Oταν ο κόσμος των social media καταρρέει προκαλώντας άμεση ζημιά 164.000 δολαρίων ανά λεπτό και έμμεση απειλή για διαφημιστική δαπάνη που αγγίζει το 1 τρις, το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι εάν η πραγματική οικονομία έχει πλέον μετατοπιστεί στον κυβερνοχώρο – και, δη, με όρους παγκόσμιου μονοπωλίου.
Το δεύτερο, εξίσου σοβαρό ζήτημα, που προκύπτει μετά το εξάωρο μπλακ άουτ στο Facebook και τις «αδελφές» του πλατφόρμες – Instagram, WhatsApp και Μessenger – είναι εάν παραμένει ασφαλής και ενδεδειγμένη επιλογή η όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση κρίσιμων δραστηριοτήτων, από τις εμπορικές πωλήσεις έως την πολιτική επικοινωνία, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και το τρίτο και επακόλουθο ερώτημα, όπως το θέτει το Reuters, είναι εάν ήρθε πλέον η στιγμή να υπάρξει αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο για την λειτουργία του Internet, ήτοι εάν πρέπει πλέον τα social media να αντιμετωπίζονται ως επιχειρήσεις κοινωνικής ωφέλειας και ως συστημικοί παράγοντες όπως οι τράπεζες.
Η ιλιγγιώδης ζημιά σε αριθμούς
Οι πρώτες απαντήσεις που δίνουν οι απλοί αριθμοί μετά το εξάωρο μπλακ άουτ σε Facebook, Instagram, WhatsApp και Messenger είναι οι εξής:
- Η μετοχή του Facebook υποχώρησε κατά 4,9% τη Δευτέρα, γεγονός που σημαίνει ότι έχασε σε κεφαλαιοποίηση 47,3 δισ. δολάρια.
- Με βάση τα έσοδα του Facebook για το 2020 που ανήλθαν σε 85,97 δισ. δολάρια, η εταιρεία έχανε κατά μέσο όρο 163.565 δολάρια σε έσοδα ανά λεπτό κατά την διάρκεια του μπλακ άουτ, με την συνολική ζημιά να φθάνει περίπου στα 60 εκατ. δολάρια.
- Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος κατέχει το 14% της εταιρείας, έχασε σχεδόν 6 δισ. δολάρια από την προσωπική του περιουσία. Ως συνέπεια, έπεσε από την 5η στην 6η θέση της λίστας του Forbes με τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Πλέον, βρίσκεται κάτω από τον ιδρυτή της Oracle Λάρι Ελισον.
- Ανάλογη ήταν η πτώση και στον Δείκτη Δισεκατομμυριούχων του Bloomberg: Η κατάρρευση του Facebook μείωσε την περιουσία του Ζούκερμπεργκ στα 120,9 δισεκατομμύρια δολάρια, οδηγώντας τον ίδιο κάτω από τον Μπιλ Γκέιτς στο Νο 5 της λίστας.
- Το Facebook δεν βρίσκεται πια στο «κλαμπ των 1 τρισ. Δολαρίων», δηλαδή στις εταιρίες που αποτίμησή τους ξεπερνά το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Μετά το χθεσινό μπλακ-άουτ, η αποτίμησή της διαμορφώνεται στα 919,79 δισ. δολάρια και δεν ανήκει πια στην «χρυσή πεντάδα» την οποία συγκροτούσε μαζί με τις Apple, Microsoft, Amazon και Alphabet.
Κινδύνευσαν διαφημίσεις 920 δις δολαρίων
Πέραν αυτών, οι αριθμοί λένε επίσης ότι το Facebook έχει περίπου 3,5 δισεκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως και οι τέσσερις πλατφόρμες του ομίλου χρηματοδοτούνται από διαφημίσεις ύψους 920 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Και μόνον αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι η ζημιά όχι μόνον για την εταιρία, αλλά κατ΄αρχάς και για όλο το παγκόσμιο εμπορικό πλέγμα που είναι βασισμένο πάνω της,μ όνον αμελητέα δεν είναι. Πόσο μάλλον, που το μπλακ άουτ των έξι ωρών ήρθε να διαμορφώσει συνθήκες διπλής κρίσης για τον κολοσσό του Μαρκ Ζούκεμπεργκ, αφού συνέπεσε με τις αποκαλύψεις της «υπόθεσης Χόγκεν».
Το σκάνδαλο Χόγκεν
Πριν από την «βουτιά» της Δευτέρας, και από τις 15 Σεπτεμβρίου, η μετοχή του Facebook είχε χάσει ήδη το 15% της αξίας της, λόγω των αποκαλύψεων του πρώην στελέχους της εταιρίας Φράνσις Χίγκεν στην Wall Street Journal.
Η Χόγκεν, έδωσε στην Wall Street Journal μια σειρά εγγράφων που αποδεικνύουν ότι το FB είχε πλήρη γνώση και αποδείξεις για σοβαρά προβλήματα που προκαλούν τα προϊόντα του αλλά τα συγκάλυπτε. Τα προβλήματα αυτά αφορούν είτε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα, όπως οι βλάβες που προκαλεί το Instagram στην ψυχική υγεία των εφήβων, όπως και εξίσου σοβαρά ζητήματα πολιτικής και δημοκρατίας, όπως η παραπληροφόρηση και η διασπορά ακροδεξιών fake news κατά την εισβολή στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου.
Όλα αυτά, η Φράνσις Χόγκεν τα υποστήριξε και δημόσια την Κυριακή, σε συνέντευξή της στο CBS, λέγοντας ότι «υπήρχε σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα σε αυτό που ήταν καλό για τον κόσμο και αυτό που ήταν καλό για το Facebook». Και, όπως ήταν αναμενόμενο, η συνέντευξη αυτή άνοιξε για μια ακόμη φορά τη συζήτηση σχετικά με τις εταιρικές πρακτικές του Facebook.
Αποτελεί το Facebook παγκόσμια συστημική απειλή;
Όλα αυτά εγείρουν σοβαρά ερωτήματα συνολικά για την απειλή που μπορεί να διαμορφώνει το μονοπώλιο των social media σε συστημικό, παγκόσμιο επίπεδο. Διότι, όπως επισημαίνει το Reuters πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών αξιωματούχων, βασίζονται στο WhatsApp ως κύριο μέσο επικοινωνίας. Το πρακτορείο υπενθυμίζει ακόμη ότι το Facebook είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο ορισμένες επιχειρήσεις προσεγγίζουν πελάτες – άρα, τίθεται ευρύτερο ζήτημα των πιθανών συνεπειών σε ένα ενεδεχόμενο ακόμη πιο παρατεταμένο μπλακ άουτ. Και, με αυτά τα δεδομένα, προειδοποιεί ότι η εξάωρη κατάρρευση της Δευτέρας ανοίγει μια μεγάλη, ευρύτερη συζήτηση και για το πόσο χαλαρά είναι ρυθμισμένος ο τρόπος λειτουργίας του διαδικτύου.
Τίθεται, εν ολίγοις, ζήτημα για την ταχεία ανάπτυξη του διαδικτύου και την αυξανόμενη χρησιμότητα του σε άπειρους τομείς – από την αποστολή μηνυμάτων έως τον αυτοματισμό του σπιτιού και την χρήση για πληρωμές.
«Ο χρόνος διακοπής λειτουργίας του Facebook», καταλήγει το Reuters, «εγείρει το ερώτημα εάν αυτό και άλλοι γίγαντες του Διαδικτύου είναι αρκετά σημαντικοί ώστε να ρυθμιστούν περισσότερο σαν δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Ακριβώς όπως ορισμένες τράπεζες θεωρούνται συστημικά σημαντικές, ίσως κάποια από αυτά που κάνουν αυτές τις εταιρίες όπως το Facebook, η Google που ανήκει στην Alphabet και τα μεγαθήρια των υπηρεσιών cloud όπως οι Amazon.com και Microsoft έχουν γίνει κρίσιμα για τη λειτουργία της οικονομίας.
Για πολλούς ανθρώπους, μία ή δύο ημέρες εκτός Facebook δεν είναι δα και σπουδαία υπόθεση. Αλλά μια παρόμοια βλάβη σε έναν τεράστιο πάροχο υπηρεσιών cloud θα μπορούσε να προκαλέσει εκτεταμένο πρόβλημα, όπως είχαν δείξει στο παρελθόν μικρότερες διακοπές. Το διαδίκτυο είναι ένα συνονθύλευμα βέλτιστων προσπαθειών, και συχνά υπηρεσιών με στόχο το κέρδος. Μερικές από αυτές μπορεί πλέον να είναι πολύ ζωτικές για να αποτύχουν».
