Σε πραγματικό πονοκέφαλο για τους συμμάχους του Κιέβου στον πόλεμο με τη Ρωσία έχει μετατραπεί η σχεδόν ενδημική διαφθορά που παρατηρείται στη χώρα και η οποία ακόμα και σήμερα την “κατατρώει” παρότι η Ουκρανία δίνει μάχη πραγματικά ζωής και θανάτου.
Συγκεκριμένα, το Politico αποκάλυψε εμπιστευτικό έγγραφο στρατηγικής των ΗΠΑ σύμφωνα με το οποίο αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν ανησυχούν πολύ περισσότερο για τη διαφθορά στην Ουκρανία απ’ ό,τι παραδέχονται δημοσίως. Η “ευαίσθητη αλλά μη διαβαθμισμένη” εκδοχή του μακροπρόθεσμου αμερικανικού σχεδίου παραθέτει πολυάριθμα βήματα που λαμβάνει η Ουάσινγκτον για να βοηθήσει το Κίεβο να ξεριζώσει τις ατασθαλίες και να μεταρρυθμίσει με άλλο τρόπο μια σειρά από ουκρανικούς τομείς.
Τονίζεται ότι η διαφθορά θα μπορούσε να κάνει τους δυτικούς συμμάχους να εγκαταλείψουν τον αγώνα της Ουκρανίας κατά της ρωσικής εισβολής και ότι το Κίεβο δεν μπορεί να αναβάλει την προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς. “Οι αντιλήψεις για διαφθορά υψηλού επιπέδου“, προειδοποιεί η εμπιστευτική έκδοση του εγγράφου, θα μπορούσαν “να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του ουκρανικού κοινού και των ξένων ηγετών στην κυβέρνηση της εποχής του πολέμου“.
Πρόκληση
Αυτό είναι πιο αυστηρό από την ανάλυση που διατίθεται στην δημόσια έκδοση του 22σέλιδου εγγράφου, την οποία το Στέιτ Ντιπάρτμεντ φαίνεται να έχει αναρτήσει στον ιστότοπό του χωρίς τυμπανοκρουσίες πριν από περίπου ένα μήνα. Η εμπιστευτική έκδοση της “Ολοκληρωμένης Στρατηγικής για τη Χώρα” είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερη και περιέχει πολλές περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους στόχους των ΗΠΑ στην Ουκρανία, από την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών της μέχρι την ενθάρρυνση του στρατού της να υιοθετήσει τα πρωτόκολλα του ΝΑΤΟ.
Πολλοί στόχοι αποσκοπούν στη μείωση της διαφθοράς που μαστίζει τη χώρα. Η χαμηλών τόνων δημοσιοποίηση της στρατηγικής, και το γεγονός ότι η πιο σκληρή γλώσσα έμεινε στην εμπιστευτική έκδοση, υπογραμμίζει την πρόκληση που αντιμετωπίζει η ομάδα του Μπάιντεν. Η κυβέρνηση θέλει να πιέσει την Ουκρανία να περιορίσει τη διαφθορά, όχι μόνο επειδή διακυβεύονται αμερικανικά δολάρια. Όμως, η υπερβολική συζήτηση για το θέμα θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους αντιπάλους της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία, πολλοί από τους οποίους είναι Ρεπουμπλικάνοι νομοθέτες που προσπαθούν να εμποδίσουν την εν λόγω βοήθεια.
Συζητήσεις στο παρασκήνιο
Οποιαδήποτε ιδέα αποδυναμωμένης αμερικανικής υποστήριξης προς το Κίεβο θα μπορούσε επίσης να κάνει περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να σκεφτούν δύο φορές τον ρόλο τους. Όσον αφορά τους Ουκρανούς, “γίνονται κάποιες ειλικρινείς συζητήσεις στο παρασκήνιο“, δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος που γνωρίζει την πολιτική για την Ουκρανία. Όπως και άλλοι, το πρόσωπο αυτό έλαβε ανωνυμία για να συζητήσει ένα ευαίσθητο θέμα. Η ουκρανική διαφθορά απασχολεί εδώ και καιρό τους Αμερικανούς αξιωματούχους μέχρι και τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
Όμως το θέμα υποβαθμίστηκε στον απόηχο της πλήρους εισβολής της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, την οποία ο Μπάιντεν αποκάλεσε πραγματική μάχη της δημοκρατίας εναντίον της απολυταρχίας. Για μήνες, οι βοηθοί του Μπάιντεν αρκέστηκαν σε σύντομες αναφορές στη διαφθορά. Ήθελαν να δείξουν αλληλεγγύη στο Κίεβο και να αποφύγουν να δώσουν τροφή σε έναν μικρό αριθμό Ρεπουμπλικανών βουλευτών που επικρίνουν τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Περισσότερο από ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πιέζουν το θέμα περισσότερο και δημόσια και ιδιωτικά.
Οι κινήσεις Ζελένσκι
Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν, για παράδειγμα, συναντήθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου με αντιπροσωπεία ουκρανικών θεσμών κατά της διαφθοράς. Αμερικανός αξιωματούχος που έχει γνώση των συζητήσεων επιβεβαίωσε τις πληροφορίες ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν συζητά με τους Ουκρανούς ηγέτες για την πιθανή εξάρτηση της μελλοντικής οικονομικής βοήθειας από “μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και την ανάδειξη της Ουκρανίας σε πιο ελκυστικό μέρος για ιδιωτικές επενδύσεις“. Τέτοιοι όροι δεν εξετάζονται για τη στρατιωτική βοήθεια, δήλωσε ο αξιωματούχος.
Υπενθυμίζεται ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέλυσε αρκετούς κορυφαίους αξιωματούχους της άμυνας σε μια πρόσφατη καταστολή της υποτιθέμενης δωροδοκίας – ένα μήνυμα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη ότι ακούει. Το έγγραφο που διέρρευσε είναι προϊόν του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που βασίζεται σε συνεισφορές από άλλα τμήματα της αμερικανικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Άμυνας. Περιλαμβάνει καταλόγους στόχων, χρονοδιαγράμματα για την επίτευξή τους και ορόσημα που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα ήθελαν να δουν να επιτυγχάνονται.
Μείωση ευκαιριών για διαφθορά
Αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μιλώντας εκ μέρους του υπουργείου, δεν θέλησε να πει αν η Ουάσινγκτον είχε μοιραστεί τη μεγαλύτερη έκδοση της στρατηγικής με την ουκρανική κυβέρνηση ή αν υπάρχει απόρρητη έκδοση. Ο Γουίλιαμ Τέιλορ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία, δήλωσε ότι πολλοί απλοί Ουκρανοί θα καλωσορίσουν τη στρατηγική, επειδή έχουν κουραστεί από την ενδημική διαφθορά στη χώρα τους. Όλα είναι μια χαρά “αρκεί να μην εμποδίζει τη βοήθεια που τους παρέχουμε για να κερδίσουν τον πόλεμο“, είπε.
Το έγγραφο αναφέρει ότι η εκπλήρωση των αμερικανικών στόχων για την Ουκρανία περιλαμβάνει την υλοποίηση των αμερικανικών υποσχέσεων για εξοπλισμό και εκπαίδευση που θα βοηθήσουν τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας να αποκρούσουν τις επιθέσεις του Κρεμλίνου. Η εμπιστευτική έκδοση περιγράφει επίσης αμερικανικούς στόχους όπως η παροχή βοήθειας για τη μεταρρύθμιση στοιχείων του μηχανισμού εθνικής ασφάλειας της Ουκρανίας, ώστε να καταστεί δυνατή η “αποκεντρωμένη, ανθεκτική στον κίνδυνο προσέγγιση στην εκτέλεση των καθηκόντων” και να μειωθούν οι “ευκαιρίες για διαφθορά“.
Πιο κοντά στα πρότυπα του ΝΑΤΟ
Αν και η στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ δεν είναι κοντά στο να επιτρέψει στην Ουκρανία να ενταχθεί, η αμερικανική στρατηγική αναφέρει συχνά την επιθυμία να κάνει τον στρατό της Ουκρανίας να υιοθετήσει τα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Ένα από τα προσδοκώμενα ορόσημα που αναφέρονται στην εμπιστευτική έκδοση είναι ότι το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας “δημιουργεί ένα επαγγελματικό σώμα κατώτερων αξιωματικών και υπαξιωματικών με το πρότυπο δόγμα και τις αρχές του ΝΑΤΟ“. Ακόμη και η μορφή και το περιεχόμενο των ουκρανικών αμυντικών εγγράφων θα πρέπει να “αντικατοπτρίζουν τη ΝΑΤΟϊκή ορολογία“, αναφέρει ένα εμπιστευτικό τμήμα της στρατηγικής.
Ένας στόχος περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός “σχεδίου αντίστασης σε εθνικό επίπεδο“. Αυτό θα μπορούσε να παραπέμπει σε απλούς Ουκρανούς που θα αντεπιτεθούν αν η Ρωσία κερδίσει περισσότερα εδάφη, αν και αξιωματούχοι παρέμειναν ασαφείς για το θέμα. Οι ΗΠΑ επιθυμούν επίσης να δουν την Ουκρανία να παράγει τον δικό της στρατιωτικό εξοπλισμό με τη δημιουργία μιας “εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας ικανής να υποστηρίξει τις βασικές ανάγκες“, καθώς και ενός περιβάλλοντος που ενισχύει τις νεοσύστατες επιχειρήσεις αμυντικής τεχνολογίας πληροφοριών, σύμφωνα με ένα από τα εμπιστευτικά τμήματα.
“Απο-ολιγαρχοποίηση”
Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εμφανίζονται ιδιαίτερα ανήσυχοι για τον ρόλο λίγων εκλεκτών στην οικονομία της Ουκρανίας. Η “απο-ολιγαρχοποίηση” ιδίως των τομέων της ενέργειας και των ορυχείων, “αποτελεί βασική αρχή για την ανοικοδόμηση μιας καλύτερης Ουκρανίας“, δηλώνει το δημόσιο μέρος της στρατηγικής. Ένας δείκτης επιτυχίας, αναφέρει η εμπιστευτική έκδοση, είναι ότι η ουκρανική κυβέρνηση “αγκαλιάζει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που αποκεντρώνουν τον έλεγχο του ενεργειακού τομέα“. Οι ΗΠΑ εμφανίζονται πρόθυμες να βοηθήσουν τους ουκρανικούς θεσμούς να αναπτύξουν τις εποπτικές τους ικανότητες.
Οι στόχοι που απαριθμούνται περιλαμβάνουν τα πάντα, από τη βοήθεια των τοπικών κυβερνήσεων να αξιολογήσουν τους κινδύνους διαφθοράς έως τις μεταρρυθμίσεις στα γραφεία ανθρώπινου δυναμικού. Ως ένα παράδειγμα, η στρατηγική αναφέρει ότι οι ΗΠΑ βοηθούν το Λογιστικό Επιμελητήριο της Ουκρανίας να ενισχύσει τον έλεγχο και το σχετικό έργο του εν μέρει έτσι ώστε να μπορεί να παρακολουθεί την άμεση δημοσιονομική στήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η στρατηγική περιγράφει τους τρόπους με τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες βοηθούν τον τομέα της υγείας της Ουκρανίας, την άμυνα στον κυβερνοχώρο και τους οργανισμούς που μάχονται την παραπληροφόρηση.
Πιο ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα
Ζητά την υποστήριξη των ουκρανικών προσπαθειών κατά του μονοπωλίου και των πρωτοβουλιών για την αύξηση των φορολογικών εσόδων στα ταμεία της χώρας. Το εμπιστευτικό τμήμα καλεί τα χρηματοπιστωτικά συστήματα της Ουκρανίας να “αυξήσουν τον δανεισμό για να ενθαρρύνουν την επέκταση των επιχειρήσεων” και τη μείωση του ρόλου του κράτους στον τραπεζικό τομέα. Μείζον ορόσημο για το τμήμα αυτό είναι ότι “η Alfa Bank επιστρέφει με διαφάνεια στην ιδιωτική ιδιοκτησία“. Αυτό φαίνεται να είναι μια αναφορά σε ένα ίδρυμα που τώρα είναι γνωστό ως Sense Bank, το οποίο ήταν προηγουμένως ρωσικής ιδιοκτησίας αλλά εθνικοποιήθηκε από την Ουκρανία.
Η αμερικανική στρατηγική φαίνεται ότι έχει σκοπό να διασφαλίσει ότι η Ουκρανία όχι μόνο θα διατηρήσει τον προσανατολισμό της προς τη Δύση αλλά και ότι θα αναπτύξει ιδιαίτερους δεσμούς με την Αμερική. Ένας τρόπος με τον οποίο η Ουάσινγκτον πιστεύει ότι αυτό θα συμβεί είναι μέσω της αγγλικής γλώσσας. Η στρατηγική αναφέρει ότι οι ΗΠΑ προσφέρουν τεχνική και άλλη βοήθεια στο υπουργείο Παιδείας της Ουκρανίας για τη βελτίωση της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας και ότι πιστεύουν ότι η προσφορά μαθημάτων αγγλικών μπορεί να βοηθήσει στην επανένταξη των Ουκρανών που απελευθερώθηκαν από τη ρωσική κατοχή.
Κάθαρση στη δικαιοσύνη
Αμερικανοί αξιωματούχοι βοηθούν επίσης την Ουκρανία να αναπτύξει την ικανότητά της να διώκει εγκλήματα πολέμου στο δικό της δικαστικό σύστημα. Τα επιθυμητά ορόσημα περιλαμβάνουν την επιλογή περισσότερων από 2.000 νέων δικαστών και την εκκαθάριση ενός συσσωρευμένου όγκου από περισσότερες από 9.000 καταγγελίες για δικαστικά παραπτώματα. Η στρατηγική προβλέπει επίσης την ανοικοδόμηση της διπλωματικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ουκρανία, επεκτεινόμενη πέρα από το Κίεβο σε πόλεις όπως το Λβιβ, η Οδησσός, το Χάρκοβο και το Ντνίπρο.
Λόγω της προηγούμενης μείωσης του προσωπικού που προκλήθηκε από την πλήρους κλίμακας ρωσική εισβολή, “η πρεσβεία παραμένει σε κατάσταση κρίσης“, αναφέρει ένα από τα δημόσια τμήματα. Όπως έκαναν και σε προηγούμενες ανακοινώσεις, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι σημειώνουν ευρηματικούς τρόπους με τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέχουν εποπτεία της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζουν περιορισμούς λόγω του πολέμου. Αυτές οι προσπάθειες έχουν συμπεριλάβει τη χρήση μιας εφαρμογής που ονομάζεται SEALR για να βοηθήσει στην παρακολούθηση της βοήθειας.
