Του Κώστα Μποτόπουλου
Κόντρα στην αίσθηση των πολλών, τα νούμερα της παγκόσμιας οικονομίας δίνουν την
εντύπωση ευφορίας. Ράλι των Αγορών σχεδόν παντού –στις ΗΠΑ αποτελούν τον πιο κρίσιμο,
και τελευταίο, φράχτη στην επέλαση του Τραμπ. Αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και
αναμονή μείωσης των επιτοκίων και από Fed και από ΕΚΤ. Σταθεροποίηση των
δημοσιονομικών μεγεθών και βελτίωση των αναπτυξιακών προοπτικών. Σταδιακή διαμόρφωση της πεποίθησης ότι και η «πράσινη μετάβαση», στο βαθμό που λάβει χώρα, και η τεχνητή νοημοσύνη, στο βαθμό που την καταλαβαίνουμε, θα παίξουν τελικά θετικό για την οικονομία ρόλο.
Στην Ελλάδα, η ευφορία των αριθμών είναι ακόμα μεγαλύτερη. Πρωταθλήτρια Ευρώπης στην ανάπτυξη: 2,2% , σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Επιτροπής, έναντι μέσου όρου 0,8% για την Ευρωζώνη και 0,9% για όλη την Ένωση. Μείωση του πληθωρισμού επίσης μεγαλύτερη του αναμενόμενου: στο 3,1% κατά την τρέχουσα περίοδο. Ανοδικές τάσεις της ενγένει κατάστασης και της κερδοφορίας των τραπεζών, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της S&P. Αύξηση επενδύσεων, κυρίως στους συνδεόμενους με τον τουρισμό τομείς, αλλά και, σχετικά, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ελαφρύς αλλά υπαρκτός άνεμος στο Χρηματιστήριο με αντλήσεις κεφαλαίων και εισαγωγές εταιριών, όπως η Intralot. Διεύρυνση της πίτας του Ταμείου Ανάκαμψης, με αύξηση των δικαιούχων, που ως τώρα περιορίζονταν σε στενό, και γνωστό, κύκλο.
Τα θεμελιώδη της παγκόσμιας και της ελληνικής οικονομίας
Όλα αυτά αποδίδουν μια πραγματικότητα και είναι θετικά. Υπάρχει όμως και μια άλλη όψη
που δεν θα ωφελούσε να αγνοήσουμε: πέρα από τους αριθμούς και τα μεγέθη, τα θεμελιώδη της παγκόσμιας και της ελληνικής οικονομίας είναι αν όχι προβληματικά, πάντως σίγουρα αμφίσημα.
Η πρόσφατη πανευρωπαϊκή «εξέγερση των αγροτών» έφερε στην επιφάνεια, πίσω από την
ψυχολογική εκτόνωση και τις επιμέρους διεκδικήσεις, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό: η οικονομία
δεν μπορεί να «χωνέψει» και να εκμεταλλευθεί πολύ βασικά αγαθά:
- Τροφή : απρόσιτη σε πολλούς σε έναν κόσμο υπερεπάρκειας.
- Νερό: στερεύει στις πόρτες μας, αρκεί να δει κανείς την κατάσταση στην Ισπανία και την Ιταλία.
- Περιβάλλον: η κλιματική αλλαγή όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά αλλά σταδιακά τείνει να μεταβληθεί σε «σύμμαχο» για κλαδικές διεκδικήσεις.
Η δημοκρατία, το κόστος και η ποιότητα διαβίωσης
Η αναντιστοιχία αυτή επηρεάζει και δημιουργεί δυο ακόμα θεμελιώδεις υποχωρήσεις: της
δημοκρατίας –όλο και περισσότεροι λαϊκιστές και αυταρχικοί χρησιμοποιούν την αύξηση της
απόστασης ανάμεσα στους αριθμούς και τη χωρών ανθρώπων- και του κόστους και της
ποιότητας διαβίωσης.
Αυτά τα ζητήματα, ευτυχώς όχι οξυμμένα, αντιμετωπίζουμε και στη χώρα μας:
Μια πολιτική σταθερότητα που δημιουργεί υπερβολική αυτοπεποίθηση στην κυβέρνηση (όχι επειδή το είπε ο κύριος Σαμαράς αλλά επειδή το βλέπουμε σε πολλά πεδία) και βουβή, προς το παρόν, δυσαρέσκεια σε αρκετά μεγάλα κοινωνικά στρώματα.
Μια βελτιωμένη οικονομία, η οποία όμως, εξαιτίας της έλλειψης ή της αδυναμίας δομικών αλλαγών, παραμένει ευάλωτη και επιρρεπής σε οπισθοδρομήσεις: ήδη η σχέση δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών με αποταμιεύσεις και εξασφαλίσεις δεν είναι υγιής.
Ένα κράτος που παραμένει το κέντρο των πάντων, αλλά όχι στην υπηρεσία των πολιτών. Και πολλά θεμελιώδη –υλικά αγαθά, δικαιώματα, δεσμοί της κοινωνίας- όχι ακόμα εν ανεπαρκεία αλλά με δυσοίωνα δείγματα.
Κώστας Μποτόπουλος
