Η Σουηδία ανησυχεί για την ασφάλειά της, κοιτά καχύποπτα προς την Ρωσία και θέτει υπό αίρεση την στρατιωτική της ουδετερότητα επανεξετάζοντας μια ιστορική παράδοση 200 χρόνων. ‘Η τουλάχιστον, ανοίγει με ένταση και με βάθος, την συζήτηση για το εάν θα διατηρήσει αυτή την ουδετερότητα ή θα γίνει το επόμενο μέλος του ΝΑΤΟ.
Πρόκειται για μια δημόσια συζήτηση που έχει ήδη ανάψει για τα καλά στην Στοκχόλμη και, κατά πολλούς αναλυτές, μπορεί να αναδειχθεί στο κυρίαρχο ζήτημα των εκλογών του 2022.
Τα στρατόπεδα του “όχι” και του “ναι”
Η σημερινή κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων, όπως και το συμμαχικό της Κόμμα της Αριστεράς, παραμένουν σταθερά κατά της ένταξης στο ΝΑΤΟ, αναδεικνύοντας ως κυρίαρχη την αξία της ουδετερότητες σε ένα πλανήτη που μπαίνει όλο και πιο βαθιά στην πόλωση.
Από την άλλη πλευρά, οι τέσσερις παραδοσιακοί σύμμαχοι της κεντροδεξιάς – το Κόμμα των Μετριοπαθών, οι Φιλελεύθεροι, το Κεντρώο Κόμμα και οι Χριστιναοδημοκράτες – τάσσονται υπέρ της προσχώρησης στην συμμαχία ασφαλείας της Δύσης υποστηρίζοντας ότι η Σουηδία έχει ανάγκη την εγγύηση άμυνας που παρέχει το ΝΑΤΟ.
Η όλη συζήτηση όμως πήγε ένα βήμα μπροστά και η φιλο-ΝΑΤΟική πλευρά πέτυχε μια καίρια νίκη την περασμένη εβδομάδα: Το ακροδεξιό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών αναθεώρησε την προηγούμενη αντι-ΝΑΤΟική στάση του και άλλαξε τις ισορροπίες υπερψηφίζοντας την λεγόμενη «οπσιόν ΝΑΤΟ» – τον νόμο που δίνει πλέον την δυνατότητα στην Σουηδία να ενταχθεί, εάν το θελήσει, στην βορειοατλαντική συμμαχία κάποια στιγμή στο μέλλον. Η συγκεκριμένη ρήτρα ψηφίστηκε από την σουηδική Βουλή με πλειοψηφία 204 ψήφων έναντι 145 κατά.
Τι σημαίνει η “οπσιόν ΝΑΤΟ”
Η υιοθέτηση της «οπσιόν ΝΑΤΟ» δεν αποτελεί δέσμευση ένταξης στην συμμαχία – η Φινλανδία έχει υιοθετήσει αντίστοιχη ρήτρα από το 1995 και παραμένει εκτός του βορειοατλαντικού συμφώνου -, θεωρείται όμως καίριο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Αυτή την διάσταση του δίνει και η σουηδική κυβέρνηση, εξ ου και η υπουργός Εξωτερικών της χώρας Αν Λίντε χαρακτήρισε την υπερψήφισή της από το κοινοβούλιο ως «καίρια αρνητικό γεγονός για την ασφάλεια της Σουηδίας».
Για την Σουηδία μια απόφαση ένταξης στο ΝΑΤΟ θα ήταν τεράστια πολιτική στροφή, καθώς θα έδινε τέλος σε μια ιστορία 200 ετών – σε δύο αιώνες στρατιωτικής και γεωπολιτικής ουδετερότητας. Η χώρα δεν έχει επισήμως πάρει μέρος σε καμία πολεμική σύγκρουση, υπέρ ή κατά καμίας πλευράς, από την εποχή που τα στρατεύματα του Ναπολέοντα προέλαυναν στην Ευρώπη.
Μια σουηδική συμμετοχή στο ΝΑΤΟ επίσης, όπως σημειώνει το Politico, θα αναδιέτασε και τις λεπτές ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή της Βαλτικής, όπου οι τυπικά ουδέτερες Σουηδία και Φινλανδία συντάσσονται κατά καιρούς με τους νατοϊκούς συμμάχους της Δανίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας απέναντι στην Ρωσία.
Ο ρωσικός παράγοντας
Μόλις τον περασμένο Αύγουστο, η Σουηδία ανέπτυξε στρατεύματα στο νησί Γκότλαντ, ερμηνεύοντας ως απειλή ασφαλείας ον πλου ρωσικών πολεμικών πλοίων κοντά στο νησί. Τα ρωσικά μαχητικά επίσης μπαίνουν συχνά στον σουηδικό εναέριο χώρο χωρίς άδεια και πολλοί ήταν εκείνοι που έδειξαν ρωσικό «δάκτυλο» όταν ένα μυστηριώδες υποβρύχιο είχε εντοπιστεί ανοιχτά της Στοκχόλμης το 2014.
Οι αναλυτές θεωρούν πως τώρα, μετά και την ψηφοφορία της περασμένης εβδομάδας στην Βουλή, όλα αυτά τα δεδομένα όπως και η συζήτηση για την ένταξη ή μη της χώρας στο ΝΑΤΟ, θα μπουν σε μια νέα πιο δυναμική φάση.
Τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών είναι καθαρά. Οι σοσιαλδημοκράτες υποστηρίζουν πως η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα οδηγούσε σε μια μη αναγκαία, και μη χρήσιμη, κλιμάκωση του ανταγωνισμού με την Ρωσία και θα συνιστούσε κίνδυνο αποσταθεροποίησης σε μια ήδη τεταμένη περιοχή, την ανατολική άκρη της Ευρώπης.
Από την πλευρά της, η φιλο-ΝΑΤΟική κεντροδεξιά λέει ότι η στρατηγική της Σουηδίας σήμερα την αφήνει εκτεθειμένη στο «πουθενά» σε επίπεδο ασφαλείας. Η Ρωσία, όπως επισημαίνουν οι Κεντρώοι και οι Φιλελεύθεροι, αντιμετωπίζει έτσι κι αλλιώς την Σουηδία ως μέρος του ευρωπαϊκού συστήματος ασφαλείας, χωρίς όμως η χώρα να απολαμβάνει την βασική εγγύηση του ΝΑΤΟ – την ρήτρα της αμοιβαίας άμυνας.
Μοιρασμένη η κοινή γνώμη
Ενδιαφέρον στοιχείο, πάντως, είναι το γεγονός πως παρ’ ότι στην γειτονική Φινλανδία η υποστήριξη της κοινής γνώμης στην νατοϊκή προοπτική παραμένει σταθερά χαμηλή, στην Σουηδία εμφανίζει άνοδο.
Η τελευταία έρευνα του ινστιτούτου SOM του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ έδειξε πως η κοινή γνώμη είναι απολύτως μοιρασμένη – το 30% τάσσεται υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ και το 30% κατά. Το 1994, όταν είχε γίνει η πρώτη αντίστοιχη έρευνα από το ίδιο ινστιτούτο, το 48% των σουηδών έλεγε «όχι» στο ΝΑΤΟ και μόλις το 15% ήταν υπέρ.
