Στα μέσα του 2022, ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan, ο “πολύς” Jamie Dimon μας προειδοποίησε ότι ένας “τυφώνας” επρόκειτο να πλήξει την οικονομία των ΗΠΑ, κάτι που θα είχε συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία.

Θα μπορούσε να είναι “η σούπερ καταιγίδα Sandy”, δήλωσε ο Dimon σε ένα οικονομικό συνέδριο στη Νέα Υόρκη. “Καλύτερα να προετοιμαστείτε”.

Πέρυσι, ο ιδρυτής της Bridgewater Associates Ray Dalio* προέβλεψε μια “κρίση χρέους”, αφού προηγουμένως είχε προβλέψει μια “τέλεια καταιγίδα” που θα επέφερε μεγάλο “οικονομικό πόνο”.

Επενδυτές και οικονομολόγοι υψηλού προφίλ, όπως ο Jeffrey Gundlach** της DoubleLine και ο David Rosenberg*** της Rosenberg, ήταν εξίσου φοβισμένοι,  τον περασμένο Μάρτιο, θεωρώντας ότι η ύφεση θα έρθει “σε λίγους μήνες”. Στις αρχές του περασμένου έτους, οι οικονομολόγοι προέβλεπαν 61% πιθανότητα ύφεσης το 2023.

Όταν οι “γκουρού” πέφτουν έξω

Κι όμως… οι ειδικοί που εμπιστευόμαστε, “τρέχουμε” πίσω από τις αναλύσεις τους, τους κάνουμε “πρωτοσέλιδα”, επηρεάζουν αποφάσεις στρατηγικών επενδυτών και τρέφουν τα όνειρα κάθε μικροεπενδυτή είχαν πέσει πολύ έξω.

Και αυτό γιατί υποτίμησαν τον αντίκτυπο των κυβερνητικών κινήτρων και την ανθεκτικότητα των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Και ήταν πολύ επιφυλακτικοί ως προς την ικανότητα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να πιέσει τον πληθωρισμό προς τα κάτω χωρίς να προκαλέσει ύφεση. Η οικονομία των ΗΠΑ απέφυγε την ύφεση,  συνεχίζει να αναπτύσσεται με σταθερό ρυθμό και εξακολουθεί να επηρεάζει θετικά την παγκόσμια οικονομία. Ο πληθωρισμός πλησιάζει στο στόχο της Fed για 2%, η ανεργία παραμένει κοντά σε χαμηλό μισού αιώνα και η χρηματιστηριακή αγορά βρίσκεται κοντά σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ.

Πού νομίζαμε ότι πηγαίναμε

Εκείνη την εποχή, οι δυσμενείς προβλέψεις είχαν πολύ νόημα. Μεταξύ του Μαρτίου του 2022 και του περασμένου καλοκαιριού, η Fed αύξησε τα επιτόκια 11 φορές σε υψηλό 23 ετών.

Στο παρελθόν, η ύφεση είχε έρθει μετά την εκτίναξη των επιτοκίων. Εμφανίστηκαν και άλλα αποκαλυπτικά σημάδια ύφεσης. Η καμπύλη αποδόσεων αντιστράφηκε και παραμένει έτσι, πράγμα που σημαίνει ότι οι αποδόσεις των βραχυπρόθεσμων ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου είναι υψηλότερες από εκείνες των μακροπρόθεσμων ομολόγων. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ μειώθηκε και ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε. Ακόμα και ο πρόεδρος της Fed Jerome Powell δήλωσε ότι υπάρχει μόνο ένας στενός δρόμος για να μειωθεί ο πληθωρισμός χωρίς να οδηγηθεί η αμερικανική οικονομία σε ύφεση – η προσδοκώμενη “ήπια προσγείωση”.

Πού βρισκόμαστε τώρα

Τι συνέβη λοιπόν; Πολλοί άνθρωποι έμειναν σχετικά αλώβητοι από τα υψηλότερα επιτόκια – για παράδειγμα, όσοι είχαν κλειδώσει υποθήκες χαμηλού επιτοκίου πριν από την αύξηση των επιτοκίων της Fed ή κατέχουν τα σπίτια τους χωρίς δανεισμό.

Είναι επίσης γεγονός ότι οι Αμερικανοί πολιτικοί έδρασαν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι τις προηγούμενες δεκαετίες για να βοηθήσουν την οικονομία. Αρκετοί γύροι πληρωμών ανακούφισης που σχετίζονται με την πανδημία και άλλα προγράμματα δαπανών άφησαν σε πολλούς καταναλωτές και εταιρείες επιπλέον μετρητά, τα οποία τροφοδότησαν τη συνέχιση των δαπανών. Οι καταναλωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% της αμερικανικής οικονομίας.

Dalio: “Ήμουν αρνητικός για την οικονομία. Έκανα λάθος”

“Έκανα λάθος γιατί, κανονικά, όταν αυξάνεις τα επιτόκια περιορίζεις τη ζήτηση στον ιδιωτικό τομέα και τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και επιβραδύνεις τα πράγματα, αλλά αυτό δεν συνέβη”, δήλωσε ο Dalio. “Υπήρξε μια ιστορική μεταφορά πλούτου: Οι ισολογισμοί του ιδιωτικού τομέα βελτιώθηκαν πολύ και οι ισολογισμοί της κυβέρνησης επιδεινώθηκαν πολύ”.

Παράλληλα η JPMorgan προσπάθησε να τα “μπαλώσει: Εκπρόσωπος του Dimon ψέλισε ότι ο επικεφαλής της JPMorgan δίνει ένα εύρος πιθανοτήτων και τις σταθμίζει, αλλά δεν κάνει προβλέψεις.

Την ίδια στιγμή, μια ανθεκτική χρηματιστηριακή αγορά και ομόλογα με υψηλότερες αποδόσεις παρήγαγαν ένα θετικό “φαινόμενο πλούτου” που ενθάρρυνε τους καταναλωτές να ξοδέψουν αντί να περιοριστούν.

Είναι επίσης αλήθεια ότι τα επιτόκια δεν είναι τόσο υψηλά, ιστορικά μιλώντας: Απλώς φαίνονται έτσι επειδή οι ΗΠΑ πέρασαν μια παρατεταμένη περίοδο εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων.

“Η οικονομία μπορεί να λειτουργήσει μια χαρά…”

Ο Ed Yardeni, ένας οικονομολόγος που ήταν πιο αισιόδοξος από τους περισσότερους τα τελευταία δύο χρόνια, αποδίδει ορισμένα από τα λάθη των αστέρων στον υπερβολικό φόβο για υψηλότερα επιτόκια. “Η οικονομία μπορεί να λειτουργήσει μια χαρά εκεί που είναι τα επιτόκια”, δήλωσε.

Εκ των υστέρων, ορισμένοι δείκτες, όπως η ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων, όντως προέβλεψαν με ακρίβεια σοβαρά προβλήματα, όπως η περσινή περιφερειακή τραπεζική κρίση. Όμως η Fed έκανε καλή δουλειά για να σβήσει τις πυρκαγιές στον τραπεζικό τομέα και τα προβλήματα δεν εξαπλώθηκαν σε άλλους τομείς.

“Δεν έχει ξεφύγαμε από τον κίνδυνο”

Η πιθανότητα μιας ήπιας προσγείωσης φαίνεται να έχει βελτιωθεί, με τη Fed να σηματοδοτεί την προθυμία της να μειώσει τα επιτόκια φέτος. Οι οικονομολόγοι προσδιόρισαν πρόσφατα την πιθανότητα ύφεσης εντός του επόμενου έτους στο 39%, από 61% πριν από ένα χρόνο.Αλλά ορισμένοι από εκείνους που προέβλεπαν δύσκολες εποχές λένε ότι οι δυσκολίες εξακολουθούν να είναι καθ’ οδόν. Ο Gundlach προέβλεψε πρόσφατα ύφεση φέτος και πτώση στα 3200 για τον S&P 500. Ωστόσο ο S&P 500 έκλεισε την Παρασκευή περίπου στα 5100…

Από την πλευρά του, ο Rosenberg δήλωσε ότι το ακαθάριστο εγχώριο εισόδημα, προσαρμοσμένο για τον πληθωρισμό, παρέμεινε στάσιμο κατά το τελευταίο έτος, η αγορά εργασίας είναι πιο αδύναμη από ό,τι φαίνεται και το προσωπικό εισόδημα δεν συμβαδίζει με τις δαπάνες. Σε συνέντευξή του, δήλωσε ότι τα προβλήματα της οικονομίας θα γίνουν σαφή αργότερα φέτος.

Ο Dalio λέει ότι τα βασικά ερωτήματα είναι αν η παραγωγικότητα θα συνεχίσει να βελτιώνεται, καθώς οι επιχειρήσεις υιοθετούν την τεχνητή νοημοσύνη, και αν όλο το χρέος που έχει συσσωρεύσει η κυβέρνηση -και οι επακόλουθες πληρωμές χρέους που θα πρέπει να γίνουν- θα επιστρέψουν για να στοιχειώσουν την οικονομία. Η αμερικανική κυβέρνηση αναμένεται να πληρώσει επιπλέον 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε τόκους κατά την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου.

Όσο για τον Dimon, λέει ότι παραμένει ανήσυχος για τα σοβαρά ζητήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία, συμπεριλαμβανομένου του πληθωρισμού που παραμένει πολύ υψηλός, των γεωπολιτικών αναταραχών και της αύξησης των κρατικών δαπανών και του χρέους. Λέει ότι ο λεγόμενος στασιμοπληθωρισμός, ή η αργή ανάπτυξη με ανθυγιεινό πληθωρισμό, προκαλεί σοβαρή ανησυχία.

Όπως βλέπετε, οι “γκουρού” των διεθνών αγορών επιμένουν να μας προειδοποιούν και να μας φοβίζουν. Ή δεν έβαλαν μυαλό ή επιμένουν σε ένα πιθανό σενάριο. Το θέμα όμως είναι ότι οι εταιρείες τους δεν αποεπενδύουν. Αντίθετα…

——

(*) Η Bridgewater Associates, LP (ανεπίσημα γνωστή ως “Bridgewater”) είναι μια από τις πλέον σημαντικές αμερικανικές εταιρείες διαχείρισης επενδύσεων που ιδρύθηκε από τον Ray Dalio το 1975. Η εταιρεία εξυπηρετεί θεσμικούς πελάτες, όπως συνταξιοδοτικά ταμεία, κληροδοτήματα, ιδρύματα, ξένες κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες.

(**) Ο Jeffrey Gundlach είναι συνιδρυτής της εταιρείας αμοιβαίων κεφαλαίων DoubleLine Capital, η οποία διαχειρίζεται περισσότερα από 140 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία. Eίναι γνωστός για τις τολμηρές κλήσεις του και προέβλεψε σωστά την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων το 2007.

(***) Ο David Rosenberg είναι πρόεδρος και επικεφαλής οικονομολόγος και στρατηγικός σύμβουλος της Rosenberg Research & Associates Inc., μιας δυναμικής εταιρείας οικονομικών συμβούλων.

• Με πληροφορίες από τη Wall Street Journal