Μία έκρηξη – άγνωστης ακόμα προέλευσης – προκάλεσε σοβαρό ρήγμα στο φράγμα της Nova Kakhovka στην περιοχή της Χερσώνας, το πρωί της Τρίτης, γεγονός που ίσως πυροδοτήσει σημαντικές εξελίξεις στην πορεία του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
Οι δύο πλευρές αλληλοκατηγορούνται καθώς το φράγμα βρίσκεται στη νότια Ουκρανία, σε περιοχή που ελέγχεται από Ρώσους και η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί τις εξελίξεις με το άλλο μάτι της στραμμένο στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.
Το Al Jazeera μάζεψε και δίνει τις όποιες πληροφορίες είναι έως τώρα διαθέσιμες.
Τι συνέβη;
Δεν είναι σαφές τι ακριβώς κατέστρεψε το φράγμα νωρίς την Τρίτη, αλλά από τις εικόνες που μεταδίδονται από το σημείο, φαίνεται ότι μια έκρηξη ανατίναξε μεγάλο μέρος της κατασκευής.
Τα βίντεο έδειχναν τα κτίρια γύρω από την είσοδο του φράγματος να έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, ενώ ένας μεγάλος όγκος νερού φαινόταν να αναβλύζει μέσα από μια τρύπα στην κατασκευή.
The moment that the Nova Kakhovka dam was blown up#StandWithUkraine #Ukraine #Kyiv #Crimea #Mariupol #Bakhmut #Donetsk #Melitopol #Berdyansk #Kharkiv #Kherson #Dnipro #Zaporizhzhia #Zelensky #Russia #Moscow #Putin #Kremlin #Wagner #Prigozhin #Belgorod pic.twitter.com/BRp7p6zfje
— Yuriy Dryha 🇺🇦📸 (@drigli_) June 6, 2023
Ποιος ευθύνεται για την καταστροφή του φράγματος;
Σύμφωνα με το Al Jazeera Ουκρανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν κατηγορήσει ο ένας τον άλλον για την ανατίναξη του φράγματος, αν και έχουν προκύψει αντικρουόμενες αναφορές από αξιωματούχους που έχουν εγκατασταθεί στη Μόσχα.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγόρησε τους «Ρώσους τρομοκράτες» για την καταστροφή του φράγματος και δήλωσε ότι η οργή «επιβεβαιώνει για όλο τον κόσμο ότι πρέπει να εκδιωχθούν από κάθε γωνιά της ουκρανικής γης».
«Ούτε ένα μέτρο δεν πρέπει να τους μείνει, γιατί χρησιμοποιούν κάθε μέτρο για τον τρόμο», έγραψε σε ένα tweet. «Οι τρομοκράτες δεν θα μπορέσουν να σταματήσουν την Ουκρανία με νερό, πυραύλους ή οτιδήποτε άλλο», είπε.
Ο Αντρέι Γέρμακ, επικεφαλής του γραφείου του Ζελένσκι, χαρακτήρισε επίσης την πράξη «οικοκτονία».
Ένας αξιωματούχος της Μόσχας που τοποθετήθηκε στη Nova Kakhovka, ο Vladimir Leontev, δήλωσε στη ρωσική κρατική τηλεόραση ότι οι ζημιές στο φράγμα ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς ουκρανικών επιθέσεων.
Ωστόσο, ο Βλαντίμιρ Ρογκόφ, ένας εγκατεστημένος από τη Ρωσία αξιωματούχος στη Ζαπορίζια, δήλωσε ότι το φράγμα κατέρρευσε λόγω προηγούμενης ζημιάς και της πίεσης του νερού.
Ποιος ελέγχει το φράγμα Nova Kakhovka;
Το φράγμα βρίσκεται σε έδαφος που ελέγχεται από τη Ρωσία, κοντά στη μεγάλη πόλη Χερσώνα.
Οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τη Χερσώνα τον Μάρτιο του 2022, αλλά μια επιτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση ανακατέλαβε την πόλη τον Νοέμβριο του 2022, καθώς τα ρωσικά στρατεύματα υποχώρησαν στη νότια όχθη του ποταμού Δνείπερου.
Η Ρωσία εξακολουθεί να ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών στις νότιες όχθες του φράγματος, ενώ η Ουκρανία ελέγχει τα εδάφη βόρεια του ποταμού.
Γιατί είναι σημαντικό το φράγμα;
Το φράγμα, ύψους 30 μέτρων και μήκους 3,2 χιλιομέτρων, κατασκευάστηκε το 1956 στον ποταμό Δνείπερου ως μέρος του υδροηλεκτρικού σταθμού παραγωγής ενέργειας Kakhovka.
Παρέχει νερό σε μεγάλες εκτάσεις της νοτιοανατολικής Ουκρανίας, καθώς και στη χερσόνησο της Κριμαίας που έχει προσαρτηθεί στη Ρωσία.
Ο ταμιευτήρας του φράγματος παρείχε επίσης νερό που χρησιμοποιείται για την απαραίτητη ψύξη των έξι αντιδραστήρων του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια (ZNPP), της μεγαλύτερης τέτοιας εγκατάστασης στην Ευρώπη, καθώς και για τα αναλωμένα καύσιμα και τις γεννήτριες ντίζελ έκτακτης ανάγκης που χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν επανειλημμένα όταν η εξωτερική τροφοδοσία διακόπηκε.
Ποια είναι η απειλή για τον πυρηνικό σταθμό;
Και οι δύο πλευρές έκαναν δηλώσεις για να καταστείλουν τους φόβους ότι το εργοστάσιο κινδυνεύει.
Ο κρατικός οργανισμός πυρηνικής ενέργειας της Ουκρανίας, Energoatom, δήλωσε ότι αν και τα πρόσφατα γεγονότα συνιστούν κίνδυνο για το εργοστάσιο, η κατάσταση είναι «υπό έλεγχο».
Από την πλευρά της, η κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Ρωσίας Rosatom δήλωσε ότι δεν υπάρχει καμία απειλή για τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.
Ο πυρηνικός παρατηρητής των Ηνωμένων Εθνών, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), δήλωσε στο Twitter ότι παρακολουθεί στενά την κατάσταση, αλλά ότι δεν υπάρχει «άμεσος κίνδυνος πυρηνικής ασφάλειας στο [εργοστάσιο]».
Ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ Ραφαέλ Γκρόσι δήλωσε ότι το εργοστάσιο θα πρέπει να έχει αρκετό νερό για να ψύξει τους αντιδραστήρες του για «μερικούς μήνες» από μια λίμνη που βρίσκεται πάνω από τον ταμιευτήρα του φράγματος.
«Υπάρχουν διάφορες εναλλακτικές πηγές νερού. Μια κύρια είναι η μεγάλη λίμνη ψύξης δίπλα στο εργοτάξιο που από το σχεδιασμό της διατηρείται πάνω από το ύψος του ταμιευτήρα», ανέφερε σε δήλωσή του.
The IAEA is aware of reports of damage at #Ukraine’s Kakhovka dam; IAEA experts at #Zaporizhzhya Nuclear Power Plant are closely monitoring the situation; no immediate nuclear safety risk at plant.#ZNPP
— IAEA – International Atomic Energy Agency ⚛️ (@iaeaorg) June 6, 2023
Ποιες είναι οι πιθανές οικολογικές επιπτώσεις;
Οι όχθες των ποταμών έχουν ήδη πλημμυρίσει καθώς το νερό ξεχύνεται μέσω της κατεστραμμένης δομής του φράγματος.
Οι ακριβείς οικολογικές συνέπειες δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί με σαφήνεια, αλλά Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι μπορεί να είναι σοβαρές.
Ο Γέρμακ έγραψε: «Οι Ρώσοι θα είναι υπεύθυνοι για την πιθανή στέρηση πόσιμου νερού για τους ανθρώπους στα νότια της περιοχής Χερσώνα και στην Κριμαία, την πιθανή καταστροφή ορισμένων οικισμών και της βιόσφαιρας».
Το προεδρικό γραφείο της Ουκρανίας ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι «τουλάχιστον 150 τόνοι πετρελαίου κίνησης μπήκαν στον ποταμό Δνείπερο και υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω διαρροής περισσότερων από 300 τόνων».
Ο υποστηριζόμενος από τη Ρωσία κυβερνήτης της Κριμαίας δήλωσε την Τρίτη ότι υπάρχει κίνδυνος να πέσει η στάθμη του νερού στο κανάλι της Βόρειας Κριμαίας, το οποίο μεταφέρει γλυκό νερό στη χερσόνησο από τον ποταμό Δνείπερο, ως συνέπεια της καταστροφής του φράγματος.
Η χερσόνησος της Κριμαίας εξαρτάται από το γλυκό νερό της διώρυγας. Η Ουκρανία είχε προηγουμένως αποκλείσει την παροχή νερού στην Κριμαία μετά την προσάρτηση της χερσονήσου από τη Ρωσία το 2014, προκαλώντας ελλείψεις νερού στην περιοχή.
