Η επίσκεψη της υπηρεσιακής αναπληρώτριας υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ, στην Τουρκία και η συνάντησή της με τον επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, Χακάν Φιντάν, μόλις λίγα 24ωρα από την αποστολή στο Κογκρέσο της επιστολής για την πώληση μαχητικών F-16 στη γείτονα χώρα έτυχε πολλών ερμηνειών από αναλυτές στην Τουρκία και στην Ελλάδα.
«Αναζωογόνηση»
Η ίδια η Νούλαντ παραδέχθηκε ότι το timing της επίσκεψής της δεν ήταν τυχαίο. Αντιθέτως, έσπευσε να υπογραμμίσει ότι οι κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ στην τουρκική αμυντική βιομηχανία, μέσω του νόμου CAATSA (Νόμος Αντιμετώπισης των Εχθρών της Αμερικής μέσω Κυρώσεων) σχετίζονταν με την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησής να αγοράσει συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας S-400 από τη Ρωσία και τόνισε πως «αν μπορέσουμε να τακτοποιήσουμε το θέμα των S-400, κάτι που θέλουμε να κάνουμε, οι ΗΠΑ θα ήταν ικανοποιημένες να δεχτούν την Τουρκία πίσω στην οικογένεια των F-35».
Ωστόσο, η ουσία της επίσκεψης της Νούλαντ στην Άγκυρα βρίσκεται σε μια άλλη δήλωσή της, όπου τόνισε ότι «ένα από τα πράγματα, που μου ζήτησε ο υπουργός Εξωτερικών Μπλίνκεν, ήταν να αναζωογονήσουμε τις υπόλοιπες σχέσεις μας και να επιστρέψουμε στη συζήτηση για το τι πρέπει να κάνουμε το 2024, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον τον Ιούλιο. Έτσι, ήταν μια πολύ αισιόδοξη επίσκεψη για να σχεδιάσουμε τα πάντα όσον αφορά την οικονομία, την ασφάλεια και τις ανθρώπινες σχέσεις, καθώς όλοι μαζί επιστρέφουμε σε πλήρη συνεργασία σε αυτή την πολύ σημαντική σχέση».
Άνοιγμα ατζέντας
Αν και επιφανειακά αυτή η δήλωση δείχνει ότι οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να αφήσουν πίσω τους τις εντάσεις στις σχέσεις με την Τουρκία και να αναθερμάνουν τις σχέσεις αυτές, εντούτοις μια προσεκτική ανάγνωση δείχνει ότι η Ουάσινγκτον δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου θέση, όσον αφορά στα ζητήματα που έχουν ανακύψει τα τελευταία χρόνια μεταξύ των δύο χωρών. Αντιθέτως, ανοίγοντας ολόκληρη την ατζέντα, η αμερικανική κυβέρνηση ουσιαστικά στέλνει μήνυμα στην κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ότι το πώς θα προχωρήσουν οι σχέσεις των δύο χωρών θα εξαρτηθεί εξ ολοκλήρου από τη δική του στάση έναντι των απαιτήσεων της Ουάσινγκτον.
Προφανώς, στην κορυφή της ατζέντας βρίσκεται το ζήτημα της… εξαφάνισης των S-400 από το οπλοστάσιο των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, με τα F-35 να αποτελούν «καρότο και μαστίγιο» για την Άγκυρα: από τη μία πλευρά, υπάρχει το δέλεαρ της επιστροφής της Τουρκίας, πιθανόν και ως partner, στο πρόγραμμα ανάπτυξης και κατασκευής των μαχητικών 5ης γενιάς, αλλά, από την άλλη, είναι ξεκάθαρο ότι αν οι S-400 δεν αποσυρθούν, η Τουρκία δεν θα δει F-35 ούτε με… το κιάλι. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ διατηρούν, μέσω του CAATSA, το δικαίωμα και τη δυνατότητα να διευρύνουν ή να αυστηροποιήσουν τις κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας.
Οι απαιτήσεις των ΗΠΑ
Η αναφορά, δε, στην οικονομία αποτελεί άλλο ένα «μήνυμα» της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα, ειδικά υπό το βάρος της αντιμετώπισης των καταστροφών που προκάλεσε η καταστροφικός σεισμός του Φεβρουαρίου του 2023 στα νοτιοανατολικά της χώρας, καθώς η Τουρκία θα χρειαστεί τεράστια ποσά για να μπορέσει να ξαναδώσει ζωή και ελπίδα σε εκατομμύρια πολίτες που βιώνουν τεράστια προβλήματα. Ταυτόχρονα, ήταν και μια υπενθύμισε ότι η οικονομία της χώρας βρίσκεται ακόμα σε εύθραυστη κατάσταση και ότι το οιοδήποτε «κακό» νέο θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στην πορεία του πληθωρισμού ή τη σταθερότητας της λίρας.
Εκτιμάται, δε, ότι η Ουάσινγκτον κατέστησε σαφές στην Τουρκία ότι δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση νέα στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τη χώρα, ότι δεν την ενθουσιάζουν οι στενές σχέσεις της Άγκυρας με την Τεχεράνη και τη Μόσχα, ούτε η στάση που τηρεί έναντι του πολέμου του Ισραήλ με τη Χαμάς, ενώ είναι πάγια θέση των ΗΠΑ ότι οι εντάσεις στο Αιγαίο θα πρέπει να περιοριστούν στο ελάχιστο και ότι η Τουρκία δεν μπορεί να προκαλεί προβλήματα στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ, ιδίως σε μια τόσο λεπτή φάση στον πόλεμο στην Ουκρανία.
