Η πρόσφατη αναβολή των σεισμικών ερευνών στα οικόπεδα νοτίως και νοτιοδυτικώς της Κρήτης από την κοινοπραξία Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ, μετατρέπει τα ενεργειακά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο σε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες και ταυτόχρονα δημιουργεί νέα δεδομένα για Ελλάδα και Λευκωσία.
Το κρίσιμο στοιχείο
Το κρίσιμο, πλέον, που μένει να φανεί το αμέσως επόμενο διάστημα είναι αν θα ακολουθήσουν την ίδια πορεία και οι έρευνες της κοινοπραξίας κοινοπραξίας ExxonMobil/Qatar Petroleum στο οικόπεδο 5, το οποίο της παραχωρήθηκε στο κονσόρτσιουμ πρόσφατα.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τους τουρκικούς ισχυρισμούς, περίπου το ήμισυ του οικοπέδου 5 επικάθεται σε «τουρκική υφαλοκρηπίδα», ως εκ τούτου καλό θα ήταν –κατά την Αγκυρα– οι έρευνες να επικεντρωθούν στο έτερο μισό.
Τη λύση του “σταυρόλεξου” δυσχεραίνει και η τελευταία διαρροή του αμερικανικού non paper, σύμφωνα με το οποίο, για την Ουάσιγκτον, ο αγωγός EastMed είναι ασύμφορος και ως εκ τούτου μη βιώσιμος.
Η επιρροή του αμερικανικού non paper στις εξελίξεις
Παρά το γεγονός ότι στο non paper καταδικαζόταν η διαρκής τουρκική παρενόχληση του ερευνητικού πλοίου «Nautical Geo» εκφραζόταν ταυτόχρονα και η απορία για ποιο λόγο γίνονται έρευνες για έναν αγωγό ο οποίος δεν τυγχάνει της στήριξης των βασικών κρατών που υποτίθεται πως τον υποστήριζαν.
Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με την εκτίμηση έμπειρων παρατηρητών, ανεξάρτητα από το ποιες ήταν οι προθέσεις τόσο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ όσο και των εταιρειών που εμπλέκονται στα νότια της Κρήτης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Αγκυρα εισπράττει ένα μήνυμα έμμεσης έγκρισης της πολιτικής που ακολουθεί με αξιοσημείωτη επιμονή στην Ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία 3-4 χρόνια.
Αντίθετο το Κογκρέσο στην απαξίωση του EastMed
Φαίνεται πως στο εσωτερικό των ΗΠΑ η απαξίωση του EastMed δεν βρίσκει σύμφωνη τη νομοθετική εξουσία, ιδιαίτερα το Κογκρέσο, όπου δεν υφίσταται εκτίμηση ότι η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκτιμά αυτές τις κινήσεις.
Πάντως, η αναβολή των ερευνών στα νότια της Κρήτης θα φανεί τον Οκτώβριο του 2022 αν είναι οριστική, καθώς τότε υπάρχει η δυνατότητα για παράτασή τους για άλλα δύο χρόνια, έως τον Οκτώβριο του 2024.
Εκτιμήσεις ότι οι τελευταίες εξελίξεις μπορεί να ερμηνευθούν από την Αγκυρα ως έμμεση αποδοχή της πολιτικής που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η αμερικανική πολιτική, ωστόσο, χαράσσεται με βάση ευρύτερες εξελίξεις και όχι μόνο το περιορισμένο παίγνιο στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και τη στάση της Ρωσίας, τη διείσδυση της Κίνας και άλλους παρεμφερείς παράγοντες.
H κάθετη ισχυροποίηση της Αιγύπτου
Αντιθέτως, η αλλαγή των σχεδιασμών ισχυροποιεί κάθετα την Αίγυπτο, η οποία μετατρέπεται αίφνης στον πλέον ισχυρό ενεργειακό παίκτη στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι μόνο λόγω των κοιτασμάτων που διαθέτει, αλλά και της γεωγραφικής θέσης που μετατρέπει την πολυπληθή χώρα σε κόμβο εξαγωγής ενέργειας προς την Ευρώπη.
Παρότι η διπλωματική αβρότητα δεν επιτρέπει τέτοιες διατυπώσεις δημοσίως, είναι απολύτως δεδομένο ότι στην Ιερουσαλήμ και στο Κάιρο υποδέχθηκαν το αμερικανικό non paper με μια σχετική ικανοποίηση, καθώς απόντος του EastMed από την ατζέντα μπορεί να γίνει μια πιο ουσιαστική συζήτηση για τα projects που άπαντες και επιθυμούν και υποστηρίζουν.
Μια ανησυχία που κυκλοφορεί στο παρασκήνιο στην Αθήνα αφορά και τη μακροβιότητα των τριμερών σχημάτων συνεργασίας, ιδιαίτερα από τη στιγμή που απουσιάζουν οι συμβολικές συμφωνίες που αρχικά τα συνέδεσαν. Εκτιμάται ότι οι σχέσεις με το Ισραήλ, αλλά και σε δεύτερο επίπεδο με την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θα αντέξουν, έστω και με διαφορετικές προτεραιότητες και στοχεύσεις.
