Καθώς οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ δεν διέρχονται και την καλύτερη περίοδό τους, η ξεκάθαρη φιλοπαλαιστινιακή στάση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς θέτει περαιτέρω σε δοκιμασία τις σχέσεις αυτές.
Μετά την αιματηρή επιδρομή μαχητών της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου που προκάλεσε τον ανηλεή βομβαρδισμό της Γάζας από το Ισραήλ, ο Ερντογάν προσπάθησε αρχικά να τοποθετήσει την Τουρκία ως μεσολαβητή. Αλλά αυτή η προφανής φιλοδοξία εξατμίστηκε τον περασμένο μήνα, αφού ο Τούρκος ηγέτης παρουσίασε τη Χαμάς όχι ως τρομοκρατική ομάδα αλλά ως “απελευθερωτές” ή “μουτζαχεντίν” που μάχονται για τη γη τους.
Σκληρή στάση
Η Τουρκία είναι τεχνικά υποψήφια για ενδεχόμενη ένταξη στην ΕΕ και, ακόμη και αν αυτό φαίνεται μακρινή προοπτική, οι Βρυξέλλες θα προτιμούσαν η Άγκυρα να υποστηρίζει παρά να ανταγωνίζεται τις θέσεις της. “Αυτά που λέει ο πρόεδρος αντανακλούν άσχημα εδώ στις Βρυξέλλες. Περιμένουμε πάντα από την Τουρκία να ευθυγραμμιστεί μαζί μας στην εξωτερική πολιτική“, δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Ο Ερντογάν, μουσουλμάνος και υποστηρικτής των παλαιστινιακών δικαιωμάτων, σκλήρυνε την κριτική του καθώς οι θάνατοι αμάχων στη Γάζα αυξάνονταν, κατηγορώντας το Ισραήλ ότι διαπράττει εγκλήματα πολέμου και ανακαλώντας τον πρεσβευτή της Τουρκίας στο Τελ Αβίβ. Ηγήθηκε μιας συγκέντρωσης στην Κωνσταντινούπολη που διοργάνωσε το ΑΚΡ, μόλις μια ημέρα πριν από τους εορτασμούς για την εκατονταετηρίδα της τουρκικής δημοκρατίας στις 29 Οκτωβρίου.
Πλήρης διαφωνία
Στην έκθεσή της σχετικά με την πρόοδο των υποψήφιων χωρών όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων ένταξης στην ΕΕ, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, η ΕΕ δήλωσε ότι η μονομερής εξωτερική πολιτική της Τουρκίας παραμένει σε αντίθεση με τις προτεραιότητες του μπλοκ. Είπε ότι η Άγκυρα διατήρησε ένα πολύ χαμηλό ποσοστό ευθυγράμμισης με τη στάση της ΕΕ στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας, 10% σε σύγκριση με το 8% το 2022.
“Η ρητορική της για την υποστήριξη της τρομοκρατικής ομάδας Χαμάς μετά τις επιθέσεις της κατά του Ισραήλ … βρίσκεται σε πλήρη διαφωνία με την προσέγγιση της ΕΕ“, προστίθεται. Οι αναλυτές φοβούνται ότι η θέση του Ερντογάν για το Ισραήλ και τη Γάζα μπορεί να ανατρέψει τη διπλωματική του προσέγγιση προς τη Δύση μετά τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές τον περασμένο Μάρτιο.
Διάψευση προσδοκιών
“Η στάση του Ερντογάν για το Ισραήλ-Γάζα προστίθεται στις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης για πιο μακροχρόνια ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης στην ΕΕ“, δήλωσε ο Χάμις Κινίαρ, ανώτερος αναλυτής για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στην εταιρεία πληροφοριών κινδύνου Verisk Maplecroft. Οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ βρίσκονται σε αδιέξοδο από την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων το 2005.
Αξιωματούχοι της ΕΕ λένε ότι ο αρχικός ενθουσιασμός εξανεμίστηκε και υπήρξε αξιοσημείωτη απόκλιση από τις δυτικές αξίες, σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής δέσμευσης για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. “Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα, πολλοί από εμάς πίστευαν ότι η Τουρκία θα μπορούσε να είναι ένας έντιμος διαμεσολαβητής και ένας μεγάλος παίκτης στην αποκλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή“, δήλωσε άλλος αξιωματούχος της ΕΕ.
Όλο και πιο δύσκολο
“Ενθαρρυνθήκαμε πολύ όταν είδαμε τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε η Τουρκία στην επανέναρξη των εξαγωγών (ουκρανικών) σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας“, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, αναφερόμενος στον ρόλο της Άγκυρας στην προσπάθεια να διαχειριστεί τις προσπάθειες της Ρωσίας να εμποδίσει την ουκρανική ναυσιπλοΐα. Όμως, η ρητορική του Ερντογάν σχετικά με τη Γάζα διέψευσε αυτές τις ελπίδες.
“Η Ευρώπη πρέπει να εμπλακεί με την Τουρκία, αλλά γίνεται όλο και πιο δύσκολο“, δήλωσε ένας από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους. Ο επικεφαλής ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με την Τουρκία, Νάτσο Σάντσεθ Αμόρ, δήλωσε ότι η στάση του Ερντογάν υπέρ της Χαμάς δεν περνά απαρατήρητη. “Αν παρουσιάζεις τη Χαμάς ως μαχητές της ελευθερίας, οι άλλοι θα δουν το PKK ως μαχητές της ελευθερίας και τότε θα υπάρξει πρόβλημα“, είπε.
Βαθιές διαφορές
Το ΥΠΕΞ της Τουρκίας απάντησε στην έκθεση της ΕΕ, λέγοντας ότι “θεωρούμε ως μια μορφή επαίνου την εκτίμηση του κειμένου που επικρίνει τη στάση της χώρας μας στον πόλεμο Χαμάς-Ισραήλ ως εντελώς ασύμβατη με την ΕΕ. Αισθανόμαστε την ανάγκη να υπενθυμίσουμε στην ΕΕ, η οποία βρίσκεται σε λάθος θέση στην ιστορία, ότι οι πολιτικές που βασίζονται στις οικουμενικές αξίες, το διεθνές δίκαιο και τις ανθρωπιστικές αρχές θα πρέπει να εφαρμόζονται όχι μόνο στην Ουκρανία ή σε άλλη περιοχή της Ευρώπης, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής“, προστίθεται.
Οι βολές του Ερντογάν κατά του Ισραήλ δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά ο ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής Σερκάν Ντεμιρτάς δήλωσε ότι ο σημερινός πόλεμος στη Γάζα “δείχνει ότι οι διαφορές στα γεωπολιτικά συμφέροντα μεταξύ των δύο πλευρών βαθαίνουν σταδιακά“.
