Μετά από σχεδόν μια δεκαετία, δεκτό έγινε από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, που αφορά την πλήρη αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τη μετανάστευση.
«Μετά από σχεδόν μια δεκαετία αδιεξόδου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της υιοθέτησης του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο – την πλήρη αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τη μετανάστευση. Η Ευρώπη θα διαχειριστεί τη μετανάστευση με ομαλό τρόπο και με τους δικούς μας όρους» ανέφερε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς.
Από την πλευρά της, η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον σημείωσε ότι η σημερινή ψήφος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ένα μεγάλο επίτευγμα. «Θα μπορέσουμε να προστατεύσουμε καλύτερα τα εξωτερικά μας σύνορα, τους ευάλωτους και τους πρόσφυγες και θα επιστρέφονται γρήγορα όσοι δεν δικαιούνται παραμονή, με υποχρεωτική αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών» τόνισε.
Σημειώνεται ότι μέχρι τελευταία στιγμή υπήρχε αβεβαιότητα λόγω της αυξανόμενων διαφωνιών από τη Δεξιά και την Αριστερά. Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, δήλωσε ότι «η ιστορία γράφτηκε. Παραδώσαμε ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο για τον τρόπο αντιμετώπισης της μετανάστευσης και του ασύλου στην ΕΕ. Το σχέδιο αυτό προετοιμαζόταν για περισσότερα από δέκα χρόνια, αλλά κρατήσαμε τον λόγο μας. Μια ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης. Αυτός είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος».
«Υποχρεωτική αλληλεγγύη»
Το Νέο Σύμφωνο μέσα από πέντε χωριστές, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις, προβλέπει συλλογικούς και προβλέψιμους κανόνες για τη διαχείριση της υποδοχής και μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο, ένα πολιτικά εκρηκτικό ζήτημα που αποτελεί επαναλαμβανόμενη πηγή έντασης μετά τη μεταναστευτική κρίση του 2015-2016, ματαιώνοντας τις συνεχείς προσπάθειες για την επίτευξη κοινής αντίληψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η μεταρρύθμιση συγκεντρώνει όλες τις πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης των αιτούντων άσυλο, της επιτάχυνσης των συνοριακών διαδικασιών και της επανεγκατάστασης των προσφύγων. Η κύρια καινοτομία του είναι ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που θα διασφαλίζει ότι όλες οι χώρες, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη θέση τους, θα συμβάλλουν στην ανακούφιση της πίεσης που ασκείται στη νότια Ευρώπη.
Ολική προσέγγιση
Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει πληθώρα πολύπλοκων θεμάτων, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, τους ασυνόδευτους ανήλικους, την προστασία των δεδομένων, τις οικονομικές συνεισφορές, τις περιόδους κράτησης και την εθνική ασφάλεια, επομένως η νομοθετική διαδικασία εξελίχθηκε αργά, λόγω διαρκών διαπραγματεύσεων, αλλά και ανατροπών, από τα κράτη-μέλη, ενώ οι Οι ψηφοφορίες καθυστέρησαν ελαφρώς κατά μερικά λεπτά, καθώς διαδηλωτές πέταξαν φέιγ βολάν στους ευρωβουλευτές, φωνάζοντας: «Αυτό το Σύμφωνο σκοτώνει, ψηφίστε “όχι”».
European Parliament disrupted by protestors throwing paper planes down into auditorium pic.twitter.com/8Pub3GN24J
— Lisa O’Carroll (@lisaocarroll) April 10, 2024
Το αποτέλεσμα ηρέμησε τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα, καθώς επιθυμούν να επιδείξουν τη μεταρρύθμιση στην εκστρατεία τους για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, πιστεύοντας ότι «η Ε.Ε. προσφέρει». Παρ’ όλα αυτά, το κατά πόσον η μεταρρύθμιση ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες είναι ένα ερώτημα που θα χρειαστεί χρόνος για να απαντηθεί: Οι νόμοι θα χρειαστούν περίπου δύο χρόνια για να τεθούν σε πλήρη ισχύ.
Οι πέντε νόμοι
Οι πέντε νόμοι που περιλαμβάνονται στο Νέο Σύμφωνο είναι οι εξής:
- Ο κανονισμός για τον έλεγχο προβλέπει μια διαδικασία πριν από την είσοδο για την ταχεία εξέταση του προφίλ ενός αιτούντος άσυλο και τη συλλογή βασικών πληροφοριών, όπως η εθνικότητα, η ηλικία, τα δακτυλικά αποτυπώματα και η εικόνα του προσώπου. Θα διενεργούνται, επίσης, έλεγχοι υγείας και ασφάλειας.
- Ο τροποποιημένος κανονισμός Eurodac, μια μεγάλης κλίμακας βάση δεδομένων που θα αποθηκεύει τα βιομετρικά στοιχεία που συλλέγονται κατά τη διαδικασία διαλογής. Η βάση δεδομένων θα μετατοπιστεί από την καταμέτρηση των αιτήσεων στην καταμέτρηση των αιτούντων και θα αποτρέψει το ίδιο πρόσωπο από την υποβολή πολλαπλών αιτήσεων. Η ελάχιστη ηλικία για τη συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων θα μειωθεί από τα 14 στα 6 έτη.
- Ο τροποποιημένος κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου (APR) ορίζει δύο πιθανά στάδια για τους αιτούντες: Την παραδοσιακή διαδικασία ασύλου, η οποία είναι χρονοβόρα, και μια ταχεία συνοριακή διαδικασία, η οποία προορίζεται να διαρκέσει το πολύ 12 εβδομάδες. Η συνοριακή διαδικασία θα εφαρμόζεται σε μετανάστες που αποτελούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια, παρέχουν παραπλανητικές πληροφορίες ή προέρχονται από χώρες με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης, όπως το Μαρόκο, το Πακιστάν και η Ινδία. Αυτοί οι μετανάστες δεν θα επιτρέπεται να εισέρχονται στο έδαφος της χώρας και αντ’ αυτού θα κρατούνται σε εγκαταστάσεις στα σύνορα.
- Ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης (AMMR) θεσπίζει ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που θα προσφέρει στα κράτη-μέλη τρεις επιλογές για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών: Μετεγκατάσταση ενός συγκεκριμένου αριθμού αιτούντων άσυλο, καταβολή 20.000 ευρώ για κάθε αιτούντα που αρνούνται να μετεγκαταστήσουν ή χρηματοδότηση επιχειρησιακής υποστήριξης. Οι Βρυξέλλες στοχεύουν σε 30.000 μετεγκαταστάσεις ετησίως, αλλά επιμένουν ότι το σύστημα δεν θα αναγκάσει καμία χώρα να δεχτεί πρόσφυγες, εφόσον συμβάλλει μέσω οποιασδήποτε από τις άλλες δύο επιλογές.
- Ο κανονισμός για την κρίση προβλέπει έκτακτους κανόνες που θα ενεργοποιούνται όταν το σύστημα ασύλου της Ε.Ε. απειλείται από ξαφνική και μαζική άφιξη προσφύγων, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2015-2016, ή από κατάσταση ανωτέρας βίας, όπως η πανδημία της νόσου COVID-19. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εθνικές Αρχές θα μπορούν να εφαρμόζουν αυστηρότερα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μεγαλύτερων περιόδων καταγραφής και κράτησης και η Επιτροπή θα έχει τη δυνατότητα να ζητήσει πρόσθετα μέτρα «αλληλεγγύης».
