Έναν κόσμο «γεμάτο κινδύνους» βλέπει ο διακεκριμένος βρετανός δημοσιογράφος Hugo Dixon, ο οποίος, σε άρθρο του στο Reuters, και προχωρά σε μία γεωπολιτική ανάλυση παραθέτοντας τα σενάρια για την παγκόσμια «πολυκρίση» που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Όπως αναφέρει, το 2024 συναντά έναν πλανήτη με πολέμους στη Γάζα και την Ουκρανία, τις υπερδυνάμεις σε αντιπαλότητα, την κλιματική αλλαγή και την αργή ανάπτυξη. «Η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ είναι ένας άλλος κίνδυνος», σημειώνει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, ότι υπάρχουν και πιο αισιόδοξα σενάρια, αλλά και θετικές εκδοχές στα απαισιόδοξα.

Το απαισιόδοξο σενάριο για τον πλανήτη το 2024

Ξεκινώντας την ανάλυσή του, ο δημοσιογράφος και οικονομικός αναλυτής σημειώνει ότι είναι πλέον ευδιάκριτο να δούμε πώς οι πολλαπλές αλληλεπικαλυπτόμενες κρίσεις στον πλανήτη θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν η μία την άλλη, δημιουργώντας μια καταστροφική θηλειά. «Για παράδειγμα, οι συνεχιζόμενες ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα όχι μόνο κινδυνεύουν να πυροδοτήσουν μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, αλλά τροφοδοτούν τις κατηγορίες ότι οι ΗΠΑ δεν κάνουν αρκετά για να περιορίσουν τον σύμμαχό τους. Αυτό θα μπορούσε να κοστίσει την υποστήριξη της Ουάσιγκτον στον υπόλοιπο κόσμο, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, γέρνοντας την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων υπέρ των Αμερικανών αντιπάλων όπως η Κίνα και η Ρωσία», αναφέρει και εξηγεί στη συνέχεια:

«Η Κίνα μπορεί να αυξήσει την πίεση στην Ταϊβάν εάν ο Λάι Τσινγκ-τε, τον οποίο το Πεκίνο θεωρεί αυτονομιστή, κερδίσει τις προεδρικές εκλογές αυτής της εβδομάδας. Οι σχέσεις μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ θα μπορούσαν στη συνέχεια να υποχωρήσουν και πάλι, κατακερματίζοντας περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία. Εν τω μεταξύ, εάν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτύχουν να δώσουν περισσότερα χρήματα για να βοηθήσουν την Ουκρανία να αμυνθεί, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα επωφεληθεί».

Συνεχίζοντας τα απαισιόδοξα σενάρια, ο Hugo Dixon τονίζει ότι το 2024 οι χώρες θα μπορούσαν να συνεχίσουν «να σέρνουν τα πόδια τους» στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής – συσσωρεύοντας μελλοντικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος από τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τη μαζική μετανάστευση. Εν τω μεταξύ, η αργή οικονομική ανάπτυξη μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση των δεξιών εθνικιστών πολιτικών σε πολλές χώρες, κάτι που με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε προστατευτισμό και σε απροθυμία για συνεργασίες με άλλα έθνη για τα κοινά τους προβλήματα.

«Πάνω από όλα διαφαίνεται η πιθανότητα ο Τραμπ να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ. Ο πρωτοπόρος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων απείλησε να επιβάλει πρόσθετους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα και να υιοθετήσει μια ιδιαίτερα σκληρή γραμμή κατά των κινεζικών προϊόντων. Δεσμεύτηκε επίσης να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, υποσχέθηκε να επανεξετάσει ριζικά τον σκοπό της συμμαχίας του ΝΑΤΟ και επέκρινε την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε εύκολα να προσθέσει μια νέα τροπή στην καθοδική πορεία της παγκόσμιας τάξης», αναφέρει στο άρθρο του.

Το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο – Το αισιόδοξο σενάριο

Βέβαια, όλα αυτά είναι μόνο σενάρια, τονίζει ο Hugo Dixon. «Αρχικά, ο Τραμπ μπορεί να μην κερδίσει, όπως δείχνουν τα στοιχηματικά προγνωστικά. Οι πιθανότητες επανεκλογής του προέδρου Τζο Μπάιντεν θα ενισχυθούν εάν η αμερικανική οικονομία συνεχίσει να κατευθύνεται προς μια ήπια προσγείωση, με τον πληθωρισμό να πέφτει και τα επιτόκια πιθανόν να πέφτουν. Εάν τα νομικά προβλήματα του Τραμπ εκτροχιάσουν την υποψηφιότητά του, η πρώην κυβερνήτης της Νότιας Καρολίνας Νίκι Χέιλι ή κάποιος άλλος υποψήφιος μπορεί να παρέμβει. Σχεδόν οποιοσδήποτε εκτός από τον Τραμπ θα ήταν ένα λογικό αποτέλεσμα από παγκόσμια προοπτική. Η Χέιλι, για παράδειγμα, θα συνέχιζε τις πολιτικές της τρέχουσας κυβέρνησης υπέρ της Ουκρανίας», εξηγεί όσον αφορά στο αισιόδοξο σενάριο και προσθέτει:

«Μια νίκη Μπάιντεν, εν τω μεταξύ, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανανεωμένη δράση για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα δυσκολέψουν τον πρόεδρο να συνεχίσει την τρέχουσα προσέγγισή του για την παροχή μεγάλων επιδοτήσεων σε πράσινες τεχνολογίες. Ωστόσο, θα μπορούσε να επιβάλει αυστηρότερους κανονισμούς για τους ρυπαίνοντες ή να φορολογήσει τις εκπομπές άνθρακα.

Ένας επανεκλεγμένος Μπάιντεν θα μπορούσε να τροφοδοτήσει το σχέδιο της Δύσης να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να δημιουργήσουν πράσινες υποδομές. Ένας τρόπος θα ήταν να ενισχυθεί το κεφάλαιο της Παγκόσμιας Τράπεζας τώρα που το πιστωτικό ίδρυμα εστιάζει περισσότερο στην κλιματική αλλαγή. Αυτό θα είχε το πρόσθετο όφελος της βελτίωσης των σχέσεων με τις αναπτυσσόμενες χώρες. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ θα συνέχιζαν την τρέχουσα προσέγγισή τους με την Κίνα, βασισμένη στην οικοδόμηση συμμαχιών στην Ασία και στη μείωση της αμερικανικής εξάρτησης από την κινεζική οικονομία χωρίς να αποσυνδεθούν από αυτήν. Το τετ α τετ του Μπάιντεν με τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ τον περασμένο Νοέμβριο και τα πρόσφατα μηνύματά τους για την Πρωτοχρονιά δείχνουν ότι και οι δύο θέλουν να σταματήσουν την περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων».

Ως προς τα σενάρια για την Ουκρανία, ο Hugo Dixon τονίζει ότι οι προοπτικές «δεν είναι τόσο δυσοίωνες». «Πολλές χώρες της ΕΕ είναι αποφασισμένες να βρουν έναν τρόπο να χρηματοδοτήσουν τη χώρα, ακόμη κι αν η Ουγγαρία συνεχίσει να ασκεί βέτο στα χρήματα από τον κοινό προϋπολογισμό της Ε.Ε. Ο Μπάιντεν μπορεί τελικά να πείσει το Κογκρέσο να παράσχει επίσης κεφάλαια. Είναι αλήθεια ότι οι πιθανότητες της Ουκρανίας να εκδιώξει εντελώς τον ρωσικό στρατό από το έδαφός της φαίνονται ελάχιστες. Αλλά η Δύση θα μπορούσε να αντέξει μια παγωμένη σύγκρουση, όπου καμία πλευρά δεν θα έκανε σημαντικές προόδους, και το Κίεβο θα μπορούσε να ενταχθεί στην ΕΕ. Σε αυτό το σενάριο, ο Πούτιν θα είχε πέσει πολύ μακριά από τους αρχικούς του πολεμικούς στόχους», τονίζει.

Όσον αφορά στα σενάρια για τη σύγκρουση στη Γάζα, ο διακεκριμένος αναλυτής αφήνει ανοιχτό ενδεχόμενο να βρεθεί κάποια λύση, αναφέροντας ότι «η καλύτερη ελπίδα είναι ο Μπάιντεν να αυξήσει την πίεση στο Ισραήλ ώστε να κάνει περισσότερα για την προστασία των αμάχων, εν μέρει επειδή η σύγκρουση βλάπτει τον πρόεδρο των ΗΠΑ στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, όπου οι νεαροί ψηφοφόροι απειλούν να τον εγκαταλείψουν. Εάν ναι, μπορεί να υπάρχει ένα στενό μονοπάτι που οδηγεί στο να έχουν οι Παλαιστίνιοι τη δική τους χώρα και να ζουν ειρηνικά με το Ισραήλ».

Το μήνυμα στους πολιτικούς

«Φυσικά, πολλά πράγματα θα μπορούσαν να εμποδίσουν ένα τόσο αισιόδοξο σενάριο», παραδέχεται ο ίδιος, υπογραμμίζοντας όμως ότι ακόμα και μία κακή εξέλιξη θα μπορούσε να έχει μια θετική προοπτική. «Για παράδειγμα, μια νίκη Τραμπ μπορεί να τρομάξει τα ευρωπαϊκά έθνη και να τα οδηγήσει να επενδύσουν σωστά στην άμυνά τους και να συμφωνήσουν ώστε να εξορθολογίσουν τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ. Εάν ναι, η ΕΕ θα μπορούσε με την πάροδο του χρόνου να σταματήσει να υποχωρεί κάτω από το οικονομικό της βάρος».

Από την άλλη πλευρά, τα πιο αισιόδοξα σενάρια μπορούν να γεννήσουν εφησυχασμό. «Η απειλή του δεξιού εθνικισμού στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη δεν θα εκλείψει ακόμα κι αν ο Τραμπ χάσει. Οι κακές προοπτικές ανάπτυξης, η αυξανόμενη μετανάστευση και το γεγονός ότι πολλοί ψηφοφόροι αγωνίζονται να βρουν νόημα στον σύγχρονο κόσμο αποτελούν πρόσφορο έδαφος για πολιτικούς που είναι έτοιμοι να υποδαυλίσουν το μίσος εναντίον των ξένων και των μειονοτήτων».

«Οι κυρίαρχοι πολιτικοί μπορεί να κερδίσουν εκλογές ενάντια στους εθνικιστές, όπως έκανε ο Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ πέρυσι. Αλλά μέχρι να μπορέσουν να δώσουν μια απάντηση στη βαθύτερη πολιτιστική κρίση της Δύσης, ο κόσμος θα είναι στα άκρα», καταλήγει στο άρθρο του.

• Mε πληροφορίες από Reuters