Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο άναψε το πράσινο φως στο νόμο για την αποκατάσταση της φύσης, αψηφώντας τις πιέσεις των συντηρητικών για την ανατροπή του νομοσχεδίου.
Ο νόμος έλαβε 329 ψήφους υπέρ, 275 κατά και 24 αποχές, μια διαφορά μεγαλύτερη από την αρχικά αναμενόμενη. Το αποτέλεσμα προκάλεσε χειροκροτήματα και επευφημίες από τους σοσιαλιστές και τους πράσινους ευρωβουλευτές, καθώς οι δεξιοί συνάδελφοί τους έμειναν σιωπηλοί. Η ψηφοφορία παρακολουθήθηκε στενά, καθώς πραγματοποιήθηκε εν μέσω διαμαρτυριών των αγροτών, οι οποίοι έχουν καταστήσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ένα από τα κύρια αντικείμενα της κριτικής τους.
Παρ’ όλα αυτά, ο νόμος που εγκρίθηκε την Τρίτη είχε υποβαθμιστεί σημαντικά κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και στερείται της φιλοδοξίας της αρχικής πρότασης. Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης στοχεύει στην αποκατάσταση τουλάχιστον του 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2030 και όλων των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων έως το 2050. Καθορίζει υποχρεώσεις και στόχους σε διάφορους τομείς δράσης, όπως οι γεωργικές εκτάσεις, οι επικονιαστές, τα ποτάμια, τα δάση και οι αστικές περιοχές, ώστε να αντιστραφεί σταδιακά η περιβαλλοντική ζημία που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή και την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα.
Στην κόντρα το ΕΛΚ
Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2022 και απέκτησε περαιτέρω σημασία μετά τη συμφωνία-ορόσημο για τη βιοποικιλότητα που σφραγίστηκε στην COP15. Όμως πέρυσι, ο νόμος έγινε στόχος μιας σφοδρής εκστρατείας αντιπολίτευσης από τους συντηρητικούς, ιδίως από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), τον μεγαλύτερο σχηματισμό του Κοινοβουλίου. Το ΕΛΚ ισχυρίστηκε επανειλημμένα ότι το νομοσχέδιο θα απειλούσε τα προς το ζην των Ευρωπαίων γεωργών, θα διέλυε τις καθιερωμένες αλυσίδες εφοδιασμού, θα μείωνε την παραγωγή τροφίμων, θα εκτόξευε τις τιμές για τους καταναλωτές και θα εξαφάνιζε ακόμη και αστικές περιοχές για να κάνει χώρο για χώρους πρασίνου.
Τα επιχειρήματα αυτά αμφισβητήθηκαν έντονα από αριστερές ομάδες, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεκάδες ΜΚΟ, χιλιάδες επιστήμονες που ασχολούνται με το κλίμα, τη βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μεγάλες επιχειρήσεις όπως η ΙΚΕΑ, η H&M, η Iberdrola, η Unilever, η Nestlé και η Danone, οι οποίες επέμειναν ότι ο στόχος της αποκατάστασης της φύσης είναι συμβατός με την οικονομική δραστηριότητα και απαραίτητος για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των ευρωπαϊκών εδαφών. Η υπό την ηγεσία του ΕΛΚ προσπάθεια εκτροχιασμού της κοινής θέσης του Κοινοβουλίου απέτυχε τον Ιούλιο, αφού μια χούφτα συντηρητικών επαναστάτησε και ψήφισε υπέρ του σχεδίου νόμου.
Οι αγροτικές κινητοποιήσεις
Αυτό επέτρεψε στους ευρωβουλευτές να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο και να καταλήξουν σε προσωρινή συμφωνία τον Νοέμβριο, η οποία αναμενόταν να εγκριθεί και από τα δύο θεσμικά όργανα. Ωστόσο, το ξέσπασμα τον Ιανουάριο πανευρωπαϊκών διαδηλώσεων των αγροτών αναζωπύρωσε την αντίδραση κατά της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς ο γεωργικός τομέας κατηγόρησε άμεσα τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς του μπλοκ ως αιτία υπερβολικού γραφειοκρατικού φόρτου. Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος είχε σε μεγάλο βαθμό ξεθωριάσει στο παρασκήνιο, βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο της πολιτικής θύελλας. Κατά την προετοιμασία για τις εκλογές του Ιουνίου, το ΕΛΚ τοποθετήθηκε ως το κόμμα υπέρ των αγροτών.
“Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης είναι κακοσχεδιασμένος και δεν ανταποκρίθηκε ποτέ στο έργο που είχαμε μπροστά μας“, δήλωσε ο Μάνφρεντ Βέμπερ, πρόεδρος του ΕΛΚ, πριν από την ψηφοφορία. “Ο πληθωρισμός οφείλεται σήμερα στην αύξηση των τιμών των τροφίμων στα σούπερ μάρκετ. Πρέπει να ζητήσουμε από τους αγρότες μας να παράγουν περισσότερο και όχι λιγότερο για να σταθεροποιήσουμε τον πληθωρισμό“. Ο Πέδρο Μαρκές, από τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), αντεπιτέθηκε στους ισχυρισμούς των συντηρητικών και τους κατηγόρησε ότι διαδίδουν “παραπληροφόρηση“.
Επιτυχία
“Αυτή η ιδέα ότι ψηφίζουν [κατά του νόμου] επειδή νοιάζονται για τους αγρότες. Αυτό είναι απολύτως απαράδεκτο. Αυτό είναι απλά λαϊκιστικό. Αυτό παραπλανά τους Ευρωπαίους και σίγουρα τους αγρότες μας“, δήλωσε ο Μάρκες. “Η άρνηση της Πράσινης Συμφωνίας, η άρνηση της έκτακτης ανάγκης για το κλίμα δεν είναι σίγουρα ο τρόπος για να λύσουμε τα προβλήματά μας“. Ο Τέρι Ράιντκε, συμπρόεδρος των Πρασίνων, χαιρέτισε την ψηφοφορία της Τρίτης ως “επιτυχία” για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προστασία του κλίματος, τους αγρότες και την ασφάλεια των τροφίμων στην ΕΕ, λέγοντας ότι “είναι μια νίκη για τις πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις και τις επιχειρήσεις που αγωνίζονται εδώ και μήνες για τον νόμο αποκατάστασης της φύσης“.
Η Μανόν Ομπρί, από την Αριστερά, δήλωσε ότι το θετικό αποτέλεσμα ήταν μια “τεράστια ανακούφιση” παρά το “αποδυναμωμένο” κείμενο. “Η ψήφιση του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης είναι η απόδειξη ότι η συμμαχία δεξιάς/ακροδεξιάς για την ήττα κάθε πράσινης νομοθεσίας δεν είναι αρκετά ισχυρή απέναντι σε όλους εκείνους που υπερασπίζονται τη βιοποικιλότητα και τον πλανήτη“, ανέφερε η Ομπρί, ενώ οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ, οι οποίες είχαν εντείνει τις δραστηριότητες προβολής τους για να αντιμετωπίσουν τα σημεία συζήτησης του ΕΛΚ, χαιρέτισαν επίσης την είδηση.
Ανακούφιση
“Είμαστε ανακουφισμένοι που οι ευρωβουλευτές άκουσαν τα γεγονότα και την επιστήμη και δεν ενέδωσαν στον λαϊκισμό και την κινδυνολογία“, ανέφεραν σε κοινή τους δήλωση το WWF, η BirdLife Europe, το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB) και η ClientEarth. “Τώρα, καλούμε τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν το παράδειγμα και να παραδώσουν αυτόν τον τόσο απαραίτητο νόμο για να επαναφέρουν τη φύση στην Ευρώπη“. Αντίθετα, η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), η οποία είχε καταθέσει πρόταση για την απόρριψη του νομοσχεδίου στο σύνολό του, έκανε λόγο για μια “πολύ ατυχή απόφαση” που θα επιφέρει “δραστικές συνέπειες για τις αγροτικές περιοχές και υψηλούς οικονομικούς κινδύνους και διοικητικό φόρτο για τη γεωργία“.
Η επιβίωση του νόμου αποτελεί μια σύντομη “ανάσα” για την Πράσινη Συμφωνία, η οποία δέχεται αυξανόμενες πιέσεις από δεξιά και φιλελεύθερα κόμματα, τον αγροτικό τομέα και τις βιομηχανικές ενώσεις. Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να αποσύρει ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που αποσκοπούσε στη μείωση κατά το ήμισυ της χρήσης των φυτοφαρμάκων έως το 2030.
