Η πολεμική αεροπορία του Πακιστάν εξαπέλυσε νωρίς την Πέμπτη αεροπορικές επιδρομές αντιποίνων στο Ιράν κατά φερόμενων κρησφύγετων μαχητών, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τουλάχιστον εννέα άνθρωποι και να αυξηθεί περαιτέρω η ένταση μεταξύ των γειτόνων.

Η επίθεση της Πέμπτης ακολούθησε μια επίθεση του Ιράν στο εσωτερικό του Πακιστάν την Τρίτη. Και οι δύο φάνηκε να στοχεύουν μαχητικές ομάδες Μπαλούχων με παρόμοιους αυτονομιστικούς στόχους εκατέρωθεν των συνόρων Ιράν-Πακιστάν. Οι χώρες κατηγορούν η μία την άλλη ότι παρέχει ασφαλές καταφύγιο στις ομάδες αυτές στα αντίστοιχα εδάφη τους.

Οι επιθέσεις έρχονται επίσης καθώς η Μέση Ανατολή παραμένει αναστατωμένη από τον πόλεμο του Ισραήλ με τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Το Ιράν πραγματοποίησε επίσης αεροπορικές επιδρομές αργά τη Δευτέρα στο Ιράκ και τη Συρία με αφορμή μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας που αποκάλεσε το Ισλαμικό Κράτος και από την οποία σκοτώθηκαν πάνω από 90 άνθρωποι στις αρχές Ιανουαρίου.

Κίνδυνος έκρηξης

Τα πλήγματα έθεσαν σε κίνδυνο τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ του Ισλαμαμπάντ και της Τεχεράνης, καθώς το Ιράν και το πυρηνικά εξοπλισμένο Πακιστάν αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό το ένα το άλλο με καχυποψία για τις επιθέσεις μαχητών. Κάθε έθνος αντιμετωπίζει επίσης τις δικές του εσωτερικές πολιτικές πιέσεις και τα χτυπήματα μπορεί εν μέρει να αποτελούν απάντηση σε αυτό.

Το υπουργείο Εξωτερικών του Πακιστάν περιέγραψε την επίθεσή του την Πέμπτη ως “μια σειρά εξαιρετικά συντονισμένων και ειδικά στοχευμένων στρατιωτικών χτυπημάτων ακριβείας“. “Η πρωινή ενέργεια έγινε υπό το φως αξιόπιστων πληροφοριών για επικείμενες τρομοκρατικές δραστηριότητες μεγάλης κλίμακας“, ανέφερε σε ανακοίνωση. “Η ενέργεια αυτή αποτελεί εκδήλωση της ακλόνητης αποφασιστικότητας του Πακιστάν να προστατεύσει και να υπερασπιστεί την εθνική του ασφάλεια έναντι όλων των απειλών“.

Ο στρατός του Πακιστάν περιέγραψε τη χρήση “μη επανδρωμένων αεροσκαφών δολοφόνων, ρουκετών, πυρομαχικών παραμονής και όπλων στάσης” στην επίθεση. Τα όπλα στάσης είναι πύραυλοι που εκτοξεύονται από αεροσκάφη σε απόσταση – πράγμα που πιθανότατα σημαίνει ότι τα μαχητικά αεροσκάφη του Πακιστάν δεν εισήλθαν στον ιρανικό εναέριο χώρο. Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός του Πακιστάν, διέκοψε το ταξίδι του στην Ελβετία όπου συμμετείχε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.

Εθνοτικές εντάσεις

Ο αναπληρωτής κυβερνήτης της επαρχίας Σιστάν και Μπαλουχιστάν του Ιράν έδωσε τα στοιχεία για τα θύματα από την επίθεση της Πέμπτης, λέγοντας ότι μεταξύ των νεκρών περιλαμβάνονται τρεις γυναίκες, τέσσερα παιδιά και δύο άνδρες κοντά στην πόλη Σαραβάν κατά μήκος των συνόρων. Ο Απελευθερωτικός Στρατός των Μπαλούχων, μια εθνοτική αυτονομιστική ομάδα που δρα στην περιοχή από το 2000, ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι τα πλήγματα είχαν στόχο και σκότωσαν ανθρώπους της. “Το Πακιστάν έχει κάνει μάρτυρες αθώους ανθρώπους των Μπαλούχων“, ανέφερε.

Ο στρατός του Πακιστάν δήλωσε επίσης ότι τα πλήγματα έπληξαν στόχους που συνδέονται με το Απελευθερωτικό Μέτωπο του Μπαλουχιστάν, αν και η ομάδα αυτή δεν αναγνώρισε τον ισχυρισμό. Η HalVash, μια ομάδα υπεράσπισης του λαού των Μπαλούχων, μοίρασε εικόνες που φαινόταν να δείχνουν τα υπολείμματα των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση και βίντεο που δείχνει ένα κτίριο να έχει καταστραφεί και καπνό να αναδύεται.

Το Πακιστάν ονόμασε την επιχείρησή του “Marg Bar Sarmachar“. Στη γλώσσα Φαρσί του Ιράν, το “marg bar” σημαίνει “θάνατος” – μια φράση που έγινε διάσημη στο Ιράν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 και χρησιμοποιείται για να αναφέρεται στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ. Στην τοπική γλώσσα των Μπαλούχων, το “sarmachar” σημαίνει “αντάρτης” και χρησιμοποιείται από τους μαχητές που δρουν στη διασυνοριακή περιοχή.

Το Μπαλουχιστάν

Η επαρχία Μπαλουχιστάν του Πακιστάν, καθώς και η γειτονική επαρχία Σιστάν και Μπαλουχιστάν του Ιράν, αντιμετωπίζουν ήδη μια χαμηλού επιπέδου εξέγερση από εθνικιστές Μπαλούχους για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Ωστόσο, οι ομάδες που στοχοποιήθηκαν αυτή την εβδομάδα είναι διαφορετικές. Η Jaish al-Adl, η σουνιτική αυτονομιστική ομάδα που το Ιράν στοχοποίησε την Τρίτη, προέκυψε από μια άλλη ισλαμική εξτρεμιστική ομάδα γνωστή ως Jundallah που κάποτε φέρεται να είχε δεσμούς με την Αλ Κάιντα.

Η Jaish al-Adl είναι εδώ και καιρό ύποπτη για δράση από το Πακιστάν και για επιθέσεις εναντίον ιρανικών δυνάμεων ασφαλείας. Ο Απελευθερωτικός Στρατός των Μπαλούχων, ο οποίος δεν έχει θρησκευτική συνιστώσα και έχει εξαπολύσει επιθέσεις εναντίον πακιστανικών δυνάμεων ασφαλείας και κινεζικών συμφερόντων, θεωρείται ύποπτος ότι κρύβεται στο Ιράν. Το Απελευθερωτικό Μέτωπο του Μπαλουχιστάν είναι ομοίως εθνικιστικό.

Τόσο το Ιράν όσο και το Πακιστάν αντιμετωπίζουν εσωτερικές πολιτικές πιέσεις. Το Ιράν έχει δει αυξανόμενη πίεση για δράση μετά την τρομοκρατική επίθεση του ISIS με εκρήξεις βομβών, τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Χαμάς και την ευρύτερη αναταραχή κατά της θεοκρατίας του. Το Πακιστάν, εν τω μεταξύ, αντιμετωπίζει κρίσιμες γενικές εκλογές τον Φεβρουάριο, καθώς ο στρατός του παραμένει ισχυρή δύναμη στην πολιτική του.

Κίνδυνος κλιμάκωσης

Ο κίνδυνος κλιμάκωσης παρέμεινε υψηλός, καθώς ο στρατός του Ιράν ξεκινά μια προγραμματισμένη ετήσια άσκηση αεράμυνας από το λιμάνι Chabahar κοντά στο Πακιστάν σε όλο το νότιο τμήμα της χώρας μέχρι το Ιράκ. Η άσκηση, με την ονομασία “Velayat 1402“, θα περιλαμβάνει πραγματικά πυρά από αεροσκάφη, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα αεράμυνας.

Το Ιράν και το Πακιστάν μοιράζονται σύνορα μήκους 900 χιλιομέτρων (560 μιλίων), σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτα, από τα οποία περνούν ελεύθερα λαθρέμποροι και μαχητές. Η διαδρομή είναι επίσης το κλειδί για τα παγκόσμια φορτία οπίου που βγαίνουν από το Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν κάλεσαν ξεχωριστά σε αυτοσυγκράτηση εν μέσω των εντάσεων. Οι επιθέσεις θέτουν ερωτήματα σχετικά με την στρατιωτική ετοιμότητα των δύο χωρών, ιδίως τα ραντάρ και τα συστήματα αεράμυνας.

Για το Πακιστάν, τα συστήματα αυτά είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι εντάσεις παραμένουν πάντα σε χαμηλό σημείο βρασμού με την Ινδία, τον πυρηνικά εξοπλισμένο αντίπαλό τους. Ο εξοπλισμός τους έχει εδώ και καιρό αναπτυχθεί στα σύνορα, παρά στα σύνορά του με το Ιράν. Το Ιράν βασίζεται σε αυτά τα συστήματα έναντι πιθανών χτυπημάτων από τον κύριο εχθρό του, τις ΗΠΑ.

Γεωπολιτική

Υπάρχουν επίσης πολύπλοκες γεωπολιτικές εκτιμήσεις στις εντάσεις. Ο στρατός του Πακιστάν βασίζεται σε αμερικανικά, κινεζικά και γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη για την αεροπορία του – που σημαίνει ότι κάποια από αυτά τα ξένα όπλα χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση της Πέμπτης. Η Κίνα, εταίρος και για τις δύο χώρες, προέτρεψε σε αυτοσυγκράτηση. Το Πεκίνο είναι βασικός περιφερειακός παίκτης και έχει μια σημαντική ανάπτυξη της Ζώνης και του Δρόμου στο λιμάνι Γκουαντάρ στην επαρχία Μπαλουχιστάν του Πακιστάν.

Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, δήλωσε ότι δεν γνωρίζει για άμεση κινεζική διαμεσολάβηση στη σύγκρουση μέχρι στιγμής, αν και το Πεκίνο την έχει προσφέρει. “Η Κίνα ελπίζει ειλικρινά ότι και οι δύο πλευρές μπορούν να επιδείξουν ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν την κλιμάκωση της έντασης“, δήλωσε την Πέμπτη η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Μάο Νινγκ.