- Γράφουν Θοδωρής Καλούδης, Έλλη Τριανταφύλλου, Νικόλ Λειβαδάρη, Νίκος Κατσαρός, Δημήτρης Χρυσικόπουλος
Δύο χρόνια μετά τις εκλογές: Οι εκλογές του Ιουλίου του 2019 έγιναν σε κλίμα γενικότερης αισιοδοξίας για το μέλλον. Όλα έδειχναν ότι μια δύσκολη, για πολλούς καταστροφική, δεκαετία απομακρύνεται.
Ήδη ενάμιση μήνα πριν οι Ευρωεκλογές είχαν δώσει το μήνυμα της αλλαγής που ήθελε η πλειοψηφία των πολιτών. Η κόπωση από τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε σε μια κοινωνική συμμαχία δεξιών, κεντροδεξιών και κεντρώων δυνάμεων που ανέδειξε νικητή τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Και στήριξε το οικονομικό του πρόγραμμα που υποσχόταν εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη.
Δύο χρόνια μετά τις εκλογές – και με τη χώρα να μην έχει αναρρώσει από τη θανατηφόρα πανδημία – μια σειρά πρόσφατων εξελίξεων επιτρέπουν να θεωρήσουμε – έστω και με αρκετή δόση αισιοδοξίας – ότι η χώρα μας κινείται στις ράγες μιας γενικότερης ανάκαμψης.
Τέσσερις βασικές εξελίξεις ενισχύουν αυτή την άποψη: Η επιτυχής σε μεγάλο βαθμό αντιμετώπιση της πανδημίας, η αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας, ο αναπτυξιακός σχεδιασμός και η διπλωματική αναβάθμιση.
Μια πρώτη αποτίμηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν μπορεί να αγνοήσει αυτά τα σημαντικά δεδομένα. Δεν μπορεί να αφήσει όμως ασχολίαστα λάθη και παραλείψεις.
Οι αναπτυξιακοί σχεδιασμοί έπεσαν στη δίνη του κοροναϊού
Η χώρα επλήγη από την πανδημία τη στιγμή που πήγε να σηκώσει κεφάλι. Οι αναπτυξιακοί σχεδιασμοί έπεσαν στη δίνη του κοροναϊού. Ο προϋπολογισμός άλλαξε ρότα.
Το κράτος όφειλε να δώσει προτεραιότητα στην προστασία της ζωής και, ως επακόλουθο του lockdown, όφειλε να στηρίξει άμεσα εργαζόμενους και επιχειρήσεις.
Στη διάρκεια της πανδημίας η κυβέρνηση διέθεσε ένα εκτεταμένο πακέτο δημοσιονομικής στήριξης της κοινωνίας και της αγοράς.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το συνολικό ποσό που δαπάνησε το δημόσιο σε μέτρα για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, στα δύο χρόνια, φθάνει στα 39 δισ. ευρώ. Είναι από τις μεγαλύτερες εκταμιεύσεις διεθνώς σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας. Και ήταν ένα γεγονός που μέτρησε πολλαπλά.
Η μεγάλη οικονομική είδηση της δεκαετίας
Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέβαλαν το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης για την χρηματοδότηση της οικονομίας με 32 δις ευρώ από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης
Το «Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», αποτελεί τη μεγάλη οικονομική είδηση, πιθανότατα, της δεκαετίας. Πρόκειται για μια πρόταση «αλλαγής παραδείγματος» ολόκληρης της ελληνικής οικονομίας, Τα βασικά στοιχεία του συγκροτούν ένα μίγμα «σχεδίου Μάρσαλ» και «Σούπερ ΕΣΠΑ»: εξωτερική χρηματοδότηση και εσωτερική μόχλευση κεφαλαίων, βελτίωση υποδομών αλλά και δημιουργία νέων, ενισχύσεις μαζί με μεταρρυθμίσεις, διεύρυνση της υπάρχουσας οικονομικής βάσης και συγχρόνως προώθηση νέου αναπτυξιακού μοντέλου.
Είναι ένα ρεαλιστικό πλάνο το οποίο ανοίγει τεράστιες αναπτυξιακές και επενδυτικές ευκαιρίες για την χώρα την επόμενη μέρα της πανδημίας. Η Κομισιόν χαρακτήρισε το ελληνικό σχέδιο ως ένα από τα πλέον ολοκληρωμένα στην Ευρώπη.
Οι δεσμεύσεις για μείωση της φορολογίας εφαρμόζονται σταδιακά
Η κυβέρνηση στα δύο πρώτα χρόνια προχώρησε σε μειώσεις φόρων, σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις της, ενώ έχει προγραμματίσει και νέες φοροελαφρύνσεις:
- Μειώθηκε ο εισαγωγικός φορολογικός συντελεστής για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, από το 22% στο 9%.
- Μειώθηκε ο συντελεστής φόρων όλων των νομικών προσώπων και όλων των νομικών οντοτήτων από το 28% στο 24%. Ο πρωθυπουργός έχει εξαγγείλει περαιτέρω μείωσή του στο 22%.
- Μειώθηκε η προκαταβολή φόρου στο 70%. Για τα εισοδήματα του 2020 και από το 100% στο 80% από το ’22 και τα επόμενα χρόνια.
- Μειώθηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
- «Πάγωσε» η ειδική εισφορά αλληλεγγύης για τον ιδιωτικό τομέα
- Μειώθηκε ο ΕΝΦΙΑ μεσοσταθμικά κατά 30%.
Η εμπιστοσύνη των αγορών μειώνει το κόστος δανεισμού
Δημιουργήθηκε νέο κλίμα εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία που αποτυπώνεται στην υποχώρηση του κόστους δανεισμού σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα
Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου έχει πέσει στο 0,74% και σε χαμηλό 13 ετών, η απόδοση του 15ετούς είναι στο 0,88% και του 5ετούς έχει υποχωρήσει, για πρώτη φορά, σε αρνητικό επίπεδο, στο 0,08% (στοιχεία 15ης Ιουνίου).
Χάθηκε η προστασία της πρώτης κατοικίας
Η εφαρμογή του νέου πτωχευτικού κώδικα από 1ης Ιουνίου αποτελεί μεν υποχρεώση της μετα-μνημονιακής εποπτείας, αίρει όμως οριστικά την προστασία της πρώτης κατοικίας με συνοπτικές διαδικασίες
Πρακτικά, για τα φυσικά πρόσωπα ο νέος νόμος προβλέπει ότι σε αναγκαστική πτώχευση οδηγούνται όσοι δεν καταβάλουν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις άνω των 30.000 ευρώ προς Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή τράπεζες για έξι μήνες και το ποσό αυτό αποτελεί το 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Για τις μικρές επιχειρήσεις, με τζίρο έως 350.000 ευρώ, προβλέπει πτώχευση για όσους έχουν χρέη άνω των 30.000 ευρώ και από αυτά δεν εξυπηρετούν το 60%
Το εργασιακό τοπίο προσαρμόστηκε στα ευρωπαϊκά δεδομένα
Με το εργασιακό νόμο η κυβέρνηση επιχείρησε να εκσυγχρονίσει μετά από δεκαετίες το εργασιακό τοπίο και να το προσαρμόσει στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Με 10 μεταρρυθμιστικές τομές ο νέος νόμος περιφρουρεί βασικά δικαιώματα των εργαζομένων και κυρίως το 8ωρο μέσα από την ψηφιακή κάρτα εργασίας.
Το νομοσχέδιο αυτό υπήρξε η «μητέρα των μαχών» για την αντιπολίτευση, που – παρά τις θετικές για την εργασία ρυθμίσεις του και το γεγονός ότι ψήφισε τα μισά σχεδόν άρθρα του – επιμένει ότι υπηρετεί την ατζέντα του ΣΕΒ, ενώ ποινικοποιεί την απεργία και τον συνδικαλισμό.
Σε εξέλιξη ένα πολύπλευρο διπλωματικό σχέδιο δράσης
Η ετοιμότητα και αποφασιστικότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής υπήρξε χαρακτηριστική. Στη διετία αυτή εξελίχθηκε ένα πολύπλευρο διπλωματικό σχέδιο δράσης, που αναδεικνύει διεθνώς τα επιχειρήματα της Ελλάδας απέναντι στην επιθετικότητα του κακού γείτονα.
- Η ενίσχυση της πολιτικής των συμμαχιών στην ανατολική Μεσόγειο ενδυνάμωσε θεαματικά την γεωπολιτική θέση της χώρας.
- Το σχήμα 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ + ΗΠΑ) αναδεικνύεται σε μεγάλο αγκάθι για την Τουρκία
- Η παράλληλη συμμαχία Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος θωρακίζει την χώρα στον αραβικό κόσμο και την ενισχύει στην μάχη για τις ΑΟΖ.
- Ο Εβρος υπήρξε σημείο καμπής στην πολιτική για το προσφυγικό και στα ελληνοτουρκικά:
- Η Ελλάδα εφάρμοσε «επί του πεδίου» νέο δόγμα αποτροπής , ενώ η Τουρκία επιχείρησε να εγαλειοποιήσει το προσφυγικό.
Η εξαιρετικά αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης του Έβρου και η επιτυχής προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη να καταστήσει την ελληνο-τουρκική ένταση σε ευρω-τουρκικό ζήτημα οδήγησαν στην πανηγυρική ανάδειξη των ελληνικών συνόρων σε ευρωπαϊκά σύνορα.
Υπήρξαν και οι αδύνατες ή ατυχείς κινήσεις, με κυριότερη την ολιγωρία και τον αιφνιδιασμό στην υπογραφή του τουρκο-λιβυκού συμφώνου, το οποίο πλέον βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας είχε… δύο ημιχρόνια
Στο πρώτο κύμα της πανδημίας η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν άμεση και αποτελεσματική. Έδωσε τον πρώτο λόγο στους επιστήμονες και, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Τσιόδρα, κατάφερε αφενός να ανασχέσει την διασπορά του ιού και αφετέρου να πείσει την κοινωνία να εμπιστευτεί τους ειδικούς και τις κυβερνητικές αποφάσεις.
Η Ελλάδα πήρε τα διεθνή εύσημα για την αποτελεσματικότητα της άμυνάς της απέναντι στον θανατηφόρο κοροναϊό και αυτό μετέβαλε την εικόνα της χώρας μας διεθνώς
Στο δεύτερο κύμα πανδημίας, συνέβη το αντίστροφο από την πρώτη φάση. Εκ του αποτελέσματος, το lockdown διαρκείας απέτυχε.
Μπήκαμε στο lockdown στα 7 Νοεμβρίου με 2.646 κρούσματα και βγήκαμε τον Μάιο με 3.465. Η αποφάσεις υπήρξαν αντιφατικές . Τα πολιτικά πισωγυρίσματα και η πασαρέλα των λοιμωξιολόγων στα κανάλια κλόνισαν την εμπιστοσύνη του κόσμου και εξάντλησαν την αγορά. Τα μέτρα δεν λειτούργησαν και το σύστημα Υγείας έφθασε στα όριά του.
Προβληματικό αποδείχθηκε και το άτακτο άνοιγμα του τουρισμού το περσινό καλοκαίρι, κυρίως σε ό,τι αφορά τα βόρεια σύνορα.
Οι Eμβολιασμοί και η επιχείρηση «Ελευθερία» υπήρξαν η μεγάλη ρεβάνς της κυβέρνησης:
- Σε επίπεδο οργάνωσης το πρόγραμμα των εμβολιασμών παίρνει «άριστα» από όλες τις πλευρές – ούτε από την αντιπολίτευση υπήρξε άλλωστε ουσιαστική κριτική. Η επιχείρηση «Ελευθερία» υπήρξε υπόδειγμα σύγχρονης δημόσιας λειτουργίας, με σύστημα και ανθρωπιά.
Το Ψηφιακό πιστοποιητικό ήταν επίσης μια σημαντική πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη και τελικά υιοθετήθηκε από την Ε.Ε και πολλές ακόμα χώρες, ως ένα «εργαλείο» που συμβάλλει στη μείωση των συνεπειών της πανδημίας στον παγκόσμιο τουρισμό
Ένα γερασμένο κράτος αλλάζει
Συνεπής υπήρξε η κυβέρνηση στις προεκλογικές της δεσμεύσεις για την εφαρμογή μεγάλων μεταρρυθμίσεων. Mόνο στον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης, ο μισός εκ των οποίων μέσα στην πανδημία, πέρασαν πάνω από 80 νομοσχέδια Παρά τις αντιδράσεις τις οποίες προκαλούν, έχουν ήδη προχωρήσει νομοσχέδια τομές, για θέματα που έμεναν χρόνια στο τραπέζι κυρίως στην Εργασία, το Ασφαλιστικό και την Παιδεία.
Η ψηφιοποίηση του κράτους είναι ίσως το πιο σημαντικό έργο που έχει να επιδείξει έως τώρα η κυβέρνηση. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης και το επιτελείο του εκμεταλλεύτηκαν τα αναγκαστικά νέα δεδομένα που διαμόρφωσε η πανδημία και με το gov.gr εξάλειψε δεκαετίες περιττής γραφειοκρατίας.
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, έκανε τη ζωή των πολιτών πολύ πιο εύκολη. Τώρα πλέον διευρύνονται συνεχώς οι υπηρεσίες που παρέχονται ψηφιακά, εξυπηρετώντας τους πολίτες, ξεμπλοκάροντας το δημόσιο και εξοικονομώντας τεράστιο κόστος και δημιουργικό χρόνο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσα στο 2020 έγιναν 94.000.000 ηλεκτρονικές συναλλαγές πολιτών χωρίς να πραγματοποιηθούν οι αντίστοιχες επισκέψεις σε δημόσιες υπηρεσίες.
Οι λάθος αποφάσεις που “έβγαλαν μάτι”
Η κατάργηση του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, που αφού χάθηκε πολύτιμος χρόνος επανασυστήθηκε, ήταν μια λάθος απόφαση της κυβέρνησης.
Λάθος του κυβερνητικού συστήματος και πολλές επιλογές διοικητών νοσοκομείων, με την όλη διαχείριση, να θυμίζει παλαιοκομματική διαδικασία βολέματος πολιτευτών.
Η υπόθεση με τα voucher και οι αναθέσεις σε αμφίβολης ποιότητας ΚΕΚ, προκάλεσαν επίσης την εύλογη δυσαρέσκεια στην κοινή γνώμη
Η περίφημη λίστα για τα ΜΜΕ δημιούργησε σκιές. Κρύφτηκε για να δοθεί στη δημοσιότητα μετά ένα μήνα, ενώ επρόκειτο για διαχείριση δημόσιου χρήματος .
Και η ίδια η λίστα όμως έδειξε πως εκείνοι που επέλεξαν να μοιράσουν τα ποσά για κρατικές διαφημίσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν είχαν υψηλό το αίσθημα της αξιοκρατίας. Επιπλέον, από τις επιλογές που έγιναν, έλειπαν τα απολύτως διαυγή κριτήρια αξιοπιστίας.
Η ψήφος των αποδήμων (έστω κι έτσι) δικαιώνει τη διασπορά
Το 2019 με ιστορική πλειοψηφία 288 βουλευτών, ψηφίστηκε ο νόμος που δίνει μια συμβιβαστική λύση στο πάγιο αίτημα των αποδήμων και ικανοποιεί τη συνταγματική επιταγή του 1975.
Η κυβέρνηση πέτυχε ένα ιστορικό συμβιβασμό του εφικτού. Όλα τα κόμματα υποχώρησαν από τις αρχικές θέσεις τους. Έτσι, απελευθέρωσαν την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού.
Το ισχυρό χαρτί που κινδυνεύει να βγεί “μουτζούρης”
Η δημόσια ασφάλεια ξεκίνησε ως το ισχυρό χαρτί της κυβέρνησης αλλά μέχρι στιγμής καταγράφεται στα αδύναμα σημεία της. Ιδιαίτερα σε δύο σημεία:
Η αστυνόμευση αναλώθηκε στην διάλυση καταλήψεων και στην αντιπαράθεση για τα Εξάρχεια. Από την άλλη, διαφάνηκε μεγάλο κενό στην αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος
Αρνητικό αντίκτυπο είχε και η ανοχή σε φαινόμενα αυταρχικών συμπεριφορών που παραπέμπουν στο παρελθόν, όπως τα γεγονότα της Νέας Σμύρνης με την αλόγιστη καταστολή κατά πολιτών.
***
Δύο χρόνια μετά την εκλογική νίκη της 7ης Ιουλίου του 2019, το προβάδισμα της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη έναντι του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα δείχνει να διευρύνεται. Οι πολίτες αξιολογούν θετικά (σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις)τα πεπραγμένα των περασμένων δύο ετών και δηλώνουν ότι δεν νοσταλγούν την… “πρώτη φορά Αριστερά”
Η ποιοτική ανάλυση των πολιτικών μετρήσεων της κοινής γνώμης οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των πολιτών επιθυμεί μια κεντρώα μεταρρυθμιστική πολιτική. Ηρεμία στο πολιτικό κλίμα, ενότητα στα μεγάλα εθνικά ζητήματα και εκσυγχρονισμό του κράτους, ανασυγκρότηση της οικονομίας, ανακούφιση της κοινωνίας, βελτίωση της καθημερινότητάς μας. Και αυτό, ανεξάρτητα από τα ευρήματα για τις κομματικές προτιμήσεις του εκλογικού σώματος.
Υπάρχει για την κυβέρνηση καλύτερος οδικός χάρτης για τα επόμενα δύο χρόνια;
