Με διαφορά μόλις λίγων ωρών, η Ουάσινγκτον έστειλε διπλό «μήνυμα» στην Τουρκία, προκαλώντας έντονο εκνευρισμό, αλλά και ανησυχία στην Άγκυρα, η οποία βλέπει σαφή «στροφή» στην πολιτική των ΗΠΑ.
Τέλος στο εμπάργκο μετά από 35 χρόνια
Από τη μία η ανακοίνωση από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, ότι η χώρα του θα άρει το εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο από το δημοσιονομικό έτος 2023 και από την άλλη η ξεκάθαρη θέση υπέρ του Γιερεβάν που πήρε η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόζι, με αφορμή τις πρόσφατες συγκρούσεις Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας ουσιαστικά σκιαγραφούν μια μείζονα αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας, το μέγεθος της οποίας ακόμα δεν μπορεί να γίνει γνωστό.
Υπενθυμίζεται ότι το εμπάργκο της πώλησης όπλων είχε επιβληθεί από τις ΗΠΑ εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1987, ωστόσο, ήδη από το 2020 είχε αρχίσει να χαλαρώνει, όταν ο τότε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, είχε τηλεφωνήσει στον Κύπριο ομόλογό του, Νίκο Χριστοδουλίδη, για να του ανακοινώσει τη μερική άρση του εμπάργκο. Όμως, η απόφαση για πλήρη άρση του εμπάργκο ουσιαστικά φωτογραφίζει τη διαρκώς αυξανόμενη σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ στις σχέσεις τους με την Κύπρο.
Σκληρή παρέμβαση υπέρ Αρμενίας
Από την άλλη, η επίσκεψη Πελόζι στην Αρμενία και οι πολύ σκληρές δηλώσεις της κατά του Αζερμπαϊτζάν θορύβησαν έντονα την Άγκυρα. Η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων δήλωσε από το Γιερεβάν ότι η επίσκεψή της στην Αρμενία είναι ιδιαίτερης σημασίας μετά «τις παράνομες και φονικές επιθέσεις» του Αζερμπαϊτζάν, λέγοντας ότι «καταδικάζουμε έντονα αυτές τις επιθέσεις», τις οποίες χρέωσε ξεκάθαρα στο Αζερμπαϊτζάν και προσθέτοντας ότι θα πρέπει οι ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν την επιρροή και την ισχύ τους ώστε να δείξουν ότι η κυριαρχία της Αρμενίας αποτελεί προτεραιότητα.
Μετά τις τελευταίες συγκρούσεις στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου η Τουρκία πολέμησε στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν και αποτελεί μαζί με τη Ρωσία τις δύο δυνάμεις που -θεωρητικά, όπως αποδείχθηκε από τα γεγονότα- διαφυλάττουν την ειρήνη στην περιοχή, το πολύ αυστηρό ύφος της Πελόζι κατά των Αζέρων προκάλεσε έντονη ανησυχία σε Μπακού και Άγκυρα, πολλώ δε μάλλον αν ληφθεί υπόψη ότι η Αρμενία θεωρείται ότι βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, αν και η χώρα έχει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας και με τη Δύση.
-
Διαβάστε επίσης: Οργισμένος ο Ερντογάν στις ΗΠΑ: “Κάνετε λάθος που μας επιβάλλετε κυρώσεις”. Τι είπε για τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία και την Κίνα
Αμήχανες αντιδράσεις προ τετελεσμένων
Όσον αφορά στην άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο, η αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ ήταν άμεση: «Καταδικάζουμε έντονα την επέκταση του εύρους εφαρμογής της απόφασης που ελήφθη από τις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο του 2020 να άρει το εμπάργκο προς την Ελληνοκυπριακή Κυβέρνηση. Η απόφαση αυτή, που έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ισότητας προς τις δύο πλευρές στο νησί και η οποία θα εντείνει περαιτέρω την αδιαλλαξία της ελληνοκυπριακής πλευράς, θα επηρεάσει αρνητικά τις προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού ζητήματος και θα οδηγήσει σε μια κούρσα όπλων στο νησί».
Όσον αφορά, δε, στις δηλώσεις Πελόζι υπέρ της Αρμενίας, τον σχολιασμό για λογαριασμό της Άγκυρας ανέλαβε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης στην Τουρκία, Φουάτ Οκτάι, ο οποίος δήλωσε ότι οι «προκατειλημμένες» δηλώσεις της προέδρου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων με τις συγκρούσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, «σαμποτάρουν τις διπλωματικές προσπάθειες» και είναι απαράδεκτες. Παράλληλα, κάλεσε την Ουάσιγκτον να αποσαφηνίσει πότε οι δηλώσεις της Πελόζι απηχούν την επίσημη στάση των ΗΠΑ.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι και στις δύο περιπτώσεις η Άγκυρα βρέθηκε μπροστά σε fait accompli και από τις αντιδράσεις γίνεται επίσης προφανές ότι αιφνιδιάστηκε και αντέδρασε σπασμωδικά. Και αν η αντίδραση για την άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο θεωρείται -αν μη τι άλλο- αναμενόμενη, είναι εμφανές ότι η χρήση του Οκτάι για να εκφραστεί η δυσαρέσκεια της Άγκυρας για την αμερικανική παρέμβαση υπέρ της Αρμενίας δείχνει αμηχανία και επίσης ότι η Τουρκία δεν περίμενε σε καμία περίπτωση οι ΗΠΑ να εκφραστούν τόσο γρήγορα και τόσο απόλυτα για το θέμα.
«Τροχιοδεικτικές βολές»
Αναλυτές εκτιμούν ότι τα δύο «χτυπήματα» της Ουάσινγκτον αποτελούν «τροχιοδεικτικές βολές» προς την Άγκυρα για τις τελευταίες αποκοτιές της (συζητήσεις για αγορά και νέας συστοιχίας S-400, απειλές Ερντογάν για αγορά μαχητικών ακόμα και από τη Ρωσία, το «ανατολίτικο παζάρι» της Τουρκίας για την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, κλπ). Ταυτόχρονα, ωστόσο, κάποιοι εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ θεωρούν ότι πλέον η Τουρκία δεν μπορεί να λογίζεται ως αξιόπιστος σύμμαχος και δρουν ανάλογα με τα δικά τους συμφέροντα, χωρίς να υπολογίζουν τις «ευαισθησίες» της Άγκυρας.
Το αν αυτή η στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ αποτελεί κάτι παροδικό ή πιο μόνιμο δόγμα εξωτερικής πολιτικής, εκτιμάται ότι θα φανεί μέσα στους επόμενους μήνες, ιδίως όσο θα συνεχίζεται η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας. Το βέβαιο είναι ότι η Ουάσινγκτον, μετά από ένα διάστημα «υπομονής» έναντι των διαφόρων ενεργειών του Ερντογάν δείχνει να αναλαμβάνει πιο ενεργό ρόλο και να υπενθυμίζει στην Τουρκία ότι η πολιτική της δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη των γενικότερων συμφερόντων του ατλαντισμού.
