Της Δάφνης Γρηγοριάδη
Την ανάγκη επανεκκίνησης της Ελληνικής οικονομίας, με επιστροφή στην κανονικότητα, τις δημοσιονομικές προοπτικές και τον ρόλο του Ταμείου Ανάκαμψης παρουσιάζει νέα έρευνα της διαΝΕΟσις υπό τον συντονισμό του πρώην υπουργού οικονομικών και καθηγητή Ν. Χριστοδουλάκη.
Το πρόβλημα άρχισε όταν: Η συρρίκνωση απεδείχθη ασύμμετρη με την έκταση και διάρκεια των περιορισμών.
Δηλαδή: H οικονομική επαναφορά μετά το Lock Down ήταν μικρότερη από την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας κατά την περίοδο του εγκλεισμού. Η οικονομία δεν επανήλθε στο ίδιο επίπεδο με πριν. Ο λόγος είναι ότι επικρατεί ακόμη ενισχυμένη αβεβαιότητα αφού η διάρκεια της πανδημίας παραμένει άγνωστη. Επιπλέον η χώρα μας είναι κατά βάση οικονομία υπηρεσιών, οι περισσότερες εκ των οποίων συναρτώνται με τη ζήτηση του εξωτερικού και συνήθως δεν είναι πρώτης ανάγκης.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που παραθέτει η έκθεση αφορά τις καταθέσεις: Ενώ οι όψεως αυξάνονται, οι προθεσμιακές μειώνονται. Οι πολίτες δηλαδή επιλέγουν μορφές αποταμίευσης άμεσα ρευστοποιήσιμες, λόγω αβεβαιότητας. Να προσθέσουμε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο χαμηλών επιτοκίων, έτσι οι προθεσμιακές δεν είναι πολλά υποσχόμενες.
Περί Ταμείου Ανάκαμψης: Το μερίδιο της xώρας μας αποτελεί το 4,3% του συνόλου, αρκετά μεγαλύτερο από την πληθυσμιακή μας αναλογία στην Ε.Ε. Τονίζεται το γεγονός ότι το ταμείο αναμένεται να είναι εμπροσθοβαρές στην επιλογή των έργων, ώστε να δράσει ως υπερόπλο ανάπτυξης. Μάλιστα, το 70% των επιχορηγήσεων πρέπει να έχουν χορηγηθεί έως το 2022 και το υπόλοιπο 30% μέχρι το 2023. Να πούμε βέβαια σε αυτό το σημείο ότι η εισροή ρευστότητας και η υλοποίηση επενδύσεων λειτουργεί σαν του καρπούς στην Γη. Τα αποτελέσματα δεν θα φανούν με το που σπείρουμε τους σπόρους, αλλά στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Έως τότε τι;
Αρκούν οι φορολογικές μειώσεις; H μείωση φόρων σύμφωνα με την έκθεση αν και απολύτως απαραίτητη δεν θα αυξήσει αυτομάτως την χρηματοδότηση επενδύσεων, αλλά μπορεί βραχυχρόνια να ενισχύσει την ρευστότητα. Όσοι είχαν πρόσφατα υπερφορολογηθεί και είχαν καταφύγει σε δανεισμό κεφαλαίου κίνησης, μάλλον θα αποταμιεύσουν την όποια εξοικονόμηση τους τύχει για να μειώσουν το χρηματοοικονομικό κόστος.
Τι σημαίνει αυτό: Αναμφίβολα σκοπός μέσω των μειώσεων είναι η ελάφρυνση των πολιτών. Αυτό που λέει η έκθεση είναι ότι οι μειώσεις δεν αρκούν από μόνες τους. Ίσως θα έπρεπε να στραφούμε στην λήψη μέτρων που ενισχύουν την κατανάλωση και επένδυση.
Οι βασικοί άξονες ανάτασης: Τα πλεονάσματα μειώνονται σε 1,5% του ΑΕΠ μετά τη λήξη της αναστολής της Ε.Ε. το 2021. Ο απομένων δημοσιονομικός χώρος θα είναι 1,5-2%. Μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε για την ενίσχυση της άμυνας με περίπου 1% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, για ελαφρύνσεις και νέες επενδύσεις σε υποδομές και παραγωγή.
Αυτασφάλιση επιχειρήσεων έναντι κινδύνων: Για να μπορέσει ο κρατικός προϋπολογισμός να αντιμετωπίζει τις υφεσιακές διαταραχές (ανεργία και κλείσιμο επιχειρήσεων) πρέπει οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις να συμπληρώνονται από ιδιωτικούς συσσωρευμένους πόρους.
Σύμφωνα με την έκθεση, θα μπορούσαν να διαμορφωθούν πλαίσια εταιρικής ασφάλισης και κάλυψης απρόβλεπτων κινδύνων επιχειρήσεων με τη δημιουργία αντίστοιχων οργανισμών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε στο μέλλον να μην επωμίζεται τη διάσωσή τους μόνο ο φορολογούμενος.
Για να πάμε την ανάλυση ένα βήμα παραπέρα: Η έκθεση αναλύει ένα ευρύ φάσμα της οικονομικής πραγματικότητας, κάνοντας και μια μικρή αναφορά στις τράπεζες. Πρέπει να προσθέσουμε ωστόσο ότι οι τράπεζες θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία αυτή προσπαθώντας παράλληλα να δαμάσουν τις δικές τους προκλήσεις σημαντικότερες εκ των οποίων:
Oι όροι παροχής ρευστότητας σε προβληματικές επιχειρήσεις, η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η φυγή (όπως επιβεβαίωσε και η έκθεση) από τις προθεσμιακές καταθέσεις, τα πτωτικά κέρδη. Θα πρέπει και το τραπεζικό σύστημα από την μεριά του να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις και να συμβάλει στην συνολική προσπάθεια ανάτασης της οικονομίας. Για παράδειγμα θα μπορούσαν τα τραπεζικά ιδρύματα να μικρύνουν το ετήσιο ποσό των δανειακών δόσεων παρατείνοντας έτσι την αποπληρωμή.
Συμπερασματικά: H Ελληνική οικονομία όχι μόνο πρέπει να επισπεύσει την ανάκαμψη, αλλά να μπει σε μια συστηματική πορεία ανάτασης που θα δημιουργήσει μόνιμες βελτιώσεις στην πραγματική οικονομία, την αγορά εργασίας, τα επίπεδα ανταγωνιστικότητας.
