Όταν οι Δυτικοί μιλούν για τη σύγκρουση στην Ουκρανία η οποία κινδυνεύει να μετατραπεί σε “αιώνιο πόλεμο”, τείνουν να το εννοούν ως κάτι κακό. Ωστόσο, όπως σημειώνει ανάλυση του CNN, για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, όμως, είναι πιθανότατα ένας στόχος.
Όπως γράφει ο αναλυτής Μαρκ Γκαλεότι, την περασμένη εβδομάδα, ο Πούτιν κατέστησε την ημερομηνία 30 Σεπτεμβρίου επίσημη αργία: την άκομψα ονομαζόμενη Ημέρα Επανένωσης των Νέων Περιφερειών με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Σηματοδοτώντας την επέτειο ενός έτους από την προσάρτηση των περιοχών Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια της Ουκρανίας – παρόλο που οι περισσότερες δεν βρίσκονταν καν υπό ρωσικό έλεγχο εκείνη την εποχή – έδωσε την ευκαιρία στον Πούτιν να επιστρέψει σε μια από τις τρέχουσες εμμονές του: ότι πρόκειται για έναν αγώνα “για την πατρίδα, για την κυριαρχία μας, τις πνευματικές αξίες, την ενότητα και τη νίκη“.
Το άλλοθι
Αυτός δεν είναι, στα μάτια του, τόσο ένας αγώνας με την Ουκρανία όσο ένας παγκόσμιος αγώνας με τη Δύση, στον οποίο η Ουκρανία είναι απλώς ένα πεδίο μάχης, έστω και ιδιαίτερα αιματηρό και προφανές. Στην ομιλία του στην παρέλαση της Ημέρας της Νίκης του 2023, που συνήθως είναι μια μακρά και πομπώδης λιτανεία των επιτυχιών, ο Πούτιν ήταν ζοφερός και σκληρός, δηλώνοντας ότι “ένας πραγματικός πόλεμος έχει εξαπολυθεί εναντίον της πατρίδας μας“. Ανέσυρε το φάντασμα του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου – έτσι περιγράφουν οι Ρώσοι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – και προειδοποίησε ότι “ο πολιτισμός βρίσκεται και πάλι σε ένα αποφασιστικό σημείο καμπής” επειδή οι “δυτικές παγκοσμιοποιημένες ελίτ” ήταν αποφασισμένες να “καταστρέψουν και να αποδεκατίσουν” τη Ρωσία.
Από τη μία πλευρά, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα αποκαλυπτικό άλλοθι για τη σχετική αποτυχία της λεγόμενης “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” στην Ουκρανία, στην οποία αυτό που προοριζόταν για μια γρήγορη επιχείρηση για την επιβολή ενός καθεστώτος μαριονέτας έγινε ένας αιματηρός, πλήρους κλίμακας πόλεμος που κατέστρεψε το άνθος του ρωσικού στρατού. Ωστόσο, πρόκειται για κάτι περισσότερο από αυτό. Όταν ο Πούτιν μιλάει γι’ αυτό ως μια από τις “αποφασιστικές μάχες για τη μοίρα της πατρίδας μας“, όπως έκανε στη φετινή παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης, φαίνεται επίσης να μιλάει από καρδιάς – και για το νέο δόγμα του καθεστώτος του.
Κανένα όραμα
Δεν προσέφερε κανένα σαφές όραμα για το μέλλον, ούτε καν κάποια πραγματική ελπίδα, παρά μόνο το μήνυμα ότι το έθνος ήταν εγκλωβισμένο σε έναν υπαρξιακό αγώνα με μια εχθρική Δύση χωρίς πραγματικό τέλος στον ορίζοντα. Αυτό ακούγεται σαν μια ζοφερή προοπτική, αλλά από την οπτική γωνία του Πούτιν έχει και τις σαφείς αρετές του. Φυσικά, ο πόλεμος είναι μια καταστροφή για τη Ρωσία. Κυβερνητικές πηγές των ΗΠΑ αναφέρουν ότι η Ρωσία μπορεί να έχει υποστεί 120.000 νεκρούς και 170.000-180.000 τραυματίες στρατιώτες.
Οι οικονομικές πληγές θα χρειαστούν χρόνια για να επουλωθούν, ακόμη και όταν συμφωνηθεί η ειρήνη και αρθούν οι κυρώσεις. Και οι δευτερογενείς επιπτώσεις στις υποχρηματοδοτούμενες δημόσιες υπηρεσίες, ακόμη και χωρίς το βάρος μεγάλου αριθμού βετεράνων με σωματική και ψυχολογική βλάβη, θα είναι αισθητές τουλάχιστον για την επόμενη γενιά. Είναι όμως και μια ευκαιρία. Καθώς ο “αιώνιος πόλεμος” γίνεται η οργανωτική αρχή του “ύστερου πουτινισμού“, δικαιολογεί -ακόμη και απαιτεί- τη σκλήρυνση της καταστολής που χρειάζεται ο Πούτιν για να διατηρήσει τον έλεγχό του στο έθνος.
Η ελπίδα του Κιέβου
Ακόμη και η πιο ήπια διαφωνία γίνεται προδοσία, και η μαζική μετατόπιση πόρων στον αμυντικό τομέα γίνεται αναγκαιότητα. Ο τελευταίος προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση των στρατιωτικών δαπανών κατά σχεδόν 70% το επόμενο έτος, σε επίπεδο περίπου τριπλάσιο των συνδυασμένων δαπανών για την υγεία, την εκπαίδευση και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο πεδίο της μάχης, ο Πούτιν μπορεί να πει στον εαυτό του ότι κερδίζει με το να μην χάνει. Η ουκρανική αντεπίθεση διέσπασε την πρώτη ρωσική αμυντική γραμμή στη νότια περιοχή Ζαπορίζια, και έχει ήδη προκαλέσει κάποια τοπικά ρήγματα στη δεύτερη.
Η ελπίδα του Κιέβου είναι ότι αν δεν μπορεί να κόψει τις δυνάμεις εισβολής στα δύο, θα φτάσει τουλάχιστον αρκετά μακριά ώστε να μπορέσει να βάλει βόμβα στις οδικές και σιδηροδρομικές “χερσαίες γέφυρες” που συνδέουν την Κριμαία με τη ρωσική ενδοχώρα. Καθώς πλησιάζουν οι χειμωνιάτικες βροχές, φαίνεται ότι είναι αμφίβολο αν αυτό θα είναι εφικτό. Αν όχι, η Μόσχα θα έχει μια ανάσα για να χτίσει περισσότερες άμυνες, να συγκεντρώσει περισσότερα στρατεύματα και να ελπίζει ότι θα δει τη δυτική βούληση να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τη μάχη της Ουκρανίας σε αυτόν τον πόλεμο να μειώνεται.
Το κρίσιμο χάσμα
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν ο Πούτιν πιστεύει πραγματικά ότι η Ρωσία μπορεί να αποσπάσει κάποια νίκη από την ουκρανική πανωλεθρία του ή απλά αισθάνεται ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να ελπίζει ότι μπορεί να ξεπεράσει τους εχθρούς του. Ωστόσο, από τη δική του σκοπιά, η συζήτηση για έναν “αιώνιο πόλεμο” έχει μια τελευταία αρετή γι’ αυτόν – είναι αποθαρρυντική για τους εχθρούς του. Είναι, άλλωστε, άλλο πράγμα να φαντάζεται κανείς μια ουκρανική στρατιωτική νίκη χάρη στην αποφασιστικότητα των στρατιωτών της και την υπεροχή του εξοπλισμού που του παρέχει η Δύση.
Ωστόσο, υπάρχει ένα πραγματικό χάσμα μεταξύ αυτού και μιας διαρκούς ειρήνης.Ακόμη και αν κάθε Ρώσος στρατιώτης εκδιωχθεί από την Ουκρανία -κάτι που θα χρειαζόταν να γίνει- τότε αυτό απλώς μεταφέρει τη γραμμή του μετώπου στα εθνικά σύνορα. Η Ρωσία θα εξακολουθήσει να είναι σε θέση να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις της, να εκτοξεύσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους σε ουκρανικές πόλεις και να κάνει ό,τι μπορεί για να εμποδίσει την ανοικοδόμηση.
Η υπόθεση Πριγκόζιν
Εν τω μεταξύ, ενώ ο χειρισμός από τον Πούτιν της ανταρσίας του Ιουλίου από τον επικεφαλής του Wagner, τον Γεβγένι Πριγκόζιν και τον μισθοφορικό στρατό του, άφησε πολλούς στην ελίτ αβέβαιους για το αν έχει χάσει την ικανότητά του να διαχειρίζεται το σύστημα, ο επακόλουθος πρόωρος και ύποπτος θάνατος του Πριγκόζιν θεωρήθηκε ως μια αυστηρή προειδοποίηση προς οποιονδήποτε να μην τον αμφισβητήσει.
Οι κυρώσεις έχουν πραγματικό αντίκτυπο στη ρωσική αμυντική παραγωγή, αλλά δεν μπορούν να αποτρέψουν την κλιμάκωσή της, ούτε η οικονομία αντιμετωπίζει κατάρρευση. Οι απώλειες δεν φαίνεται να αποτρέπουν τους Ρώσους από το να προσφερθούν εθελοντικά να πολεμήσουν, με αποτέλεσμα το Γενικό Επιτελείο να δηλώνει ότι δεν σχεδιάζει άλλη κινητοποίηση εφέδρων. Εν κατακλείδι, σημειώνει ο Γκαλεότι, κανένας πόλεμος δεν διαρκεί για πάντα, αλλά η ειρήνη είναι ακόμα πολύ μακριά στον ορίζοντα.
