Αύριο κλείνει προσωρινά η Ρωσία τον αγωγό Nord Stream 1, τη μεγαλύτερη δηλαδή υποδομή για την εισαγωγή φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ξεκινάει το θρίλερ για την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης τον προσεχή χειμώνα.
Έτσι, στο “κόκκινο” βρίσκεται η αγωνία ολόκληρης της Ευρώπης για την ενεργειακή επάρκεια, με το ερώτημα στα χείλη όλων να είναι πόσο πιθανό είναι να κόψει ο Πούτιν τη στρόφιγγα σε δέκα μέρες. Επίσημη αιτία της αναστολής λειτουργίας είναι η καθιερωμένη ετήσια συντήρηση.
Ωστόσο, σε 10 μέρες θα γνωρίζουμε αν η Μόσχα θα συμμορφωθεί με το χρονοδιάγραμμα ή αν θα χρησιμοποιήσει τον αγωγό ως εργαλείο για την άσκηση πιέσεων στην Ευρώπη. Οι φόβοι ότι η Μόσχα θα κλείσει οριστικά τις στρόφιγγες είναι μεγάλοι.
Σε αυτή την περίπτωση η Γηραιά Ηπειρος θα πρέπει να ετοιμάζεται για ένα δύσκολο χειμώνα με παγωμένα σπίτια, κρύο νερό και δελτίο στην κατανάλωση ενέργειας. Με βάση τις εκτιμήσεις ειδικών, τα υπάρχοντα αποθέματα φυσικού αερίου στη Γερμανία φθάνουν για 1-2 μήνες.
Οι εκτιμήσεις των ειδικών
Με βάση τις εκτιμήσεις ειδικών, τα υπάρχοντα αποθέματα φυσικού αερίου στη Γερμανία π.χ. φθάνουν για 1-2 μήνες και ενδεχόμενες ελλείψεις στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης θα είχαν αμέσως ευρύτερες συνέπειες: εκτόξευση των τιμών της ενέργειας σε πρωτόγνωρα επίπεδα, κοινωνική έκρηξη, χώρες σε οικονομικές συνθήκες πολέμου είναι τα εφιαλτικά σενάρια Ευρωπαίων αξιωματούχων, μεταξύ άλλων και του αντικαγκελάριου της Γερμανίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Θεωρητικά οι καλοκαιρινές εργασίες συντήρησης του αγωγού Nord Stream 1, που διατρέχει τη Βαλτική από τη Ρωσία με κατάληξη τη Γερμανία, έχουν σχεδιαστεί να διαρκέσουν έως τις 21 Ιουλίου.
Ουδείς όμως γνωρίζει ποιες είναι οι διαθέσεις της Μόσχας μετά το επόμενο δεκαήμερο και οι πρώτες ενδείξεις είναι μάλλον δυσοίωνες: την περασμένη Τρίτη ρωσικό δικαστήριο διέταξε αιφνιδιαστικά την 30ήμερη αναστολή λειτουργίας του αγωγού της κοινοπραξίας Caspian Pipeline Consortium (CPC) που χρησιμοποιείται από το Καζακστάν για να εξάγει το μεγαλύτερο ποσοστό του πετρελαίου του και της οποίας μέλη είναι οι Chevron και ExxonMobil.
Τιμωρητικό μέτρο της Μόσχας
Η απόφαση ελήφθη στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος, στην πραγματικότητα όμως συνιστά τιμωρητικό μέτρο της Μόσχας απέναντι στο Νουρ-σουλτάν (πρώην Αστάνα), επειδή ο Καζάκος πρόεδρος Κασίμ Γιομάρτ Τοκάγιεφ δεσμεύθηκε να συνδράμει την Ε.Ε. στη σταθεροποίηση της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας.
Ακόμη και μόνο ένας μήνας απώλειας του εισοδήματος από τις εξαγωγές πετρελαίου αποτελεί σοβαρό πλήγμα στην οικονομία του Καζακστάν. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το συνολικό ποσό που θα χάσουν εξαγωγείς και κράτος από την αναστολή λειτουργίας του αγωγού κυμαίνεται στο μισό δισεκατομμύριο δολάρια.
«Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα να μην επανέλθει η ροή φυσικού αερίου για πολιτικούς λόγους», σχολίασε αυτή την εβδομάδα ο Κλάους Μίλερ, επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας της Γερμανίας (Bundesnetzagentur). Την υπόθεση εργασίας υιοθετούν και στελέχη του Eurasia Group.
Απίθανη μια ολοκληρωτική αναστολή λειτουργίας του Nord Stream 1
«Αν η ροή δεν αποκατασταθεί μετά τη συντήρηση επειδή ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν παίζει παιχνίδια ή θέλει να πλήξει την Ευρώπη εκεί που την πονάει, το σχέδιο αποθήκευσης της μεγαλύτερης δυνατής ποσότητας έως το τέλος του καλοκαιριού μάλλον θα αποτύχει», σχολίασε ο Χένινγκ Γκλόισταϊν, διευθυντής ενέργειας, κλίματος και αποθεμάτων στο Eurasia Group, μιλώντας στο CNBC.
Πάντως οι ειδικοί θεωρούν μάλλον απίθανη μια ολοκληρωτική αναστολή λειτουργίας του Nord Stream 1 έως το τέλος της χρονιάς κατ’ αρχάς για τον απλό λόγο ότι η απόφαση αυτή αντιβαίνει στο ίδιο το αφήγημα της Μόσχας, που επιμένει ότι η τρέχουσα μείωση στις ροές φυσικού αερίου οφείλεται σε τεχνικούς παράγοντες και στις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της.
Η διατήρηση έστω ενός μέρους της ροής φυσικού αερίου επιτρέπει εξάλλου στη Ρωσία να ωφελείται από τις υψηλές τιμές και να διατηρεί ακέραιη την πίεση για περαιτέρω δραστικές μειώσεις αργότερα το 2022.
Ο Πούτιν θα μπορούσε έτσι να απειλεί διαρκώς με αντίποινα σε περίπτωση που η Δύση προχωρήσει στην επιβολή πλαφόν στις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ανάλογο σπάσιμο νεύρων έκανε και στα τέλη Ιουνίου η Μόσχα με τον αγωγό Turkstream, που εφοδιάζει με ρωσικό αέριο τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (και την Ελλάδα) μέσω Μαύρης Θάλασσας και Τουρκίας. Η αγωνία σε αυτή την περίπτωση διαψεύσθηκε, αφού η ροή αποκαταστάθηκε πλήρως μετά την προγραμματισμένη συντήρηση.
Ποιες θα είναι οι απώλειες της Ελλάδας και από ποιες πηγές θα καλυφθούν;
Μπορεί η κυβέρνηση να εμφανίζεται καθησυχαστική ως προς τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η διακοπή της παροχής αερίου από τη Ρωσία, αποφεύγει ωστόσο αλήστου μνήμης διαβεβαιώσεις όπως «η Ελλάδα είναι θωρακισμένη».
Τα δεδομένα εξηγούν την αυτοσυγκράτηση:
1. Η χώρα μας δεν έχει τη μεγαλύτερη εξάρτηση στην Ευρώπη από το ρωσικό καύσιμο, αλλά και πάλι καλύπτει το 40% των αναγκών της σε αέριο μέσω των συμφωνιών με την Gazprom. Από τις 30 τεραβατώρες αερίου που εισήχθησαν για εγχώρια κατανάλωση το πρώτο εξάμηνο του 2022, οι 13,3 προήλθαν από τη Ρωσία.
2. Το αέριο στην Ελλάδα χρησιμοποιείται κυρίως για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Από τις 30 τεραβατώρες του πρώτου εξαμήνου, περίπου 20,5 καταναλώθηκαν από τις μονάδες παραγωγής ρεύματος, 8 από οικιακούς καταναλωτές για θέρμανση και 1,5 τεραβατώρα από τη βιομηχανία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι δυνατότητες μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου δεν είναι μεγάλες.
3. Μείγμα καυσίμων, χωρίς αέριο, ικανό να καλύψει τις ανάγκες της χώρας σε ρεύμα δεν υπάρχει. Αν δεν έχουμε αρκετό αέριο είτε από τη Ρωσία είτε από οπουδήποτε αλλού, δεν θα έχουμε ρεύμα.
Το ελληνικό σχέδιο εκτάκτου ανάγκης
Το ελληνικό σχέδιο εκτάκτου ανάγκης σε περίπτωση που η Μόσχα αποφασίσει «γενικευμένο ενεργειακό πόλεμο» προβλέπει ότι το ρωσικό αέριο θα υποκατασταθεί από:
• Αύξηση της παραγωγής των λιγνιτικών μονάδων.
• Λειτουργία πέντε μονάδων φυσικού αερίου με πετρέλαιο.
• Ακόμη περισσότερα φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Σημειώνεται πως στο εξάμηνο φέτος οι εισαγωγές LNG ανήλθαν σε 17,3 τεραβατώρες, ενώ πέρυσι την ίδια περίοδο ήταν λιγότερες από 12.
Προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα του σχεδίου είναι να υπάρχει διαθέσιμο LNG στη διεθνή αγορά προκειμένου να αγοράσουν οι ελληνικές εταιρείες.
«Η Ελλάδα αντιμετωπίζει από τους μικρότερους κινδύνους σε όλη την Ευρώπη από άποψη επάρκειας εφοδιασμού», είπε ο υπουργός Ενέργειας Κ. Σκρέκας μετά τη συνεδρίαση της Ομάδας Διαχείρισης Κρίσεων την περασμένη Δευτέρα, προσθέτοντας ωστόσο με νόημα «έχοντας ως δεδομένη τη διαθεσιμότητα των φορτίων LNG».
Οι αριθμοί εξηγούν τον διακριτικό αστερίσκο που έβαλε ο υπουργός:
Η υψηλότερη ημερήσια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας τον χειμώνα είναι 9.000-9.500 μεγαβατώρες. Οι υφιστάμενες διαθέσιμες λιγνιτικές μονάδες μπορούν να δώσουν 1.850 μεγαβατώρες.
Από τον Σεπτέμβριο θα είναι έτοιμη να λειτουργήσει στο φουλ και η μονάδα Πτολεμαΐδα 5, συνεισφέροντας άλλες 650 μεγαβατώρες.
Οι πέντε μονάδες φυσικού αερίου που θα λειτουργήσουν με πετρέλαιο μπορούν να παραγάγουν 1.700 μεγαβατώρες, ενώ οι υδροηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ μπορούν να δώσουν έως 2.000, αλλά όχι συνέχεια και όχι επί μακρόν.
Σύνολο, 6.200 μεγαβατώρες το πολύ και υπό ιδανικές συνθήκες, δηλαδή χωρίς να υποστεί βλάβη καμία μονάδα. Οι υπόλοιπες 3.000 μεγαβατώρες θα πρέπει να καλυφθούν από μονάδες ΑΠΕ και από μονάδες φυσικού αερίου που θα καίνε LNG.
Οι ΑΠΕ έχουν αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «στοχαστικότητα». Αν έχει ήλιο ή αέρα, παράγουν ηλεκτρική ενέργεια, αν δεν έχει, δεν παράγουν. Συμπέρασμα: Αν υπάρχουν οι αναγκαίες ποσότητες LNG στην αγορά όταν τις χρειάζεται το σύστημα, θα έχουμε ρεύμα, αν όχι, θα έχουμε πρόβλημα.
Ο προγραμματισμός του σχεδίου έκτακτης ανάγκης
Στο πλαίσιο του σχεδίου εκτάκτου ανάγκης έχει γίνει προγραμματισμός ώστε ο σταθμός της Ρεβυθούσας να έχει επαρκή αποθέματα για κάποιες ημέρες.
Ωστόσο, επειδή υπάρχουν ρήτρες take or pay (θα πληρώσεις το αέριο είτε το χρειαστείς είτε όχι) και επειδή το καύσιμο είναι πολύ ακριβό, κανένας δεν είναι πρόθυμος να παραγγείλει από τώρα μεγάλες ποσότητες που δεν είναι βέβαιο ότι θα χρειαστεί.
Κατά συνέπεια, τους επόμενους μήνες υπάρχουν ημέρες με κενά, με έλλειμμα LNG, που θα πρέπει να καλυφθούν όσο πλησιάζουμε προς αυτές. Υπό στοιχειωδώς κανονικές συνθήκες αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα.
Αλλά εάν έχουν διακοπεί πλήρως οι ροές ρωσικού αερίου, θα επικρατούν πιθανότατα συνθήκες πανικού, όπου όλοι Ευρωπαίοι, Βαλκάνιοι, Ασιάτες, Βόρειοι και Νότιοι, εχθροί και φίλοι θα διαγκωνίζονται για καθένα διαθέσιμο φορτίο LNG ξεχωριστά.
Πηγή : Καθημερινή της Κυριακής
