Του Κώστα Μποτόπουλου
Η μη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, για την οποία μιλήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα, δίνει την ευκαρία να σκεφτούμε τις ευρύτερες αντιφάσεις, ή μάλλον διπλές όψεις, της οικονομίας μας. Κάθε βήμα προς τα εμπρός -και δεν είναι ούτε λίγα, ούτε ασήμαντα- έχει και ένα φρένο -που δεν επιτρέπεται να παρασιωπάται ή να υποτιμάται.
Ανάπτυξη χωρίς παραγωγικότητα. Αύξηση της απασχόλησης, δημοσιονομικό πλεόνασμα, εκτίναξη της κατανάλωσης -που φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού σε κάθε πρωινή ή βραδινή έξοδο- απογείωση του τουρισμού, από τη μία. Κι από την άλλη, όχι απλώς στασιμότητα αλλά βύθιση της παραγωγικότητας σε επίπεδα κάτω του 2009, ασθενικότητα -σε συγκριτικούς με άλλες χώρες της Ευρώπης αλλά και αριθμητικούς όρους- εξαγωγών και επενδύσεων, τεράστια αναντιστοιχία μεταξύ ιδιωτικής (68%) και δημόσιας κατανάλωσης, πλήρης αδυναμία, ούτε καν προσπάθεια, αλλαγής παραγωγικού μοντέλου.
Επιχειρησιακή δυναμική χωρίς ρευστότητα και καινοτομία. Επιστροφή του εμπορίου και της κατασκευής, άνοιγμα νέων επιχειρήσεων, ονομαστικά κέρδη, άλμα του δείκτη οικονομικού κλίματος (δεύτερο θετικότερο στην Ευρωπαική Ένωση μετά την Κροατία). Αλλά και “στεγνότητα” σε 6 στις 10 μικρομεσαίες επιχειρήσεις -με μηδενικό ταμείο, ή που επαρκεί μόνο για ένα μήνα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΓΣΒΕΕ-, μικρή χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων και ανεπαρκής παρουσία τους στην οικονομική ζωή, απουσία αξιοποίησης των σύγχρονων ρευμάτων (τεχνολογία, ψηφιοποίηση, έρευνα).
Βελτίωση τζίρου αλλά πεισματική έλλειψη βάθους και προοπτικής στην ελληνική αγορά κεφαλαίων. Τρίτη καλύτερη, τη φετινή χρονιά, ημερήσια αξία συναλλαγών, από το 2010, στο Χρηματιστήριο Αθηνών, εκτίναξη της κεφαλαιοποίησης, επιστροφή ενδιαφέροντος μικροεπενδυτών -χιλιάδες οι νέοι κωδικοί-, κάποιες νέες εισαγωγές εταιριών, διακριτικό, και μάλλον εκ του μακρόθεν, ενδιαφέρον των ξένων θεσμικών. Αλλά και απόλυτη διατήρηση της “τραπεζοκεντρικής” και “μπλουτσιπικής” ταυτότητας, έλλειψη επέκτασης και διαπλάτυνσης, διατήρηση εκτός ώριμων αγορών -για το “καλό της αγοράς μας”, κατά τους διεθνείς αξιολογητές…
Τράπεζες με βελτίωση κερδών αλλά όχι κοινωνικής προσφοράς. Άνετοι, πλέον, δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας στις συστημικές τράπεζες, εύσημα από οίκους αξιολόγησης, σύγκλιση με το μέσο όρο των μεγάλων τραπεζών της Ένωσης, υποχώρηση, έστω και με τεχνητό τρόπο -ξεφόρτωμα και όχι διευθέτηση- των μη εξυπηρετούμενων ανιιγμάτων και δανείων. Αλλά και υψηλά επιτόκια, αναβαλλόμενοι φόροι -ευφάνταστη αλλά και επικίνδυνη ελληνική πατέντα-, διαρκές “τρέξιμο” στο κατόπι όλων και πιο αυστηρών διεθνών κανόνων, ανεπαρκής άρδευση της πραγματικής οικονομίας.
Σταθεροποίηση χωρίς αναζωογόνηση στο κρατικό επίπεδο. Αποσπασματικές, συχνά χρήσιμες, αλλαγές, χωρίς δομικές μεταρρυθμίσεις. Εξευρωπαισμός, χωρίς απο-βαλκανοποίηση: το πιο εύγλωττο ίσως χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας είναι οι ευρωπαικές τιμές με βαλκανική αγοραστική δύναμη, αφού η Ελλάδα έχει, μετά τη Βουλγαρία, την ασθενέστερη αγοραστική δύναμη στην Ένωση. Οικονομική πρόοδος των αστικών κέντρων και συγχρόνως φτωχοποίηση της περιφέρειας, όπως προκύπτει από την τελευταία Έκθεση Συνοχής της Ευρωπαικής Επιτροπής. Αύξηση του εισοδήματος (σχετικά λίγων) και συγχρόνως επέκταση των ανισοτήτων (που αφορούν τους πολλούς).
Αν ο Ιανός δεν ήταν Ρωμαίος, θα έπρεπε να τον είχαμε εφεύρει για να περιγράψει την οικονομία -αλλά και γενικώς την κατάστασή μας.
