Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο —
Η τύχη το έφερε έτσι, ώστε, αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών της 21ης Μαιου, να δημοσιοποιηθεί η 2η μετά το τέλος της επίσημης επιτήρησης Έκθεση “μεταμνημονιακής εποπτείας” από την Ευρωπαική Επιτροπή σε σχέση με την ελληνική οικονομία.
Το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν αυτό που ήταν -απρόσμενης έκτασης νίκη για κάποιους και ακόμα μεγαλύτερη ήττα για τους θεωρούμενους ως βασικούς αντιπάλους τους-, αλλά η “τεχνική γλώσσα” της Έκθεσης φανερώνει μια πραγματικότητα υπεράνω κάθε εκλογικού αποτελέσματος (πόσο μάλλον όταν μένει να επιβεβαιωθεί στις εκλογές της 25ης Ιουνίου) και πολιτικής συγκυρίας: το 2024 αναμένονται δυσκολίες.
Η χρονιά που έρχεται συμπίπτει με το τέλος των λόγω covid ειδικών μέτρων και εξαιρέσεων και την επανέναρξη του -σχετικά αναθεωρημένου- Συμφώνου Σταθερότητας και των περιοριστικών κανόνων του. Υπενθυμίζεται στην Ελλάδα, αλλά ισχύει για όλες τις χώρες, ότι θα τεθούν σε εφαρμογή μια σειρά “κόφτες”, ενόψει των οποίων η Επιτροπή χτυπάει ήδη μια σειρά από καμπανάκια.
Για την χώρα μας και την κυβέρνηση της, παρόλα τα εύσημα που παίρνουν σε τρεις σημαντικούς τομείς -πρωτογενή πλεονάσματα (ας είναι 0,1% του ΑΕΠ, σημασία έχει η πρόθεση και η προσπάθεια), μείωση χρέους (κι ας παραμένει το ψηλότερο στην Ένωση), ανάπτυξη (κι ας υπολείπεται της πλήρους εκδίπλωσης του “ελατηρίου” μετά την κρίση)-, οι συστάσεις της Επιτροπής κάθε άλλο παρά ανώδυνες είναι.
Οι “κόφτες” και τα “καμπανάκια”
Το κεφάλαιο “κόφτες” απαιτεί μέτρα ώστε:
– Να περιορισθούν οι δαπάνες
– Να μην γίνουν άλλες “ρυθμίσεις” οφειλών
– Να σταματήσουν οι “στηρίξεις” υπό τη μορφή απαλλαγών, επιδομάτων κι αναβολών (και μάλιστα η “στήριξη της ενέργειας”, στην οποία η Ελλάδα αναδείχθηκε τριταθλήτρια Ευρώπης, αφιερώνοντας το 2,3% του ΑΕΠ της, πρέπει να σταματήσει ως τα τέλη Σεπτεμβρίου).
Το κεφάλαιο “καμπανάκια” είναι εκτενέστερο και περιλαμβάνει και αρκετά πεδία στα οποία η κυβέρνηση επαιρόταν για τις επιδόσεις της. Η Επιτροπή δημοσιοποιεί τον μικρότερο ή μεγαλύτερο προβληματισμό της για:
– Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (δείκτης ισορροπίας μιας οικονομίας)
– Το ιδιωτικό χρέος (με το οποίο σπάνια ασχολούμαστε, αλλά είναι εξίσου κρίσιμο με το δημόσιο)
– Τη φοροδιαφυγή (ούτε τα βελτιωμένα φορολογικά έσοδα, ούτε η πρόοδος στην ψηφιοποίηση έχουν πατάξει το τέρας)
– Τις περίφημες “μεταρρυθμίσεις”, ιδίως στην Υγεία, το Δημόσιο και το Κτηματολόγιο (ο νικητής των εκλογών έχει δικαίως θέσει τις μεταρρυθμίσεις στην κορυφή των προτεραιοτήτων του, αλλά το ίδιο είχε κάνει και το 2019)
– Την “πραγματική” αύξηση των επενδύσεων (σπόντα για την ποιότητα όσων έχουν γίνει ως σήμερα)
– Τη “συνέχιση της προσπάθειας” μείωσης των κόκκινων δανείων (σα να μην είναι αρκετή, ή, και πάλι, “πραγματική”, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί)
– Την αποτυχία στον τομέα των ληξιπρόθεσμων οφειλών (η Έκθεση κάνει λόγο για “μη μείωση”).
Η γενική εικόνα που βγαίνει από αυτό το πλέγμα παρατηρήσεων και παραινέσεων είναι, κατά τη γνώμη μου, η ακόλουθη: έχει υπάρξει αισθητή πρόοδος κι έχει καλυφθεί έδαφος από την ελληνική οικονομία, όχι όμως σε βαθμό που να δικαιολογεί εφησυχασμό, πόσο μάλλον ευφορία.
Το δημοσιονομικό νοικοκύρεμα σε συνδυασμό με την εξάλειψη του κινδύνου πολιτικής αστάθειας είναι πολύ πιθανό να φέρουν την κρίσιμη και χρήσιμη επενδυτική βαθμίδα το 2024, ίσως και νωρίτερα. Αλλά το 2024 θα μπει και με οικονομικές ανισορροπίες, με δομικές αδυναμίες και σε ένα αισθητά πιο “σφιχτό” διεθνές περιβάλλον: στην Ευρώπη λόγω επιστροφής στη δημοσιονομική “κανονικότητα”, που, δυστυχώς, σημαίνει ακόμα σε μεγάλο βαθμό “λιτότητα”, και στον υπόλοιπο κόσμο λόγω συνεχιζόμενου πολέμου και προβλημάτων της αμερικανικής οικονομίας -και πολιτικής.
Με δυο λόγια: μόλις τελειώσει ο εκλογικός κύκλος, μπαίνουμε σε αναταράξεις (γι’ αυτό έχει διπλή σημασία να τελειώσει καλά).
Κώστας Μποτόπουλος
