Στην ιστορική φράση του Λένιν, “και τώρα τι κάνουμε“, φαίνεται ότι καταφεύγει ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά την ηχηρή ήττα του (μην κοροϊδεύομαστε, το ΑΚΡ είναι ο Ερντογάν) στις αυτοδιοικητικές εκλογές στη χώρα, στις οποίες το κυβερνών κόμμα πέρασε… δεύτερο, χάθηκαν όλοι οι προεκλογικοί στόχοι και -μετά την ήττα στις προεδρικές εκλογές- η κεμαλική αντιπολίτευση κατάφερε να… αναστηθεί.
Το… λάθος
Ο Ερντογάν προσπάθησε χθες να κάνει βήμα μπροστά: “Αν κάναμε ένα λάθος, θα το διορθώσουμε“, είπε σε πλήθος κόσμου που συγκεντρώθηκε στα κεντρικά γραφεία του AKP στην Άγκυρα, χωρίς ωστόσο να αποκαλύψει ποιες αλλαγές θα μπορούσε να κάνει στο εσωτερικό του κόμματός του ή στην πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνησή του. Ακόμα χειρότερα, αναλυτές εκτίμησαν ότι οι ψηφοφόροι έχασαν την υπομονή τους τόσο με την κρίση του κόστους ζωής που οφείλεται στον πληθωρισμό που αγγίζει το 70% όσο και με το διχαστικό και αυταρχικό πολιτικό στυλ του Ερντογάν.
Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα στις αυτοδιοικητικές εκλογές είχε πολύ περισσότερες παρενέργειες, από απλώς την απώλεια μείζονων δήμων της Τουρκίας: αντιθέτως, ουσιαστικά “σκότωσε” τις ελπίδες του Ερντογάν να περάσει ένα νέο σύνταγμα, το οποίο θα μπορούσε ενδεχομένως να παρατείνει την εξουσία του πέραν του 2028, όταν λήγει η θητεία του. Αν και το AKP και οι σύμμαχοί του έχουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, ο Ερντογάν θα χρειαστεί ευρύτερη υποστήριξη ή ένα επιτυχές δημοψήφισμα για ένα νέο σύνταγμα. Και τα μηνύματα από τους ψηφοφόρους δεν είναι ευοίωνα.
“Σημείο καμπής”
Η αλήθεια είναι ότι και ο ίδιος ο Ερντογάν μοιάζει να αντιλαμβάνεται, τόσο το μέγεθος, όσο και τη σημασία της ήττας, μόλις ένα χρόνο αφότου νίκησε στις προεδρικές εκλογές έναντι του κεμαλικού αντιπάλου του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου: “Αυτό δεν είναι ένα τέλος για εμάς, αλλά στην πραγματικότητα ένα σημείο καμπής” είπε ο Τούρκος πρόεδρος σε ομιλία του μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, όταν είδε τη στρατηγική του για να ανακτήσει Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα να… βυθίζεται αύτανδρη και, αντιθέτως, να βλέπει τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, πλέον να φαντάζει ως ο ισχυρότερος αντίπαλος του Ερντογάν.
Προφανώς, η επιλογή του Μουράτ Κουρούμ, ενός άχρωμου κομματικού “απαρατσίκ” του ΑΚΡ, ως αντίπαλου του επιτυχημένου και δημοφιλούς Ιμάμογλου δεν βοήθησε καθόλου τον Ερντογάν να “πουλήσει” το αφήγημά του. Από την άλλη, ο Τούρκος πρόεδρος είδε τον επίσης κεμαλικό Μανσούρ Γιαβάς να ισοπεδώνει για δεύτερη εκλογική αναμέτρηση τον αντίπαλό του στην Άγκυρα, αν και ο δήμαρχος της πρωτεύουσας της Τουρκίας μοιάζει να συσπειρώνει γύρω του, εκτός από την κεμαλική πλευρά, και ένα μεγάλο μέρος της εθνικιστικής ψήφου, κάτι που, προφανώς δεν διαφεύγει από τον Ερντογάν, ο οποίος πλέον μετρά μόνο απώλειες και ψάχνει να “κλείσει τρύπες”.
Τεράστιες δυσκολίες
Ωστόσο, φαίνεται ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα: παρότι ο Ερντογάν, μετά την επανεκλογή του, πήρε τη μεγάλη απόφαση και άλλαξε την εντελώς ανορθόδοξη οικονομική και νομισματική πολιτική που ακολουθούσε ως τότε, ο πληθωρισμός παραμένει στη… στρατόσφαιρα (βρίσκεται στο 70%, παρότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έχει ανεβάσει το βασικό επιτόκιο στο 50%), η λίρα συνεχίζει να διολισθαίνει προς την… εξαΰλωση (έχει χάσει το 80% της αξίας της έναντι του δολαρίου μέσα σε μια πενταετία) και όλο και μεγαλύτερα στρώματα του πληθυσμού της Τουρκίας βυθίζονται στην ανέχεια και, προφανώς, στην απογοήτευση και την οργή το εκλογικό σώμα που πριν από σχεδόν ένα χρόνο του είχε συγχωρέσει την ολιγωρία και τα μεγάλα λάθη που οδήγησαν στην καταστροφή που προκάλεσε ο σεισμός του Φεβρουαρίου του 2023.
Για την ώρα, ο Τούρκος πρόεδρος δεν μοιάζει διατεθειμένος να επιστρέψει στις… παλιές κακές συνήθειές του, μοιάζοντας να δείχνει ακόμα εμπιστοσύνη στους τεχνοκράτες που έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο της ανάταξης της τουρκικής οικονομίας. Ωστόσο, η φράση του, “αν κάναμε ένα λάθος, θα το διορθώσουμε“, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως μια προειδοποίηση, ότι η υπομονή του έχει αρχίσει να εξαντλείται, όπως ήδη εξαντλήθηκε η υπομονή των ψηφοφόρων. Το αν το επόμενο διάστημα υπάρξουν δραματικές κινήσεις στο κυβερνητικό σχήμα, θα εξαρτηθεί από το αν υπάρξουν αποτελέσματα που θα μπορούν να αλλάξουν το κλίμα ή όχι.
Αρχή του τέλους
Πάντως, αναλυτές προειδοποιούν ότι ο Ερντογάν παραμένει ισχυρός, παρά το… ξύλο που έφαγε στις αυτοδιοικητικές εκλογές και παρά το γεγονός ότι το ισλαμιστικό Κόμμα Νέας Ευημερίας, το οποίο αναδείχθηκε τρίτο μεγαλύτερο κόμμα, με ποσοστό 6,2%, επωφελούμενο από το γεγονός ότι τήρησε ακόμη πιο σκληρή στάση από τον Ερντογάν έναντι του Ισραήλ για τη σύγκρουση στη Γάζα, “έκλεψε” ψηφοφόρους από το ισλαμιστικών ριζών ΑΚΡ. Επίσης, ως πρόεδρος της Τουρκίας διαθέτει σχεδόν απεριόριστες εξουσίες, που του επιτρέπουν να χειρίζεται διάφορες “δύσκολες” καταστάσεις.
Ωστόσο, η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι το αποτέλεσμα της Κυριακής σηματοδοτεί την αρχή του τέλους μιας εποχής για την Τουρκία, με το ερώτημα να είναι αν το πέρασμα στη νέα φάση θα είναι ομαλό ή αν το καθεστώς που έχει δημιουργήσει ο Ερντογάν στη χώρα θα δώσει “μάχη” για τη διατήρησή του στην εξουσία και στα προνόμιά της…
