Όταν οι αριθμοί της Eurostat δείχνουν έκρηξη χρέους και ελλειμμάτων και η πρόεδρος της ΕΚΤ ζητά γενναία δημοσιονομική επέκταση, σε πρώτο χρόνο υπάρχει οικονομική ανορθοδοξία.
Σε δεύτερο επίπεδο υπάρχει προφανής και βαθιά ανάγκη πολιτικών υπερβάσεων και νέων λύσεων μπροστά στα οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα που απειλεί να φέρει η πανδημία. Και σε τρίτη ανάγνωση μπορεί να υπάρχει και η ευκαιρία για την μεγάλη στροφή της Ευρώπης σε ένα νέο μοντέλο ολοκλήρωσης και συνοχής που θα αφήσει οριστικά πίσω την μονεταριστική – και ξεπερασμένη – αντίληψη του Συμφώνου Σταθερότητας και του Μάαστριχτ.
Εκρηξη χρέους στην ευρωζώνη – στο 199,9% του ΑΕΠ η Ελλάδα
Τα επίσημα στοιχεία που έδωσε χθες στην δημοσιότητα η Eurostat έδειξαν το αναπόφευκτο: Τα καθολικά lockdown της πανδημίας και τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης οδήγησαν σε εκτίναξη του χρέους της ευρωζώνης, το οποίο πλέον είναι σχεδόν ίσο με το ΑΕΠ της περιοχής – για την ακρίβεια, έφθασε στο 95% , κάνοντας άλμα 11% σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα.
Το ελληνικό χρέος άγγιξε το 200% (έχει φθάσει στο 199,9% του ΑΕΠ) και είναι το υψηλότερο στην ευρωζώνη. Ακολουθεί η Ιταλία με 130,8% και στην χαμηλότερη θέση, βρίσκεται το Λουξεμβούργο με χρέος στο 26,1% του ΑΕΠ.
Λίγη ώρα μετά την δημοσιοποίηση αυτών των στοιχείων, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ επιβεβαίωσε το έτερο αναπόφευκτο: Είπε ότι η αναζωπύρωση της πανδημίας δημιουργεί ρίσκα και νέες αβεβαιότητες και δήλωσε ευθέως πως η «νέα αύξηση των κρουσμάτων και η επαναφορά των περιοριστικών μέτρων έχουν καταστροφικές συνέπειες».
Λαγκάρντ: Χρειάζεται άπλετη δημοσιονομική στήριξη
Με αυτά τα δεδομένα, η Κριστίν Λαγκάρντ τόνισε πως αποτελεί ζήτημα ύψιστης σημασίας η συνέχιση της παροχής άπλετης δημοσιονομικής στήριξης προκειμένου να διατηρηθούν ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας για όλους τους τομείς της οικονομίας.
Σε ομαλές εποχές η αντίφαση θα ήταν εξόφθαλμη: Μια κεντρική τράπεζα δεν θα τολμούσε ποτέ να ζητήσει δημοσιονομική επέκταση, και δη άπλετη, την ώρα που εκρήγνυται το δημόσιο χρέος.
Το ευτύχημα είναι πως στην, μη ομαλή, και σκοτεινή εποχή του κορονοϊού, η ΕΚΤ και η Κριστίν Λαγκάρντ τολμούν: Τολμούν, σε πρώτη φάση, να δεσμευτούν – όπως έκαναν εκ νέου χθες – για διατήρηση του έκτακτου προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων (PEPP), ύψους 1,850 δισ. ευρώ, μέχρι τουλάχιστον το τέλος Μαρτίου του 2022, καθώς και για παράλληλη διατήρηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Κοινώς, δεσμεύονται ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να… πετάει φθηνό χρήμα από το ελικόπτερο για όσον καιρό το επιβάλει η πανδημία.
Το ερώτημα είναι σε, ποιον βαθμό, θα τολμήσουν και οι Βρυξέλλες και – κυρίως – το Βερολίνο να πάνε σε εξίσου «ανορθόδοξες» πολιτικές και σε δημοσιονομικό επίπεδο. Διότι η απλή αναστολή των κανόνων για το έλλειμμα και το χρέος για έναν ακόμη χρόνο δεν αρκεί.
Αμοιβαιοποίηση χρεών ή διαγραφή;
Η Κριστίν Λαγκάρντ τόλμησε και εδώ και έχει απευθύνει ήδη ανοιχτά την πρόσκληση/ πρόκληση: Εχει ζητήσει από την ηγεσία της Ε.Ε. να καταστήσει μόνιμο το Ταμείο Ανάκαμψης.
Στην Ελλάδα την ίδια πρόταση υπερασπίζεται σταθερά και ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Γιάννης Στουρνάρας – έχει και εκείνος εξηγήσει πως η δομική διέξοδος από την κρίση μπορεί να έρθει μόνον μέσα από την παγίωση του δημοσιονομικού μηχανισμού στήριξης και τόνωσης της οικονομίας. Εστω κι εάν αυτό σημαίνει στην πράξη ευρωομόλογο από την πίσω πόρτα – έστω κι εάν πρέπει να σπάσει οριστικά το γερμανικό «ταμπού» της μη αμοιβαιοποίησης των χρεών.
Το Βερολίνο μέχρι στιγμής δεν δείχνει πρόθυμο, όσοι γνωρίζουν όμως τα πραγματικά και δομικά δεδομένα της ευρωπαϊκής οικονομίας προειδοποιούν ότι ο χρόνος για αποφάσεις δεν θα είναι απεριόριστος. Και επισημαίνουν ότι εάν απορριφθεί η αμοιβαιοποίηση η εναλλακτική που κάποιοι θα προβάλουν μπορεί να είναι η διαγραφή των χρεών – το πραγματικά απαραβίαστο «ταμπού», όχι πια μόνον για την Γερμανία αλλά και για τις αγορές.
