Η ομιλία ενώπιον του Κογκρέσου των ΗΠΑ για την Κατάσταση της Ένωσης που πραγματοποίησε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, όχι μόνο σηματοδότησε την έναρξη της προεκλογικής του εκστρατείας για την επανεκλογή του στις εκλογές του Νοεμβρίου, αλλά, ταυτόχρονα, έστειλε και μια σειρά μηνύματα στους αντιπάλους του και ιδίως στον πιθανό υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων, Ντόναλντ Τραμπ.
Πολύ συνοπτικά, υπάρχουν πέντε βασικά συμπεράσματα από την ομιλία Μπάιντεν, τα οποία κρατάμε διά μελλοντική χρήση:
Τραμπ
Ο Μπάιντεν δεν ανέφερε ονομαστικά τον Τραμπ ούτε μια φορά, αλλά δεν άφησε πολλές αμφιβολίες για το ποιος μιλούσε – και ποιον αντιμετώπιζε. Ο πρόεδρος περιέγραψε τις έντονα αποκλίνουσες απόψεις για την Αμερική -την κυβέρνησή της και τον ρόλο της στον κόσμο- με τον “προκάτοχό μου”, μια φράση που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σε λιγότερο από πέντε λεπτά της ομιλίας. Τη χρησιμοποίησε ξανά και ξανά. Ανέφερε τα σχόλια του Τραμπ που ενθάρρυνε τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν να κάνει “ό,τι διάολο θέλετε” στην Ευρώπη, χαρακτηρίζοντάς το “εξωφρενικό, επικίνδυνο” και “απαράδεκτο”.
Είπε για το πώς “ο προκάτοχός μου” είχε προσπαθήσει να ξαναγράψει την ιστορία της εξέγερσης στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021, πώς “ο προκάτοχός μου” είχε αποτύχει να ενδιαφερθεί όταν η πανδημία άρχισε να μαίνεται σε όλη τη χώρα σχεδόν ακριβώς πριν από τέσσερα χρόνια, πώς “ο προκάτοχός μου” είχε κάνει ελάχιστα για την καταπολέμηση της Κίνας και πώς “ο προκάτοχός μου” δεν είχε ενεργήσει για την ένοπλη βία.
Η δομή της ομιλίας είναι άκρως σκόπιμη. Και όλες αυτές οι αντιθέσεις με τον Τραμπ ήρθαν πριν ο Μπάιντεν απαριθμήσει τα δικά του επιτεύγματα ή πριν συζητήσει οποιεσδήποτε νέες προτάσεις για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους ή για μια δεύτερη θητεία. Αργότερα – σε μια στιγμή που δεν περιλαμβανόταν στις προετοιμασμένες παρατηρήσεις του – μίλησε απευθείας στον Τραμπ. “Αν ο προκάτοχός μου παρακολουθεί”, είπε ο Μπάιντεν, προτού παροτρύνει τον πρώην πρόεδρο να υποστηρίξει μαζί του το αποτυχημένο διακομματικό νομοσχέδιο για τα σύνορα.
Ρεπουμπλικάνοι
Υπήρξαν στιγμές της ομιλίας του Μπάιντεν που θύμιζαν εκείνη που έδωσε πριν από ένα χρόνο, όταν απάντησε σε αντιδράσεις Ρεπουμπλικανών βουλευτών με γρήγορες αντιδράσεις που του χάρισαν πόντους για την ταχύτητα που τον χαρακτηρίζει. Στη νέα ομιλία του το έκανε και πάλι, αντιπαρατιθέμενος με τους Ρεπουμπλικάνους για τις περικοπές φόρων, τη μετανάστευση και πολλά άλλα. Μια φορά, η βουλευτής Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν, ακραία Ρεπουμπλικανή από τη Τζόρτζια, φώναξε κατά τη διάρκεια της ομιλίας ότι ο γιος του κ. Μπάιντεν θα πρέπει να πληρώνει τους φόρους του.
Κάποια στιγμή, ο Μπάιντεν κράτησε ψηλά μια κονκάρδα που είχε μοιράσει η Γκριν πριν από την ομιλία και τον καλούσε να πει το όνομα της νοσοκόμας στη Τζόρτζια που είχε σκοτωθεί. Ένας μετανάστης από τη Βενεζουέλα κατηγορείται για τη δολοφονία της. Ο κ. Μπάιντεν σήκωσε την καρφίτσα και δήλωσε: “Μια αθώα νεαρή γυναίκα που σκοτώθηκε από έναν παράνομο”, ένας όρος που πολλοί Δημοκρατικοί έχουν αποσύρει. Και εκεί άρχισε το πάρτι, καθώς η Γκριν ζήτησε να πει το όνομά της, με τον Μπάιντεν να λέει ότι “πρόκειται για τη Λέικεν Ράιλι, μια αθώα νεαρή γυναίκα που σκοτώθηκε από έναν παράνομο. Ακριβώς. Αλλά πόσοι από τους χιλιάδες ανθρώπους που σκοτώνονται από νόμιμους – στους γονείς της, λέω ότι η καρδιά μου σας συμπάσχει, έχοντας χάσει κι εγώ παιδιά. Καταλαβαίνω”.
Ο κ. Μπάιντεν και οι σύμβουλοί του είχαν προετοιμαστεί -στην πραγματικότητα, ανυπομονούσαν- για μια αντιπαράθεση με τους Ρεπουμπλικάνους υπολογίζοντας ότι ο κόσμος θέλει να δει έναν μαχητή και κάποιον που έχει ακόμη την ενέργεια να εμπλακεί με τους αντιπάλους του, πολιτικά και στην παγκόσμια σκηνή.
Αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο, καθώς σε ορισμένες από τις συνεντεύξεις που παραχώρησε, εμφανίστηκε περισσότερο θυμωμένος παρά διεκδικητικός. Σε άλλες στιγμές, φάνηκε πολύ ήπιος ή αδύναμος, με αποτέλεσμα ορισμένοι από τους υποστηρικτές του να εύχονται να έβαζε περισσότερη ενέργεια για να είναι πιο διεκδικητικός. Όμως κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο Μπάιντεν, με τη βοήθεια των Ρεπουμπλικάνων, απέφυγε και τα δύο άκρα. Έκλεισε την 68λεπτη ομιλία του με ένα ακόμη πιο δυνατό φινάλε που απέσπασε θυελλώδη χειροκροτήματα από τους Δημοκρατικούς.
Οικονομία
Ο Μπάιντεν αντιμετώπισε ένα βασικό πρόβλημα καθώς ανέβηκε στο βήμα του ομιλητή. Πολλοί οικονομικοί δείκτες είναι ανοδικοί, αλλά η πλειοψηφία των Αμερικανών συνεχίζει να λέει σε δημοσκοπήσεις ότι βλέπει τη χώρα να κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση – και ότι δεν πιστεύει ότι οι πολιτικές του κ. Μπάιντεν τους έχουν βοηθήσει. Οπότε πώς θα μπορούσε να μιλήσει για τα “bidenomics”, χωρίς να αναφερθεί άμεσα σε αυτά;
Ο Μπάιντεν κατέληξε σε μια πράξη ισορροπίας: καυχήθηκε ότι “η καταναλωτική εμπιστοσύνη είναι στα ύψη” και ο πληθωρισμός πέφτει. Αλλά το colpo grosso του ήταν να καλέσει τους ψηφοφόρους να “θυμηθούν” τα βάθη του 2020 και να τα συγκρίνουν με το πού βρίσκεται τώρα το έθνος. “Κληρονόμησα μια οικονομία που βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού”, είπε. “Τώρα η οικονομία μας είναι αξιοζήλευτη”.
Στην πορεία, στηρίχθηκε σε μια σειρά από απτά και πιο λαϊκίστικα εμπλουτισμένα στοιχεία σε μια προσπάθεια να συνδέσει την ατζέντα του με το κοινό. Περισσότερες καραμέλες και πατατάκια σε σακούλες με σνακ, για παράδειγμα, αλλά και χαμηλότερες χρεώσεις πιστωτικών καρτών. Και, φυσικά, το παλιό πάγιο αίτημα των Δημοκρατικών, την αύξηση των φόρων για τους πολύ πλούσιους. Άσκησε επίσης και κριτική στα ΜΜΕ, αποκαλώντας την ανάκαμψη “τη μεγαλύτερη ιστορία επιστροφής που δεν έχει ειπωθεί ποτέ”. Ήταν μια ιστορία που ήταν αποφασισμένος να διηγηθεί, αν και φρόντισε να αποδώσει τα εύσημα στη χώρα για την πρόοδο.
Αμβλώσεις
Η ομιλία για την Κατάσταση της Ένωσης ήταν η δεύτερη του Μπάιντεν μετά την ανατροπή της απόφασης Roe v. Wade. Αλλά αφιέρωσε πολύ περισσότερο χρόνο στην άμβλωση από τις 72 λέξεις που ξόδεψε για το θέμα το 2023.
Στην πραγματικότητα, η πρόβλεψή του ότι η “δύναμη των γυναικών” θα φανεί το 2024 εξαιτίας των αμβλώσεων ήταν το πρώτο απόσπασμα που δημοσίευσε ο Λευκός Οίκος πριν από την ομιλία, καθώς μίλησε για νίκες των Δημοκρατικών το 2022 και το 2023 από τότε που το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε το Roe και έκανε μια πρόβλεψη.
“Θα κερδίσουμε ξανά το 2024”, είπε, εξαιτίας των αμβλώσεων. Ήταν ένα σαφές πολιτικό κάλεσμα προς τα μέλη της κυβέρνησης. Η ίδια η ομιλία λειτούργησε ως ένας χάρτης για τα κορυφαία θέματα στα οποία ο Μπάιντεν κατεβαίνει υποψήφιος, συμπεριλαμβανομένης της δημοκρατίας. “Θεέ μου, ποιες ελευθερίες θα αφαιρέσετε στη συνέχεια;” είπε ο Μπάιντεν απευθυνόμενος στους Ρεπουμπλικάνους.
Η κεντρική σημασία της “αναπαραγωγικής ελευθερίας”, όπως τη διατυπώνει συχνά ο κ. Μπάιντεν, δεν ήταν σαφής μόνο από την ομιλία του αλλά και από τους καλεσμένους στο θεωρείο του Λευκού Οίκου. Μεταξύ αυτών ήταν μια γυναίκα από το Τέξας που αναγκάστηκε να φύγει από την πολιτεία της για να κάνει έκτρωση για να σώσει τη ζωή της και μια γυναίκα από την Αλαμπάμα που είχε προγραμματίσει θεραπείες γονιμότητας όταν το Ανώτατο Δικαστήριο της Αλαμπάμα έκλεισε τις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην εν λόγω πολιτεία.
Η πραγματικότητα, προς το παρόν, είναι ότι η ατζέντα των Δημοκρατικών είναι περισσότερο αμυντική απέναντι σε πιθανή δράση των Ρεπουμπλικανών για τις αμβλώσεις. Υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορεί να κάνει ο πρόεδρος για τα δικαιώματα στις αμβλώσεις, γι’ αυτό και η υπόσχεσή του να “αποκαταστήσει” την υπόθεση Roe v. Wade ήταν τόσο προσεκτικά διαμορφωμένη ώστε να περιλαμβάνει την αντιστάθμιση ότι θα το κάνει “αν” οι ψηφοφόροι εκλέξουν επίσης ένα Κογκρέσο που θα μπορούσε να περάσει μια τέτοια νομοθεσία.
Ηλικία
Τέλος, ο Μπάιντεν πήγε να μιλήσει στο Κογκρέσο αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τη στιγμή υψηλού προφίλ για να αποκρούσει τις κατηγορίες ότι είναι πολύ μεγάλος για μια δεύτερη θητεία. Έκανε ζωηρές παρατηρήσεις σχεδόν φωνάζοντας σε μια προσπάθεια να δείξει ενέργεια και ζωτικότητα. Διασταύρωσε τα ξίφη με τους Ρεπουμπλικάνους στην αίθουσα αρκετές φορές, παρεκκλίνοντας από την ομιλία του και καθώς πλησίαζε στο τέλος της ομιλίας του, ο πρόεδρος αστειεύτηκε για την ηλικία του.
“Ξέρω ότι μπορεί να μην φαίνομαι έτσι, αλλά είμαι εδώ για κάμποσο καιρό”, είπε ο 81χρονος πρόεδρος με την αίθουσα να γελάει. “Και όταν φτάνεις στην ηλικία μου, ορισμένα πράγματα γίνονται πιο ξεκάθαρα από ποτέ”. Αν η πρωταρχική του αποστολή ήταν να αποφύγει μια γκάφα που θα τροφοδοτούσε τις ανησυχίες για την ηλικία του, όπως εκφράζονται από ευρείες πλειοψηφίες και στα δύο κόμματα σε πολλαπλές δημοσκοπήσεις, πέτυχε αυτή την αποστολή.
Όμως, παρά την εμφάνιση που ήταν πιο ζωηρή από ό,τι δίνει συχνά, ήταν απίθανο ότι ένα βράδυ θα έσβηνε τις εκτεταμένες ανησυχίες των ψηφοφόρων για την ηλικία του ή θα άλλαζε τη στρατηγική των Ρεπουμπλικάνων που έχουν καταστήσει την αμφισβήτηση της σωματικής και πνευματικής ικανότητας του Μπάιντεν κεντρικό στοιχείο της εκστρατείας τους για το 2024. Πάντως, ο Μπάιντεν με την ομιλία του φρόντισε να εμφανιστεί δυναμικός, ετοιμόλογος, μαχητικός και διαυγής.
