Πέτρου.
Τα λόγια του Πούτιν ενισχύουν την άποψη Δυτικών αναλυτών που εκτιμούν ότι πηγή έμπνευσης για τον Ρώσο πρόεδρο αποτελεί λιγότερο η ΕΣΣΔ και πολύ περισσότερο η αυτοκρατορική τσαρική Ρωσία, η οποία στην κορύφωσή της απλωνόταν από την Αλάσκα ως τη Φινλανδία. Άλλωστε, ήδη η Ρωσία του Πούτιν έχει προχωρήσει σε επεμβάσεις επεκτατικού χαρακτήρα στη Γεωργία, από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκαν η Αμπχαζία και η Νότια Οσετία, αλλά και στην Ουκρανία, από την οποία απέσπασε το 2014 την Κριμαία.
Κίεβο: Η Ρωσία να προχωρήσει σε «απο-αυτοκρατοροποίηση»
Όπως είναι φυσικό, οι δηλώσεις του Ρώσου προέδρου προκάλεσαν την άμεση αντίδραση του Κιέβου, με τον σύμβουλο του Ζελένσκι, Μιχαΐλο Ποντόλιακ, να σημειώνει ότι τα λόγια του Πούτιν αποδεικνύουν ότι οι «επινοημένες αφορμές περί “γενοκτονίας”» είναι ψευδείς και να απαιτεί την άμεση «απο-αυτοκρατοροποίηση» της Ρωσίας, γυρίζοντας «τούμπα» τους ισχυρισμούς της Μόσχας περί «απο-ναζιστοποίησης» της Ουκρανίας.
Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη ο πόλεμος στην Ουκρανία, άλλη μια ημιαυτόνομη περιοχή, η Τρανσδνειστερία, η οποία αποτελεί τμήμα της Μολδαβίας, αλλά έχει ισχυρό ρωσικό στοιχείο στον πληθυσμό της, έχει εκφράσει μέσω της «κυβέρνησής» της την επιθυμία να ενωθεί με τη Ρωσία, προκαλώντας νέους «πονοκεφάλους», αλλά και πραγματικές ανησυχίες στη Δύση για μια νέα εστία έντασης στην περιοχή.
