Όπως το πραξικόπημα του Αυγούστου του 1991 κατά του Γκορμπατσόφ, η απόπειρα εξέγερσης του Πριγκόζιν απέτυχε. Αλλά το γεγονός ότι πήγε να συμβεί δείχνει ότι ο Πούτιν είναι πιο αδύναμος από όσο φαίνεται, αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico.
- Η μάσκα του ισχυρού άνδρα του Βλαντιμίρ Πούτιν πέφτει — και η Ουκρανία βλέπει να γεννιούνται ευκαιρίες μέσα στο χάος. Η βραχύβια ανταρσία του πολέμαρχου Γεβγκένι Πριγκόζιν το Σαββατοκύριακο αποκάλυψε την ανεπάρκεια του Πούτιν να διαχειριστεί την εξουσία, τη διχόνοια στις τάξεις του και την αδυναμία στην άμυνα των συνόρων της ίδιας της Ρωσίας.
«Τα αφεντικά της Ρωσίας δεν ελέγχουν τίποτα»
Η ευκολία με την οποία οι μισθοφόροι Wagner του Πριγκόζιν μπόρεσαν να πάρουν τον έλεγχο του ρωσικού εδάφους και να προελάσουν σε απόσταση μόλις 200 χιλιομέτρων από τη Μόσχα – και τα βίντεο με τους Ρώσους να ζητωκραυγάζουν – έδειξαν ότι το καθεστώς του Πούτιν απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί αήττητο.
«Σήμερα ο κόσμος είδε ότι τα αφεντικά της Ρωσίας δεν ελέγχουν τίποτα», είπε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην απογευματινή του ομιλία αργά το Σάββατο. «Μέσα σε μια μέρα, έχασαν πολλές από τις πόλεις τους και έδειξαν σε όλους τους Ρώσους ληστές, μισθοφόρους, ολιγάρχες και οποιονδήποτε άλλον πόσο εύκολο είναι να καταληφθούν ρωσικές πόλεις και, πιθανώς, και οπλοστάσια».
Αλλάζοντας την ομιλία του από τα Ουκρανικά στα Ρωσικά, ο Ζελένσκι συνέχισε με ένα μήνυμα που προοριζόταν ξεκάθαρα προς τους αξιωματούχους του Πούτιν: «Ο άνθρωπος από το Κρεμλίνο είναι προφανώς πολύ φοβισμένος και μάλλον κρύβεται κάπου, χωρίς να εμφανίζεται. Είμαι σίγουρος ότι δεν είναι πια στη Μόσχα… Ξέρει τι φοβάται γιατί ο ίδιος δημιούργησε αυτήν την απειλή. Όλο το κακό, όλες οι απώλειες, όλο το μίσος – το υποδαυλίζει ο ίδιος. Όσο περισσότερο τρέχει ανάμεσα στις γιάφκες του, τόσο περισσότερα θα χάνετε όλοι, όλοι όσοι συνδέονται με τη Ρωσία».
Ο Πούτιν, λάτρης των ιστορικών παραλληλισμών, το πρωί του Σαββάτου επικαλέστηκε τον ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, που ξέσπασε το 1917, ενώ η χώρα πολεμούσε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο – μια ένδειξη του πόσο σοβαρά φαινόταν να αντιμετωπίζει την απειλή του Prigozhin. Αλλά ίσως ο Πούτιν θα έπρεπε να κοιτάξει το αποτυχημένο πραξικόπημα του Αυγούστου του 1991 εναντίον του τότε Σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Τότε, οι σκληροπυρηνικοί του Κομμουνιστικού Κόμματος, εξαγριωμένοι από τις προσπάθειες του Γκορμπατσόφ να εμβολίσει τις μεταρρυθμίσεις, συνέλαβαν τον ηγέτη της ΕΣΣΔ στην Κριμαία και προέλαυσαν με τα τανκς τους στη Μόσχα.
Όπως η αποτυχημένη ανταρσία του Prigozhin, έτσι και το πραξικόπημα του Αυγούστου του 1991 ήταν βραχύβιο – διήρκεσε μόνο τρεις ημέρες. Οι συνέπειες ήταν καταστροφικές για τη Σοβιετική Ένωση — οδήγησαν σε απώλεια εμπιστοσύνης στο κομμουνιστικό καθεστώς και τον Δεκέμβριο του 1991, η ΕΣΣΔ δεν υπήρχε πια.
Ο ρόλος της Wagner στον πόλεμο του Πούτιν
Οι μισθοφόροι Wagner έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ως ανεπίσημος βραχίονας των ενόπλων δυνάμεων του Κρεμλίνου, που στρατολογήθηκαν από τις φυλακές και τα σοκάκια της Ρωσίας, ήταν από τους πιο αναλώσιμους άνδρες του Πούτιν. Μια δύναμη με ικανότητα για φρικιαστική αγριότητα – συμπεριλαμβανομένων των εκτελέσεων λιποτακτών με βαριοπούλες – οι άνδρες του Prigozhin ρίχτηκαν στις πιο βάναυσες μάχες.
Τον περασμένο χειμώνα, όταν οι ρωσικές δυνάμεις εξαντλήθηκαν και αποθαρρύνθηκαν στον απόηχο μιας αυξανόμενης ουκρανικής αντεπίθεσης που ανακατέλαβε το Χάρκοβο και τη Χερσώνα, η Μόσχα χρησιμοποίησε τους μισθοφόρους του Πριγκόζιν για να καλύψει τα κενά στο μέτωπο της μάχης και να δώσει στα τακτικά στρατεύματά του χώρο να ανασυγκροτηθεί.
Καθώς οι μισθοφόροι του Βάγκνερ μπορούσαν και κρατούσαν τη γραμμή κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η Ρωσία ήταν σε θέση να αναπληρώσει τον πολεμικό της εξοπλισμό που διαρκώς μειωνόταν και να καλέσει και να εκπαιδεύσει ένα νέο κύμα στρατιωτών για να πάνε στα χαρακώματα. Οι δυνάμεις του Πριγκόζιν έπαιξαν επίσης καθοριστικό ρόλο στη μάχη για το Μπαχμούτ, τη στρατηγική πόλη στην ανατολική Ουκρανία που έχει δει μερικές από τις σκληρότερες μάχες και τις μεγαλύτερες ρωσικές απώλειες στον πόλεμο.
Τι συμβαίνει τώρα με τις δυνάμεις του Πριγκόζιν;
Την Κυριακή, οι μισθοφόροι του Πριγκόζιν άρχισαν να αποχωρούν από τη νότια περιοχή Voronezh της Ρωσίας, η οποία βρίσκεται κατά μήκος ενός αυτοκινητόδρομου που ήθελε να χρησιμοποιήσει η ομάδα Wagner για να βαδίσει στη Μόσχα, και από το Rostov-on-Don, τη ρωσική πόλη κοντά στα ουκρανικά σύνορα που κατέλαβε ο στρατός Wagner το Σάββατο.
Και το ερώτημα είναι πού θα πάνε τώρα; Με τον Πριγκόζιν εκτός (και πιθανότατα εκεί που βρίσκεται τώρα, στην υποτιθέμενη εξορία του στη Λευκορωσία να αποφεύγει όλα τα παράθυρα, τα πόμολα, τα φλιτζάνια του τσαγιού και τις ομπρέλες για ενδεχόμενη απόπειρα δολοφονίας του!), οι μισθοφόροι Wagner – 25.000 από αυτούς, αν πιστέψουμε τον Πριγκόζιν – είτε θα επιστρέψουν εκεί από όπου ήρθαν ή θα υπογράψουν συμβάσεις με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.
Πράγματι, οι Ρώσοι στρατιωτικοί bloggers έχουν υποθέσει ότι ο Πριγκόζιν εξαπέλυσε την επίθεσή του στη στρατιωτική ηγεσία της χώρας ως απάντηση στο Κρεμλίνο που επιδίωκε να τον υποτιμήσει ενσωματώνοντας τους μισθοφόρους του στο στρατό. (Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου διέταξε νωρίτερα αυτόν τον μήνα όλα τα «εθελοντικά αποσπάσματα» στο μέτωπο στον πόλεμο της Ουκρανίας να υπογράψουν συμβόλαια με το υπουργείο έως την 1η Ιουλίου — στο οποίο ο Πριγκόζιν δήλωσε ότι θα αντιταχθεί.)
Αλλά οι μισθοφόροι Wagner που υπογράφουν συμβόλαια μπορεί να μην κάνουν μεγάλη διαφορά στο πεδίο της μάχης τώρα. «Ο στρατός Wagner αγόρασε χρόνο στον ρωσικό στρατό τον χειμώνα», είπε ο Μικ Ράιαν, απόστρατος στρατηγός του Αυστραλιανού Στρατού. «Αλλά με ή χωρίς τους Wagner, θα είναι δύσκολο για τη Ρωσία να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο», πρόσθεσε.
«Όπως βλέπουμε τώρα, υπάρχει μεγάλη διαφορά στη βούληση και στις δύο πλευρές», είπε ο Ράιαν. «Οι Ουκρανοί είναι απόλυτα αφοσιωμένοι στη σωτηρία της χώρας τους, παλεύουν για την ελευθερία τους. Οι Ρώσοι ενδιαφέρονται κάπως να πολεμήσουν την Ουκρανία – και κάπως ενδιαφέρονται να πολεμήσουν ο ένας τον άλλον». Και σε ποιο βαθμό μπορεί ο Πούτιν να εμπιστευτεί πλέον τους νεοσύλλεκτούς του, που ήταν έτοιμοι να εισβάλουν στη Μόσχα υπό τις διαταγές του Πριγκόζιν;
Όπως είπε ο πρώην στρατηγός των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη Ben Hodges, , στο Times Radio την Κυριακή, αναφερόμενος στους μισθοφόρους της Wagner, η Ρωσία μόλις έχασε 25.000 στρατιώτες διότι, κάθε ένας από αυτούς θα εξετάζεται πλέον με καχυποψία και θα θεωρηθεί αναξιόπιστος.
Η ταπείνωση του Πούτιν ανεβάζει το ηθικό στο Κίεβο
Με τον πόλεμο σε πλήρη εξέλιξη για 16 μήνες τώρα και τις δυνάμεις του Πούτιν να έχουν εδραιωθεί βαθιά στη νότια και ανατολική Ουκρανία, το Κίεβο αγωνίστηκε να σημειώσει σημαντικές νίκες στην αντεπίθεσή του. Όμως τα έκτακτα γεγονότα του Σαββάτου έδωσαν στις δυνάμεις της Ουκρανίας μια τόσο αναγκαία ηθική εμψύχωση. Όπως δήλωσε ο Ουκρανός βουλευτής Kira Rudik, από το φιλελεύθερο κόμμα Holos, σε συνέντευξή του στο Times Radio για τους στρατιώτες ήταν επίσης ένα μεγάλο κίνητρο. Θεωρεί επίσης ότι είναι μια μεγάλη απόδειξη ότι μπορεί κανείς και να πολεμήσει και να κερδίσει τη Ρωσία και το γεγονός ότι ο κόσμος το έχει δει να συμβαίνει είναι σπουδαίο.
Οι δυνάμεις του Κιέβου χτυπούν ρωσικές θέσεις στη νότια και ανατολική Ουκρανία, αναζητώντας έναν τρόπο να περάσουν τη γραμμή του Κρεμλίνου, όπως έκαναν πέρυσι. Οι γελοιότητες του Πριγκόζιν ανάγκασαν το Κρεμλίνο να ενισχύσει τον έλεγχο επί ρωσικού εδάφους αντί να κατευθύνει ολόκληρη τη δύναμη των ενόπλων δυνάμεών του στην Ουκρανία. Αυτό δίνει μία ευκαιρία για το Κίεβο – εάν μπορέσει να αποκτήσει εν τω μεταξύ τον απαραίτητο εξοπλισμό που λέει ότι χρειάζεται – να περάσει τις Ρωσικές θέσεις.
Ο Ζελένσκι, στην ομιλία του το Σάββατο, ανανέωσε την έκκλησή του προς τη Δύση να προμηθεύσει την Ουκρανία με περισσότερα όπλα, για να μπορέσει η χώρα του να εκμεταλλευτεί αυτήν τη στιγμή αδυναμίας του Πούτιν. Όπως είπε αυτή είναι η ώρα που πρέπει να έχουμε όλα τα απαραίτητα όπλα, ελέγχοντας τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 και τα τακτικά πυραυλικά συστήματα. «Εάν οι Ουκρανοί μπορέσουν να το εκμεταλλευτούν αυτό, ιδιαίτερα στα ανατολικά, κοντά στο Μπαχμούτ, στο τέλος της ημέρας χρειάζονται απλώς μια σημαντική ρογμή στο μέτωπο», είπε ο στρατηγός Ράιαν.
«Αν δημιουργήσουν ρήγμα στη ρωσική άμυνα και το κρατήσουν ανοιχτό, οι Ρώσοι θα βρεθούν σε πραγματικό πρόβλημα – είναι πολύ εύθραυστοι. Οι Ουκρανοί πρέπει να το καταφέρουν αυτό μόνο μια φορά κι ύστερα οι Ρώσοι θα κυνηγούν τον ίδιο τους τον εαυτό.
Δυσοίωνο σήμα για τον Πούτιν
Οι επιστολές του Πριγκόζιν προς την στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας εκμεταλλεύτηκαν τη γενική αίσθηση των συμπατριωτών του ότι η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» δεν πήγαινε όπως θα έπρεπε. Ενώ ο πολέμαρχος κατηγόρησε εμμέσως τον Πούτιν για την άθλια απόδοση της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης, υπαινίχθηκε, στο μπαράζ αναρτήσεών του στο Telegram αργά την Παρασκευή και τα ξημερώματα του Σαββάτου, ότι ο Ρώσος πρόεδρος είχε πέσει θύμα χειραγώγησης από ανθρώπους του κύκλου του.
Ποιo είναι λοιπόν το συμπέρασμα του Πριγκόζιν; Ότι ο Πούτιν δεν έχει επαφή, είναι αδύναμος, μπερδεύεται εύκολα – ακριβώς δηλαδή το αντίθετο από την εικόνα που ο ισχυρός ηγέτης έχει καλλιεργήσει προσεκτικά όλες αυτές τις δεκαετίες στο τιμόνι της Ρωσίας. Οι επιθέσεις του Πριγκόζιν φαίνεται να έχουν βρει ένα πρόσφορο κοινό. Οι σκηνές στο Ροστόφ, όπου πλήθη Ρώσων υποδέχτηκαν τους μισθοφόρους Βάγκνερ με ψαλμωδίες και επευφημίες, αποκάλυψαν τον μεγάλο βαθμό έλλειψης εμπιστοσύνης σε πρόσωπα, όπως τον υπουργό Άμυνας του Σεργκέι Σόιγκου και στον γενικό διοικητή του πολέμου στην Ουκρανία, στρατηγό Valery Gerasimov.
Ίσως ακόμη πιο χαρακτηριστική ήταν η έξοδος του σούπερ σταρ των Wagner, καθώς τα τανκς και οι βαριά ένοπλες δυνάμεις του αποχώρησαν από το Ροστόφ. Τα πλήθη χειροκρότησαν, σφύριξαν, κουνούσαν σημαίες Wagner και φώναζαν «Μεγάλη δουλειά! Καλή δουλειά!” και «Wagner! Wagner!» — λίγες ώρες αφότου ο Πούτιν χαρακτήρισε τον Πριγκόζιν και τους οπαδούς του προδότες.
Όπως είπε ο Ρούντικ, Ουκρανός βουλευτής, αυτό που έχει δει ο κόσμος είναι ότι ο Πούτιν δεν είναι παντοδύναμος. Αναφερόμενος στη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε ο Λευκορώσος δικτάτορας Αλεξάντερ Λουκασένκο βάσει της οποίας ο Πριγκόζιν θα αναχωρούσε για τη Λευκορωσία σε αντάλλαγμα για να γλιτώσει τη δίωξη από τη Ρωσία, είπε: «Νομίζω ότι η κατάσταση έμοιαζε πολύ, πάρα πολύ με τον Μάγο του Οζ, όπου τον Πριγκόζιν αναζητούσε ο μεγάλος και τρομερός Πούτιν και αποδείχθηκε ότι ήταν απλώς ένας άνθρωπος που ήταν πραγματικά φοβισμένος και έπρεπε να έχει έναν ηγέτη μιας άλλης χώρας, τον λεγόμενο Πρόεδρο Λουκασένκο, να του μιλήσει και να τον συνεφέρει».
Όπως πρόσθεσε ο Ρούντικ, αυτό που συνέβη [το Σάββατο] δεν ήταν το τέλος, αλλά η αρχή, για να δει ο κόσμος ότι ο Πούτιν δεν ελέγχει τη χώρα, δεν είναι ανίκητος και με τον σωστό εξοπλισμό μπορεί να αντιμετωπιστεί. Πολλά εθνικιστικά κινήματα στη Ρωσία περίμεναν αυτήν την ευκαιρία…
