Φαίνεται ότι η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν μπορούν να χορτάσουν τα επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας. Και οι δύο χώρες υπέγραψαν τους τελευταίους μήνες συμφωνίες-ορόσημο ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar.
Τεράστιες συμφωνίες
Οι συμφωνίες αντανακλούν το αυξανόμενο ενδιαφέρον των αραβικών κρατών του Κόλπου για το τουρκικής κατασκευής οπλικά συστήματα και αποτελούν σημάδια της αυξανόμενης επιθυμίας της Τουρκίας να πουλήσει όπλα στους γείτονές της στη Μέση Ανατολή, παρά τις διαφορές που υπάρχουν τα τελευταία χρόνια για άλλα ζητήματα στην περιοχή. Τον Ιούλιο, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξασφάλισε μια συμφωνία-ρεκόρ κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Σαουδική Αραβία, όταν το Ριάντ υπέγραψε συμβόλαιο με την τουρκική Baykar Defense για το νέο της μη επανδρωμένο αεροσκάφος Bayraktar Akinci.
Το Akinci είναι ένα πολύ μεγαλύτερο και πιο εξελιγμένο μη επανδρωμένο αεροσκάφος μάχης από τον προκάτοχό του, το Bayraktar TB2, το οποίο έγινε γνωστό από τη χρήση του στις πρόσφατες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, τον Νότιο Καύκασο και την Ουκρανία. Η Σαουδική Αραβία είχε προηγουμένως δείξει ενδιαφέρον για την προμήθεια τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και την εξασφάλιση δικαιωμάτων για τοπική παραγωγή. Αν και καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει αποκαλύψει την αξία αυτής της πρωτοφανούς συμφωνίας, ο διευθύνων σύμβουλος της Baykar την αποκάλεσε “τη μεγαλύτερη σύμβαση εξαγωγών στον τομέα της άμυνας και της αεροπορίας στην ιστορία της Δημοκρατίας της Τουρκίας“.
Οι καλύτεροι πελάτες
Σύμφωνα με την Baykar, η νέα συμφωνία περιλαμβάνει κοινή παραγωγή και μεταφορά τεχνολογίας. Το Akinci, με τους προηγμένους αισθητήρες και τα οπλικά του συστήματα, θα είναι το πιο προηγμένο μη επανδρωμένο αεροσκάφος που έχει αποκτήσει ποτέ το Ριάντ. Η συμφωνία υπογράφηκε λίγο περισσότερο από ένα μήνα αφότου το Κουβέιτ έγινε η 28η χώρα που παρήγγειλε το TB2, δαπανώντας 367 εκατομμύρια δολάρια για έναν απροσδιόριστο αριθμό μη επανδρωμένων αεροσκαφών, το 500ο από τα οποία βγήκε από τη γραμμή συναρμολόγησης τον Ιούνιο.
Η αγορά του Κουβέιτ δεν ήταν τίποτα σε σύγκριση με την παραγγελία που έκαναν τα ΗΑΕ πέρυσι, η οποία περιελάμβανε έως και 120 TB2 και διάφορα είδη εξοπλισμού και εκπαίδευσης σε μια συμφωνία ύψους 2 δισ. δολαρίων. Αν και ο αριθμός των Akinci που περιλαμβάνονται στη συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας παραμένει αδιευκρίνιστος, είναι πιθανότατα σημαντικός εάν η σύμβαση είναι μεγαλύτερης αξίας από την παραγγελία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων του Αμπού Ντάμπι. Οι συμφωνίες δείχνουν ότι τα κορυφαία αραβικά κράτη του Κόλπου έχουν γίνει γρήγορα οι μεγαλύτεροι πελάτες για τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.
Από το Πεκίνο στην Άγκυρα
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας που προηγήθηκε αυτών των τεράστιων συμφωνιών, οι Σαουδάραβες και οι Εμιρατιανοί αγόραζαν κυρίως κινεζικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ιδίως το Wing Loong II, το οποίο είδε μάχες στην Υεμένη και τη Λιβύη. Αλλά τα κινεζικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν χάσει την ελκυστικότητά τους εν μέσω της δραματικής και ταχείας ανόδου του TB2. Το 2020, η υποστηριζόμενη από την Τουρκία κυβέρνηση στη Λιβύη χρησιμοποίησε μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2 για να καταστρέψει τα ρωσικά συστήματα αεράμυνας Pantsir-S1 που είχαν στείλει τα ΗΑΕ σε μια πολιτοφυλακή που υποστήριζε στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας.
Αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη διαμόρφωσαν πολύ περισσότερο την έκβαση αυτής της σύγκρουσης από ό,τι τα Wing Loong που είχαν επίσης στείλει τα ΗΑΕ. Το Άμπου Ντάμπι σχεδίαζε αργότερα να αποκτήσει 18 προηγμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη MQ-9B Reaper αμερικανικής κατασκευής στο πλαίσιο μιας συμφωνίας ύψους 19 δισ. δολαρίων που επιτεύχθηκε τον Ιανουάριο του 2021, η οποία περιελάμβανε και το stealth μαχητικό F-35. Φαίνεται ωστόσο ότι η συμφωνία αυτή έχει ναυαγήσει, με τα ΗΑΕ να στρέφονται αντ’ αυτού στην Τουρκία για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
“Παγκόσμια αναγνώριση”
Η συμφωνία επιβραδύνθηκε καθώς οι ΗΠΑ εξέφρασαν ανησυχίες για τις σχέσεις του Άμπου Ντάμπι με την Κίνα. Στη συνέχεια τα ΗΑΕ ανέστειλαν εντελώς τις συνομιλίες και παρήγγειλαν 80 Dassault Rafales από τη Γαλλία τον Δεκέμβριο του 2021. Ο Αλί Μπακίρ, εμπειρογνώμονας για την Τουρκία στο Κέντρο Ibn Khaldon του Πανεπιστημίου του Κατάρ, σημείωσε ότι η αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών “συνεπάγεται κάτι περισσότερο από την απόκτηση του συστήματος“. Η συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία θα περιλαμβάνει “συνοδευτικά στοιχεία όπως πυρομαχικά, συστήματα, εκπαίδευση, συντήρηση, μονάδες διοίκησης και ελέγχου, μεταξύ άλλων“, δήλωσε ο Μπακίρ.
“Αυτά τα πρόσθετα στοιχεία θα συμβάλουν αναμφίβολα στο αρχικό κόστος και αν η μεταφορά τεχνολογίας αποτελεί μέρος της συμφωνίας, η σύμβαση θα μπορούσε κάλλιστα να ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια τουλάχιστον“, τόνισε, προσθέτοντας μάλιστα ότι τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν κερδίσει “παγκόσμια αναγνώριση” λόγω της “προσιτής τιμής, της αποτελεσματικότητας και των θανατηφόρων δυνατοτήτων τους” και των τεκμηριωμένων επιτυχιών τους σε σύγχρονα πεδία μάχης.
Επανόρθωση…
“Επιπλέον, το τουρκικό TB2 έχει βρει το δρόμο του σε πολλές χώρες σε διάφορες ηπείρους και περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των μελών του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς έρχονται με λιγότερους περιορισμούς στις εξαγωγές“, δήλωσε ο Bakir. Ο Suleyman Ozeren, καθηγητής λέκτορας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο και ανώτερος συνεργάτης στο Orion Policy Institute, δήλωσε ότι η συμφωνία Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από την απλή αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή τη μεταφορά τεχνολογίας, αλλά αποτελεί “μια ενδεικτική στιγμή που δείχνει την προθυμία του Ερντογάν να επανορθώσει με τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν“.
“Ο Ερντογάν βλέπει τη Σαουδική Αραβία ως έναν κρίσιμο παράγοντα, ένα φάρμακο για τη βαθιά οικονομική κρίση της Τουρκίας και μια συντομότερη διαδρομή για την επιστροφή του στην κανονικότητα με τους περιφερειακούς παράγοντες” επισήμανε. Ο Ozeren σημείωσε ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας έχουν αποδειχθεί “πιο αξιόπιστα” από τα αντίστοιχα κινεζικά, γεγονός που, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι είναι φθηνότερα από τα δυτικής κατασκευής μοντέλα, πιθανότατα παρακίνησε αυτές τις παραγγελίες μαμούθ.
“Προστιθέμενη αξία”
“Η πολιτική της Τουρκίας ‘χωρίς ερωτήσεις’ και ‘χωρίς δεσμεύσεις’ παίζει επίσης ρόλο στο γεγονός ότι χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Κατάρ βασίζονται σε τεχνολογίες μη επανδρωμένων αεροσκαφών που κατασκευάζονται στην Τουρκία“, δήλωσε ο Ozeren. Επισήμανε, δε, ότι η μεταφορά τεχνολογίας και η κοινή παραγωγή θα είναι “προστιθέμενη αξία” για τις προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να διαφοροποιήσει τις αμυντικές της δυνατότητες, αν και θα εξακολουθεί να έχει μακροχρόνια εξάρτηση από τις ΗΠΑ για στρατιωτικό υλικό.
“Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτές τις δυνατότητες για να εξισορροπήσει μακροπρόθεσμα την τεχνολογία μη επανδρωμένων αεροσκαφών του Ιράν“, δήλωσε ο Ozeren. Ο Μπακίρ, από την πλευρά του, δήλωσε ότι αυτές οι επικερδείς πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών είναι “ύψιστης σημασίας” για τη διατήρηση της “τρέχουσας ανοδικής πορείας” της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας, καθώς οι συμβάσεις ενισχύουν τις διεθνείς συνεργασίες, “δημιουργώντας έναν ιστό συμφερόντων στον τομέα της άμυνας, της ασφάλειας, της οικονομίας και της πολιτικής“.
Πρόσθετοι όροι
Ο Ozeren δήλωσε ότι η συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να βοηθήσει την Baykar να “μονοπωλήσει” την τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Τουρκία, αλλά σημείωσε ότι κρίσιμες λεπτομέρειες σχετικά με τη συμφωνία παραμένουν άγνωστες. “Υπάρχουν δεσμευτικές διατάξεις στη συμφωνία που θα μπορούσαν να περιορίσουν τη δυνατότητα της Baykar να κάνει ορισμένες συμφωνίες με ορισμένες χώρες;” δήλωσε ο Ozeren.
Προσέθεσε, δε, ότι θα μπορούσαν επίσης να υπάρχουν όροι “ανεξάρτητοι από την τεχνολογία των drone“, όπως οι απαιτήσεις να βελτιώσει η Τουρκία τις σχέσεις της με τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ Άσαντ. “Ανεξάρτητα από το ποιες θα είναι οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, η συμφωνία έγινε πρωτοσέλιδο στην Τουρκία και στο εξωτερικό“, δήλωσε ο Ozeren. “Ωστόσο, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί“.
