Κατά τη διάρκεια των 19 υπερπόντιων ταξιδιών του ως πρόεδρος, ο Ντόναλντ Τραμπ έγινε ουκ ολίγες φορές πρωτοσέλιδο, καθώς πέρασε μέσα από το πλήθος των συναδέλφων του ηγετών για να βρεθεί μπροστά σε μια ομαδική φωτογραφία και τάχθηκε υπέρ του Ρώσου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Σαουδάραβα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έναντι των δικών του μυστικών υπηρεσιών, αποκάλεσε τον δολοφονικό δικτάτορα της Βόρειας Κορέας “πολύ έντιμο” και απείλησε να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Επίσης, φέρεται να αρνήθηκε να παραστεί σε μνημόσυνο για τους πεσόντες στρατιώτες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Γαλλία, επειδή ανησυχούσε ότι η βροχή θα πείραζε το χτένισμά του. Τώρα, με τον Τραμπ να προηγείται ελαφρώς του προέδρου Τζο Μπάιντεν σε ορισμένες εθνικές δημοσκοπήσεις, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ προετοιμάζονται για μια πιθανή επιστροφή του στον Λευκό Οίκο με ίσα μέτρα τρόμου και πραγματισμού. Οι παγκόσμιοι ηγέτες και οι αξιωματούχοι από φιλικές ή και αντίπαλες χώρες τείνουν να μην σχολιάζουν τις προεκλογικές εκστρατείες των ΗΠΑ. Αυτό συμβαίνει επειδή – είτε τους αρέσει είτε όχι – πρέπει να συνεργαστούν με τον τελικό νικητή.
Σοκ
“Παίρνω τους ηγέτες που μου δίνει ο λαός“, δήλωσε πρόσφατα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Αλλά κατ’ ιδίαν ορισμένοι σύμμαχοι λένε ότι προετοιμάζονται για μια προεδρία εκδίκησης που θα μπορούσε να λειτουργήσει ενεργά ενάντια στα ευρωπαϊκά συμφέροντα – μια διοίκηση που θα αγαπάει τους δικτάτορες και θα μπορούσε να γυρίσει την πλάτη στο ΝΑΤΟ, ενώ θα κατέβαινε στο χάος και στο πολιτικό θέατρο. “Γνωρίζουμε τώρα πώς αρέσει στον Τραμπ να λειτουργεί. Του αρέσει να μας εκπλήσσει. Έχει μια συναλλακτική προσέγγιση. Από αυτή την άποψη, δεν θα εκπλαγούμε“, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος από μεγάλη δυτικοευρωπαϊκή χώρα, υπό τον όρο της ανωνυμίας. “Αλλά αν κερδίσει ο Τραμπ θα είναι και πάλι ένα σοκ”.
Ο αξιωματούχος πρόσθεσε: “Λέμε συχνά ότι οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές έχουν τη μοίρα του κόσμου στα χέρια τους. Αυτή η ιδέα είναι συνήθως υπερβολική. Αυτή τη φορά, θα μπορούσε πραγματικά να είναι αληθινή, επειδή οι δύο υποψήφιοι έχουν μια πολύ, πολύ διαφορετική προσέγγιση στις διεθνείς υποθέσεις και στην εποικοδομητική συνεργασία με τους συμμάχους τους“. Ως πρόεδρος, ο Τραμπ έκοψε και έκαψε το δρόμο του μέσα από διεθνείς συμφωνίες και δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή, το εμπόριο, την ανάπτυξη στρατευμάτων, τη δημόσια υγεία, τα πυρηνικά όπλα και άλλα.
Fake news και άλλα…
Διέδωσε ψευδείς πληροφορίες, χρησιμοποίησε συστηματικά εμπρηστικές εκφράσεις και υποτίμησε ηγέτες φιλικών εθνών, όπως η Βρετανία και η Γερμανία, ενώ έπλεξε το εγκώμιο ισχυρών ανδρών, όπως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας, ο Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας και ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας. Ο Τραμπ αναφέρθηκε στις αφρικανικές χώρες, την Αϊτή και το Ελ Σαλβαδόρ ως “τρύπες από σκ@τά“.
Καυχήθηκε ότι “έσωσε” τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αφού οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο MBS, όπως είναι γνωστός ο ντε φάκτο ηγέτης του βασιλείου, διέταξε τη φρικτή δολοφονία του αντικαθεστωτικού δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Τουρκία.
Όταν και οι 18 αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ρωσική κυβέρνηση κατεύθυνε κυβερνοεπιθέσεις εναντίον μελών του Δημοκρατικού Κόμματος κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2016, ο Τραμπ, μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν στο Ελσίνκι της Φινλανδίας, δήλωσε ότι δεν “βλέπει κανέναν λόγο για τον οποίο” η Ρωσία θα μπορούσε να είναι υπεύθυνη.
Νίκη για τον Κιμ
Στη Βόρεια Κορέα, λένε οι ειδικοί, ο Τραμπ παρέδωσε στον Κιμ Γιονγκ Ουν μια ισχυρή προπαγανδιστική νίκη με τη διεξαγωγή άκαρπων και αυτοεξευτελιστικών συνόδων κορυφής. Επίσης, αποχώρησε από μια συμφωνία μεταξύ του Ιράν και των παγκόσμιων δυνάμεων που φαινόταν να περιορίζει την πυρηνική ανάπτυξη της Τεχεράνης, απαγόρευσε στους υπηκόους έξι χωρών με μουσουλμανική πλειοψηφία να ταξιδεύουν στις ΗΠΑ για ενενήντα ημέρες και αναίρεσε τη βελτίωση των δεσμών με την Κούβα.
“Υπάρχει ένα τεράστιο επίπεδο αποτροπιασμού και δυσπιστίας στην Ευρώπη μεταξύ των συμμάχων μας. Λένε: ‘Αλήθεια θα το ξανακάνετε αυτό; Θα είναι πραγματικά ο Τραμπ ο τύπος που θα επιλέξετε ξανά;'”, δήλωσε ο Λιούις Λούκενς, συνταξιούχος διπλωμάτης των ΗΠΑ. Ο Λούκενς απολύθηκε ξαφνικά ως ο νούμερο δύο αξιωματούχος στην πρεσβεία των ΗΠΑ στο Λονδίνο το 2018 από τον διορισμένο από τον Τραμπ πρεσβευτή, αφού μίλησε θετικά για τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε Άγγλους φοιτητές.
Ανησυχία για “μη αναστρέψιμες ζημιές”
“Τα πρώτα τέσσερα χρόνια του Τραμπ άσκησαν μεγάλη πίεση στους αμερικανικούς θεσμούς και τη χώρα διεθνώς, η οποία προκάλεσε μεγάλη ζημιά στους συμμάχους μας με τις αλλοπρόσαλλες, αβέβαιες πολιτικές του“, δήλωσε ο Τζον Μπόλτον, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ. Ο Μπόλτον έχει γίνει ένας από τους πιο ηχηρούς επικριτές του Τραμπ που βγήκαν από τον Λευκό Οίκο του. Είπε ότι μια δεύτερη θητεία του Τραμπ θα μπορούσε να βλάψει τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους με τρόπους “που απλά δεν μπορούν να αποκατασταθούν“.
Πιο πρόσφατα, ο Τραμπ φάνηκε να μιλάει γρήγορα και χαλαρά για την εγκατάλειψη της Ταϊβάν, ενός αυτοδιοικούμενου νησιού που το Πεκίνο έχει ορκιστεί να επανενώσει με την ηπειρωτική Κίνα – αν χρειαστεί με τη βία. Ο Τραμπ έχει επίσης προειδοποιήσει τους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι θα ενθαρρύνει τη Ρωσία “να κάνει ό,τι διάολο θέλει” στις χώρες που δεν πληρώνουν τα χρέη τους στη συμμαχία. Έχει πει ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο να αφήσει τη Ρωσία να “αναλάβει” τμήματα της Ουκρανίας σε μια συμφωνία για να τερματιστεί ο πόλεμος – και ότι θα μπορούσε εύκολα να τον επιλύσει μέσα σε μία μόνο ημέρα. Η “προσέγγιση του Τραμπ στις διεθνείς υποθέσεις είναι ένα θέμα που μας ανησυχεί“, δήλωσε ανώτερος νομοθέτης της Ταϊβάν που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Η αλλαγή ρότας από Μπάιντεν
Ο Μπάιντεν εγκατέλειψε γρήγορα τον εθνικισμό του “Πρώτα η Αμερική” του Τραμπ με την ανάληψη των καθηκόντων του. Ανοικοδόμησε τις σχέσεις με τους συμμάχους, προσχώρησε εκ νέου σε διεθνείς συμφωνίες, όπως η Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Συσπείρωσε το ΝΑΤΟ και βοήθησε στην ένταξη δύο νέων μελών, της επί μακρόν ουδέτερης Φινλανδίας και της Σουηδίας, ενόψει της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Σταμάτησε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ, τον οποίο ο Τραμπ είχε υποτιμήσει.
Τώρα που ο Μπάιντεν είναι 81 ετών, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι πολλοί Αμερικανοί ανησυχούν για την ηλικία του. Όπως και ο Τραμπ, φαίνεται να κάνει συχνά λεκτικές αστοχίες και μερικές φορές μπερδεύει τα ονόματα των παγκόσμιων ηγετών. Αν οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πιστεύουν ότι ο Μπάιντεν είναι πολύ μεγάλος, δεν το λένε. Ο Μπάιντεν έχει επίσης προκαλέσει παγκόσμια οργή, μεταξύ άλλων και μεταξύ πολλών συμμάχων, επειδή δεν κατάφερε να συγκρατήσει τον πόλεμο αντιποίνων του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα.
Και… υποστηρικτές
“Πόσες φορές έχετε ακούσει τους πιο εξέχοντες ηγέτες και υπουργούς Εξωτερικών σε όλο τον κόσμο να λένε ότι σκοτώνονται πάρα πολλοί άνθρωποι;“, δήλωσε τον περασμένο μήνα ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, αφού ο Μπάιντεν παρατήρησε ότι η συμπεριφορά του Ισραήλ στον πόλεμο ήταν “υπερβολική“. Ο Μακρόν προειδοποίησε ότι ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τον Λευκό Οίκο, η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο ότι, μακροπρόθεσμα, οι προτεραιότητες των ΗΠΑ μπορεί να βρίσκονται αλλού. “Μοιράζονται τις αξίες μας, αλλά είναι μια δημοκρατία που επίσης περνάει κρίση“, δήλωσε ο Μακρόν, προσθέτοντας ότι “η πρώτη προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι ο εαυτός τους” και ότι η δεύτερη προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η Κίνα.
Ωστόσο, ο Τραμπ έχει ορισμένους υποστηρικτές μεταξύ των συμμάχων των ΗΠΑ. Ο Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, ο ακροδεξιός υπουργός εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ, ο οποίος έχει υποστηρίξει μια πολύ πιο επιθετική ισραηλινή προσέγγιση στον πόλεμό του με τη Χαμάς στη Γάζα, όπου τουλάχιστον 30.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί τους τελευταίους πέντε μήνες και ο ΟΗΕ λέει ότι ο λιμός είναι “αναπόφευκτος“, δήλωσε πρόσφατα ότι ο Μπάιντεν δεν δίνει στο Ισραήλ την “πλήρη υποστήριξή” του. Ο Μπεν-Γκβιρ είπε, χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις, ότι “αν ο Τραμπ ήταν στην εξουσία, η συμπεριφορά των ΗΠΑ θα ήταν εντελώς διαφορετική“.
Κίνδυνοι ανατροπών
Ομοίως, ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, του οποίου η λαϊκιστική πολιτική έχει συχνά συγκριθεί με εκείνη του Τραμπ, υποστήριξε σε πρόσφατη στήλη του σε εφημερίδα ότι “μια προεδρία Τραμπ θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται ο κόσμος“. Από την άλλη, πάντως, ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι τα πρόσφατα σχόλια του Τραμπ για το ΝΑΤΟ, καθώς και οι πολλές απειλές του να αποχωρήσει από τη συμμαχία όσο θα ήταν πρόεδρος, ήταν “πολύ ανησυχητικά” και “αντιπαραγωγικά“, διότι υπονομεύουν την πίστη στις ρυθμίσεις συλλογικής ασφάλειας.
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι αν επανεκλεγεί ο Τραμπ απειλεί να ανατρέψει τις σχέσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης, τη στιγμή που βρίσκονται σε “πολύ καλό δρόμο“, όχι μόνο λόγω της συνεργασίας για την Ουκρανία. Καθώς η Ουκρανία εξαντλείται σε πυρομαχικά και όπλα, οι Ρεπουμπλικάνοι που υποστηρίζουν τον Τραμπ εμποδίζουν ήδη τη χρηματοδότηση από το Κογκρέσο, η οποία θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστική στη μάχη του Κιέβου να σταματήσει μια πρόσφατη ρωσική στρατιωτική προέλαση.
Μοχλοί πίεσης
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η Ευρώπη δεν θα είναι αβοήθητη αν ο Τραμπ ακολουθήσει πολιτικές που θεωρεί μη βοηθητικές και ότι η περιοχή έχει “πιθανούς μοχλούς πίεσης” για να τον πιέσει, όπως για παράδειγμα στο εμπόριο. Υπάρχουν επίσης εκείνοι που πιστεύουν ότι οι φόβοι για μια προεδρία Τραμπ 2.0 είναι υπερβολικοί. “Όταν έγινα υπουργός Εξωτερικών το 2019, ήταν ακόμα η εποχή του Τραμπ και ήταν αδύνατο να μιλήσω με τον τότε υπουργό Εξωτερικών του, τον Μάικ Πομπέο, για την κλιματική αλλαγή ή τη βιοποικιλότητα ή άλλα τέτοια πράγματα“, δήλωσε ο Πέκα Χααβίστo, Φινλανδός βουλευτής που, ως κορυφαίος διπλωμάτης της σκανδιναβικής χώρας, διαπραγματεύτηκε την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
“Αλλά για τη Ρωσία, την Κίνα, τη Μέση Ανατολή είχαμε εντατική εμπλοκή“, είπε και υπενθύμισε ότι ρώτησε τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμεπργκ: “Πώς ήταν στο ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Τραμπ;” είπε ότι ο Στόλτενμπεργκ απάντησε: “Παρά την όλη ρητορική του Τραμπ, οι ΗΠΑ τήρησαν όλες τις οικονομικές τους δεσμεύσεις. Και κράτησαν επίσης όλες τις δεσμεύσεις τους για το προσωπικό. Οπότε στην πραγματικότητα ήταν μια φυσιολογική περίοδος για το ΝΑΤΟ“. Ανώτερος αξιωματούχος ασφαλείας στην Ευρώπη, ο οποίος ζήτησε να τηρηθεί η ανωνυμία του, συμφώνησε με την εκτίμηση αυτή. Ο αξιωματούχος είπε ότι η Ευρώπη κάνει “ιστορικές αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες” και αυτό “οφείλεται στην ισχυρή παρότρυνση των ΗΠΑ“.
Ίσως είχε δίκιο
Με άλλα λόγια, ο Τραμπ ενδεχομένως είχε δίκιο που έδωσε στα μέλη του ΝΑΤΟ μια ώθηση για τις δαπάνες, ακόμη και αν το έκανε με αγένεια – και ενώ απειλούσε να εγκαταλείψει τη συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Ο Χάνο Πέβκουρ, υπουργός Άμυνας της Εσθονίας, δήλωσε ότι είναι σαφές σε πολλούς στην Εσθονία ότι η φλογερή ρητορική του Τραμπ απευθύνεται σε εγχώριο κοινό. Είπε ότι επειδή το ΝΑΤΟ απολαμβάνει ευρείας διακομματικής υποστήριξης στο Κογκρέσο, δεν πιστεύει ότι έχει μεγάλη σημασία “ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ“.
Ένας άλλος ανώτερος αξιωματούχος από την Ανατολική Ευρώπη εξέφρασε επίσης αντιρρήσεις για την ιδέα, που φέρεται να προτάθηκε από έναν Γερμανό νομοθέτη στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια τον περασμένο μήνα, ότι μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ θα σήμαινε έναν κόσμο στον οποίο η Ευρώπη θα ανταγωνίζεται “τρεις απολυταρχίες: Κίνα, Ρωσία και ΗΠΑ“. “Ναι, ο Τραμπ μπορεί να είναι ωμά ειλικρινής. Μπορεί να σπρώχνει τα όρια. Αλλά οι ΗΠΑ έχουν ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα. Έχουν ελευθερία του λόγου. Κανείς δεν πρόκειται να σας ρίξει στη φυλακή επειδή λέτε κάτι για έναν πρόεδρο ή έναν αξιωματούχο. Αυτό είναι η απολυταρχία“, είπε.
