Για αρκετούς ξένους διπλωμάτες που εδρεύουν στην Κίνα, η είδηση ότι ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δεν θα παραστεί στη σύνοδο κορυφής της G20 στην Ινδία αυτή την εβδομάδα επιβεβαίωσε μια ανησυχητική τάση: Το Πεκίνο απομακρύνεται από τη Δύση και τους συμμάχους της.
Περισσότεροι από 10 απεσταλμένοι αυτών των χωρών που σταθμεύουν στην Κίνα περιέγραψαν λεπτομερώς στο Reuters την αυξανόμενη δυσκολία που αντιμετωπίζουν να έχουν πρόσβαση σε Κινέζους αξιωματούχους και άλλες πηγές πληροφοριών για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Οι απεσταλμένοι, οι οποίοι ζήτησαν ανωνυμία λόγω της ευαισθησίας του θέματος, δήλωσαν ότι η τάση αυτή έγινε έντονη το 2023, ακόμη και όταν η Κίνα έριξε τους αυστηρούς ελέγχους για την πανδημία που εμπόδιζαν τις διπλωματικές δραστηριότητες επί τρία χρόνια.
Επιφυλάξεις
Ο Ράιαν Νίλαμ, αναλυτής εξωτερικής πολιτικής που στο παρελθόν υπηρέτησε ως Αυστραλός διπλωμάτης με έδρα το Χονγκ Κονγκ, δήλωσε ότι μια τέτοια εξέλιξη υπογραμμίζει ότι υπό το αυστηρό καθεστώς του Σι, οι αξιωματούχοι έχουν γίνει πιο επιφυλακτικοί όσον αφορά τη συνεργασία με ξένες δυνάμεις. “Αυτό έχει επιπτώσεις μέσω του συστήματος, όπου οι κατώτεροι αξιωματούχοι, οι γραφειοκράτες και οι διπλωμάτες είναι λιγότερο πρόθυμοι να παρεκκλίνουν από το σενάριο“, δήλωσε ο Νίλαμ, διευθυντής δημόσιας γνώμης και εξωτερικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Lowy.
“Αν όλα γίνονται σκηνοθετημένα και υπάρχει λιγότερη ευκαιρία για ανεπίσημες αλληλεπιδράσεις, αν έχεις λιγότερη πρόσβαση σε ανώτερους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σε όλο το σύστημα, τότε θα περιοριστεί η ευκαιρία να βρεθούν σημεία κοινών σημείων ή περιοχές συμβιβασμού“. Οι σχέσεις μεταξύ της Κίνας και της Δύσης έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια για θέματα που κυμαίνονται από την απροθυμία του Πεκίνου να καταδικάσει τη σύμμαχο Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία μέχρι τις εντάσεις σχετικά με τις ευαίσθητες τεχνολογίες και την Ταϊβάν.
Ο… ακριβοθώρητος Σι
Η Κίνα δεν έχει εξηγήσει γιατί ο Σι, ο οποίος έχει συμμετάσχει σε κάθε σύνοδο κορυφής της G20 από τότε που ανέλαβε την εξουσία πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, δεν ηγείται της αντιπροσωπείας του Πεκίνου στο Νέο Δελχί για τη συνάντηση της 9ης και 10ης Σεπτεμβρίου. Έχει πει μόνο ότι ο πρωθυπουργός Λι Κιάνγκ θα εκπροσωπήσει την Κίνα. Το Πεκίνο έχει δύσκολες σχέσεις με τη διοργανώτρια Ινδία, γεγονός που σύμφωνα με αναλυτές μπορεί να αποτελεί παράγοντα, αλλά γενικότερα τα διεθνή ταξίδια του Σι έχουν μειωθεί σημαντικά φέτος και έχουν περιοριστεί σε χώρες που το Πεκίνο θεωρεί φιλικές.
Έχει φύγει από την Κίνα μόνο δύο φορές – για να επισκεφθεί τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα και για να παραστεί σε μια συνάντηση των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών BRICS στη Νότια Αφρική τον περασμένο μήνα, όπου έχασε επίσης μια κεντρική ομιλία χωρίς εξήγηση. Συγκριτικά, ο Σι κατάφερε πέντε υπερπόντιες επισκέψεις το 2022 -όταν τα σύνορα της χώρας ήταν ουσιαστικά κλειστά λόγω των αυστηρών ελέγχων για την πανδημία- και δώδεκα το 2019 πριν χτυπήσει το COVID.Ορισμένοι δυτικοί ηγέτες, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, ταξίδεψαν φέτος στην Κίνα για συνομιλίες με τον Σι.
Περιορισμός πρόσβασης
Αλλά για αρκετούς δυτικούς απεσταλμένους στο Πεκίνο, η τακτική πρόσβαση σε Κινέζους αξιωματούχους ή ακόμη και σε μελετητές από δεξαμενές σκέψης που συνδέονται με το κράτος – οι οποίες παίζουν βασικό ρόλο στην εξήγηση των πολιτικών της Κίνας στον κόσμο – έχει μειωθεί σε σύγκριση με πριν από την πανδημία, είπαν. Ο προγραμματισμός των επισκέψεων των ταξιδιωτικών αξιωματούχων, καθώς και η καθιέρωση πρωτοκόλλων και η εξασφάλιση της πρόσβασης των μέσων ενημέρωσης, γίνεται επίσης δυσκολότερη, δήλωσαν αρκετοί διπλωμάτες.
Όταν κανονίζονται συναντήσεις, οι Κινέζοι αξιωματούχοι τηρούν αυστηρά τα σενάρια, είπαν οι διπλωμάτες, ενώ ορισμένοι πρόσθεσαν ότι βίωσαν εχθρική συμπεριφορά από εθνικιστές ακαδημαϊκούς. Αυτό έχει περιορίσει την ποιότητα των πληροφοριών που οι απεσταλμένοι μπορούν να ανατροφοδοτήσουν στις πρωτεύουσές τους, είπαν. Το Reuters ανέφερε τον Ιούλιο πώς ορισμένοι διπλωμάτες λένε ότι αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο έλεγχο και παρεμβάσεις από τις κινεζικές αρχές. Ωστόσο, απεσταλμένοι από δύο χώρες που έχουν στενές σχέσεις με την Κίνα δήλωσαν ότι δεν αντιμετώπισαν τέτοια προβλήματα.
Μοχλός πίεσης
Ο Yun Sun, διευθυντής του προγράμματος για την Κίνα στο Stimson Center, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσινγκτον, δήλωσε ότι ο περιορισμός της πρόσβασης ή η μη συμμετοχή σε εκδηλώσεις χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από την Κίνα ως “μοχλός πίεσης” εναντίον χωρών με τις οποίες έχει διαφωνίες.”Η δέσμευση θεωρείται και χρησιμοποιείται από την Κίνα ως μοχλός πίεσης για να διαμορφώσει τη συμπεριφορά άλλων χωρών“, δήλωσε ο Sun, προσθέτοντας ότι έχει επίσης ακούσει ότι η έλλειψη πρόσβασης και οι περιορισμοί ασφαλείας για τους δυτικούς διπλωμάτες στην Κίνα έχουν “ενταθεί“.
Με την Κίνα να ενισχύει μια σαρωτική εκστρατεία εθνικής ασφάλειας, δεν υπάρχουν σημάδια ότι αυτή η τάση θα σταματήσει σύντομα, λένε οι αναλυτές. “Όταν το αντιδυτικό συναίσθημα βρίσκεται σε άνοδο εντός της κινεζικής γραφειοκρατίας, η συχνή επαφή ή οι στενές εργασιακές σχέσεις με δυτικούς αξιωματούχους μπορεί να εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την πολιτική αξιοπιστία κάποιου“, δήλωσε ο Tong Zhao, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace που εδρεύει στις ΗΠΑ. “Για τους Κινέζους αξιωματούχους, τα οφέλη αυτών των δεσμεύσεων έχουν γίνει λιγότερο εμφανή, ενώ οι πολιτικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι ασφαλείας αυξάνονται“.
