Μετά από μια χρονιά που άρχισε με ελπίδες, αλλά τελειώνει με πολλές αβεβαιότητες, το Κίεβο έχει και κάτι για το οποίο μπορεί να χαμογελάει: σύντομα, στις αρχές του 2024 η ουκρανική Πολεμική Αεροπορία θα παραλάβει τα πρώτα μαχητικά τύπου F-16.
Καθώς ο πόλεμος πλησιάζει στον δεύτερο χρόνο του, η Ρωσία έχει αξιοποιήσει σχεδόν δύο χρόνια αποσπασματικής αεροπορικής υπεροχής πάνω από την Ουκρανία, αλλά δεν έχει καταφέρει να κυριαρχήσει πλήρως στον ουρανό. Η αεράμυνα του Κιέβου έχει προκαλέσει απώλειες στην αεροπορία της Μόσχας, αν και ο ανώτερος και μεγαλύτερος στόλος αεροσκαφών της Ρωσίας εξακολουθεί να δυσχεραίνει τις επιχειρήσεις της Ουκρανίας καθ’ όλη τη διάρκεια των μακρών μηνών του πολέμου.
Ο έλεγχος του εναέριου χώρου
“Οι Ουκρανοί δεν ελέγχουν τον εναέριο χώρο όπου επιτίθενται“, δήλωσε στο Associated Press νωρίτερα φέτος ο Τζορτζ Μπάρος, αναλυτής της Ρωσίας στο Ινστιτούτο Μελέτης Πολέμου, ένα αμερικανικό think tank. “Αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες μπορούν να διεξαχθούν επιθετικές επιχειρήσεις“. Αλλά τα αμερικανικά F-16 θα μπορούσαν να το αλλάξουν αυτό. Αν και είναι απίθανο να αλλάξουν δραματικά τον πόλεμο από μόνα τους, τα δεκάδες προηγμένα αεροσκάφη θα εφοδιάσουν την Ουκρανία με νέες δυνατότητες για να απειλήσουν την αεροπορική υπεροχή της Μόσχας.
“Τα F-16 θα δώσουν στην Ουκρανία τις πολυπόθητες αμυντικές και επιθετικές ικανότητες“, δήλωσε Φρέντερικ Μέρτενς, αναλυτής του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών της Χάγης. “Η άφιξη των F-16 σε μεγάλους αριθμούς θα πρέπει να δώσει στην Ουκρανία αεροπορική υπεροχή για την προστασία των ουκρανικών στρατευμάτων της πρώτης γραμμής από τα ρωσικά επιθετικά ελικόπτερα και τις βόμβες σταθερής πτέρυγας“, δήλωσε ο Ντάνιελ Ράις, πρώην ειδικός σύμβουλος του επικεφαλής διοικητή της Ουκρανίας, στρατηγού Βαλερί Ζαλούζνι.
Εντός βεληνεκούς
Μεταξύ των F-16 και των πυραύλων διασποράς μεγάλου βεληνεκούς που έφτασαν στην Ουκρανία τους τελευταίους μήνες, “κάθε ρωσικός στόχος” στο έδαφος που ελέγχεται από τη Μόσχα θα βρίσκεται στο βεληνεκές της Ουκρανίας, δήλωσε ο Ράις, ο οποίος είναι τώρα πρόεδρος του Αμερικανικού Πανεπιστημίου του Κιέβου. Τα F-16 είναι εξοπλισμένα με πιο σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα και καλύτερα ραντάρ. Σχεδιάστηκαν για να εκτοξεύουν τα όπλα των προτύπων του ΝΑΤΟ που χρησιμοποιεί η Ουκρανία με τα παλαιότερα αεροσκάφη της, σοβιετικής εποχής.
Έτσι, η Ουκρανία θα είναι σε θέση να επιχειρεί από μεγαλύτερες αποστάσεις, εξουδετερώνοντας ευκολότερα τις ρωσικές επίγειες άμυνες και κρατώντας τα ρωσικά αεροσκάφη σε απόσταση. Πέρα από αυτές τις νέες δυνατότητες, τα αεροσκάφη φέρνουν την Ουκρανία ένα ακόμη βήμα πιο κοντά στο ΝΑΤΟ, κάτι που προφανώς δεν θα συμβεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Το Κίεβο εξασφάλισε δεσμεύσεις για τα F-16 πριν από μήνες, αλλά χωρίς χρονοδιάγραμμα σχετικά με το πότε ακριβώς τα αεροσκάφη θα απογειωθούν στους ουρανούς της Ουκρανίας.
Το α’ εξάμηνο του 2024
Ο ΥΠΕΞ της Ουκρανίας, Ντιμίτρο Κουλέμπα, δήλωσε στα μέσα Οκτωβρίου ότι τα F-16 θα μπορούσαν να φτάσουν το πρώτο εξάμηνο του 2024. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία ανησυχεί για τα F-16. Η Μόσχα έχει αρχίσει τις προετοιμασίες για να μετακινήσει τις βάσεις της στη Μαύρη Θάλασσα ανατολικότερα από την Ουκρανία, “μια σαφής ένδειξη του κινδύνου που ενέχει η επικείμενη άφιξη των μαχητικών F-16“, δήλωσε ο Μέρτενς, προσθέτοντας ότι “είδαμε τη ζημιά που κατάφερε να κάνει η ουκρανική αεροπορία με τα παλιά Su-24 και τους σύγχρονους πυραύλους κρουζ Storm Shadow. Η απειλή από τα F-16 θα είναι πολύ πιο σοβαρή, καθώς τα αεροσκάφη μπορούν να αξιοποιούν τα δυτικά όπλα στο έπακρο“.
Ο εφοδιασμός της Ουκρανίας με πυραύλους είναι πεπερασμένος και τα F-16 με τους πυραύλους που εκτοξεύονται από αέρος είναι “ένας από τους καλύτερους τρόπους για να διασφαλιστεί ότι το Κίεβο μπορεί να γλιτώσει τους στρατούς και τις πόλεις του από την προσοχή των ρωσικών αεροσκαφών“, είπε. Η Ουκρανία έχει αποδειχθεί επιδέξια στο να χειρίζεται τους βρετανικούς και γαλλικούς πυραύλους κρουζ Storm Shadow (ή SCALP-EG) εναντίον ρωσικών στόχων γύρω από την προσαρτημένη Κριμαία. Το Κίεβο δήλωσε επίσης ότι η Ρωσία έχασε έως και οκτώ αεροσκάφη μέσα σε μόλις τρεις εβδομάδες στις αρχές του μήνα, γεγονός που αποτελεί απόδειξη για την αεράμυνα της Ουκρανίας.
Βελτίωση της αποτελεσματικότητας
Τα F-16 θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τους πυραύλους HARM (κατά ραντάρ) πιο αποτελεσματικά από ό,τι μπορεί να κάνει το Κίεβο με τα αεροσκάφη σοβιετικής εποχής. Τα F-16 μπορούν να λαμβάνουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για ακριβέστερη στόχευση. Αυτό “θα βελτιώσει μαζικά τη φονικότητα αυτών των πυραύλων“, προέβλεψε ο Μέρτενς. Θα σημαίνει επίσης ότι η Ουκρανία θα μπορεί να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά την αεράμυνα της Ρωσίας. Παρόμοια πράγματα θα μπορούσαν να ειπωθούν και για τους πυραύλους AIM-120 AMRAAM και τους πυραύλους Harpoon γύρω από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
“Ο συνδυασμός των F-16 και των Harpoon θα μπορούσε να δώσει στην Ουκρανία επαρκή δύναμη κρούσης κατά πλοίων για να εκδιώξει τον ρωσικό στόλο επιφανείας από τη Μαύρη Θάλασσα, αν καταφέρει να αποκτήσει επαρκή τοπική αεροπορική υπεροχή για να χτυπήσει αρκετά βαθιά“, δήλωσε ο Μέρτενς. Με τη Ρωσία να έχει χάσει περίπου το ένα πέμπτο του στόλου της στη Μαύρη Θάλασσα τους τελευταίους τέσσερις μήνες, “τα F-16 θα αυξήσουν αυτό το ποσοστό με στρατηγικά όπλα ακριβείας“, δήλωσε ο Ράις, εκτιμώντας ότι μια επίθεση στον στόλο της Μαύρης Θάλασσας και στη γέφυρα του Κερτς, η οποία συνδέει την ηπειρωτική Ρωσία με την Κριμαία, με πυραύλους που εκτοξεύονται από τα F-16 θα σταματήσει τον ανεφοδιασμό των ρωσικών δυνάμεων.
Δεν αλλάζουν άμεσα το παιχνίδι
Αλλά τα αεροσκάφη F-16 δεν θα αλλάξουν άμεσα το παιχνίδι, τονίζουν εδώ και καιρό οι αναλυτές. Έρχονται με ένα εντελώς νέο σύνολο υποδομών και θα χρειαστεί χρόνος για τους Ουκρανούς πιλότους να νιώσουν πλήρως άνετα στο πιλοτήριο, ενσωματώνοντας πλήρως τις νέες πλατφόρμες σε συντονισμένες επιχειρήσεις. “Το ότι η Ουκρανία λαμβάνει δεκάδες F-16, δεν σημαίνει ότι μπορεί να τα χρησιμοποιήσει σε μια αεροπορική εκστρατεία τύπου ΝΑΤΟ. Ωστόσο, θα της επιτρέψουν να διεξάγει καλά επιλεγμένες αεροπορικές επιθέσεις που μπορούν να επηρεάσουν τη ροή του πολέμου“, δήλωσε ο Μέρτνενς.
Στις 22 Δεκεμβρίου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η ολλανδική κυβέρνηση ξεκίνησε τις προετοιμασίες για την παράδοση μιας αρχικής παρτίδας 18 αεροσκαφών F-16 στην Ουκρανία. Το ολλανδικό υπουργείο Άμυνας ανέφερε ξεχωριστά ότι το προσωπικό της Ουκρανίας πρέπει να εκπαιδευτεί κατάλληλα πριν από τη μεταφορά των αεροσκαφών, καθώς και να υπάρχουν “κατάλληλες υποδομές“. Τα αεροσκάφη μπορεί να τροποποιηθούν και “ορισμένα από τα αεροσκάφη απαιτούν γενική επισκευή“, δήλωσε η ολλανδική κυβέρνηση.
Εκπαίδευση
Από την πλευρά του, το υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι η “πρώτη ομάδα” των Ουκρανών πιλότων που εκπαιδεύονται από τον βρετανικό στρατό έχει ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση στη χώρα και “τώρα μαθαίνουν να πετούν μαχητικά αεροσκάφη F-16 στη Δανία, έχοντας ολοκληρώσει ένα βασικό πρόγραμμα εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο“. Στις αρχές Νοεμβρίου, ένας αριθμός F-16 έφθασε σε ρουμανικές εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για την εκπαίδευση Ουκρανών πιλότων, ενώ άλλοι πιλότοι εκπαιδεύονται σε αεροπορική βάση στην Αριζόνα.
Αλλά ο Ζαλούζνι δήλωσε τον Νοέμβριο ότι τα δυτικής κατασκευής γρήγορα αεροσκάφη είναι τώρα λιγότερο χρήσιμα για την Ουκρανία από ό,τι θα μπορούσαν να είναι αν είχαν φτάσει πριν η Ρωσία διπλασιάσει την αεράμυνά της. Αυτός είναι ένας δεύτερος προβληματισμός στο Κίεβο: τα F-16, αν και πιο εξελιγμένα από τα σοβιετικής κατασκευής μαχητικά της Ρωσίας, εντούτοις δεν είναι ανίκητα μπροστά στα οργανωμένα και εξελιγμένα ρωσικά αντιαεροπορικά/αντιπυραυλικά συστήματα, όπως το S-300 και το S-400. Οπότε η χρήση τους θα πρέπει να λαμβάνει και αυτόν τον παράγοντα υπόψη.
