Η Γερουσία των ΗΠΑ προκάλεσε μια πιθανή δικαστική διαμάχη σχετικά με το εύρος της προστασίας της ελευθερίας του λόγου του TikTok βάσει του αμερικανικού Συντάγματος όταν ενέκρινε, την Τρίτη (23/04), ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει την εν λόγω πλατφόρμα από τα καταστήματα εφαρμογών, εκτός εάν η κινεζική ιδιοκτήτρια εταιρεία της ByteDance την πουλήσει.
To εν λόγω νομοσχέδιο ενέκρινε και υπέγραψε και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, όπως είχε εξάλλου προαναγγείλει.
Αν και το ίδιο το νομοσχέδιο δεν αναφέρει τίποτα για την ελευθερία του λόγου, η πρόταση έχει θορυβήσει τους υποστηρικτές των πολιτικών δικαιωμάτων, το TikTok και τους χρήστες της εφαρμογής, οι οποίοι θα μπορούσαν να υποβάλουν αγωγές με το που γίνει νόμος του κράτους η εν λόγω ρύθμιση.
Νομικοί εμπειρογνώμονες δήλωσαν στο Reuters ότι οι πολέμιοι του νόμου θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι παραβιάζει την ελευθερία του λόγου, εμποδίζοντας τους χρήστες να εκφράζονται και τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν την εφαρμογή για την προώθηση προϊόντων. Το TikTok έχει ήδη νικήσει σε μια παρόμοια προσπάθεια απαγόρευσης της χρήσης του στην αμερικανική πολιτεία της Μοντάνα, αν και η πολιτεία έχει ασκήσει έφεση κατά της απόφασης αυτής.
Ο Jameel Jaffer, εκτελεστικός διευθυντής του Knight First Amendment Institute, αποκάλεσε τη νομοθετική προσπάθεια των ΗΠΑ ως «απλή και καθαρή λογοκρισία» σε επιστολή που η ομάδα του και άλλοι απέστειλαν, τον Μάρτιο, στους Αμερικανούς νομοθέτες.
Τι λένε οι υπέρμαχοι του νομοσχεδίου για το TikTok
Ένα δικαστήριο που θα συμφωνούσε με αυτή την εκτίμηση, θα εφάρμοζε αυστηρό έλεγχο, πράγμα που σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να αποδείξει ότι δεν έχει παραβιάσει το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου, σύμφωνα με την Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ, και ότι δεν υπάρχουν λιγότεροι τρόποι για την επίτευξη των στόχων εθνικής ασφάλειας της κυβέρνησης.
Οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου τονίζουν ότι δεν έχει καμία σχέση με την ελευθερία του λόγου, αλλά απλώς ρυθμίζει μια εμπορική δραστηριότητα, απαιτώντας από τον ιδιοκτήτη του TikTok, την ByteDance, με έδρα το Πεκίνο, να πουλήσει τις δραστηριότητες στις ΗΠΑ εντός περίπου ενός έτους, αρνούμενη στην Κίνα την εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα των χρηστών.
Το νομοσχέδιο ορίζει το Εφετείο των ΗΠΑ για την Περιφέρεια της Ουάσινγκτον ως τόπο διεξαγωγής τυχόν νομικών προσφυγών. Το TikTok θα μπορούσε να ζητήσει από το δικαστήριο να εμποδίσει προκαταρκτικά την εφαρμογή του νόμου, ενώ θα επιδιώκει την εκδίκαση της υπόθεσης, υποστηρίζοντας ότι το μέτρο είναι παράνομο και θα πρέπει να ακυρωθεί. Νομικοί εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι αν η κυβέρνηση καταλήξει να πολεμήσει μια υπόθεση της Πρώτης Τροπολογία, σύμφωνα με το πρότυπο του αυστηρού ελέγχου, θα πρέπει να αποδείξει ότι διακυβεύεται η εθνική ασφάλεια ή κάποιο άλλο επιτακτικό κυβερνητικό συμφέρον. Θα πρέπει, επίσης, να αποδείξει ότι ο νόμος ήταν «στενά προσαρμοσμένος» για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος.
Τι λένε οι επικριτές του νομοσχεδίου για το TikTok
Οι επικριτές εντοπίζουν μια αδυναμία στην πιθανή επιχειρηματολογία της κυβέρνησης σε αυτό το σημείο: Η Ουάσινγκτον μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να ανησυχεί για την κατάχρηση των δεδομένων των χρηστών από άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Πολλές εταιρείες, όπως η Meta, συλλέγουν, αποθηκεύουν και μοιράζονται τα δεδομένα των χρηστών, αλλά η κυβέρνηση δεν έχει ποτέ αντιμετωπίσει αυτή τη δραστηριότητα ως απειλή για την εθνική ασφάλεια ή δεν έχει θεσπίσει μέτρα προστασίας των δεδομένων. Ο David Greene του Electronic Frontier Foundation δήλωσε ότι αν οι ΗΠΑ ανησυχούσαν πραγματικά για την Κίνα και την προστασία των δεδομένων, θα προωθούσαν νομοθεσία που θα αφορούσε σε όλες τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όχι μόνο το TikTok.
Η κυβέρνηση θα έπρεπε να πείσει ένα δικαστήριο ότι το μέτρο δεν αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας του λόγου, αλλά ρύθμιση μιας εμπορικής συναλλαγής και έναν τρόπο προστασίας της εθνικής ασφάλειας. Από την πλευρά της, η αμερικανική κυβέρνηση θα υποστήριζε ότι το TikTok θα μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί και οι χρήστες των ΗΠΑ να συνεχίσουν να το χρησιμοποιούν, απλώς όχι υπό κινεζική ιδιοκτησία, οπότε η επίδραση του νόμου στην ελευθερία του λόγου ήταν «τυχαία» και επιτρεπτή.
Πάντως, τον Νοέμβριο, ένας ομοσπονδιακός δικαστής των ΗΠΑ στη Μοντάνα μπλόκαρε την προσπάθεια της αμερικανικής πολιτείας να απαγορεύσει το TikTok εντός των γεωγραφικών ορίων αυτών. Το TikTok και ορισμένοι χρήστες κατέθεσαν δύο αγωγές για την Πρώτη Τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος, αμφισβητώντας την προτεινόμενη απαγόρευση, η οποία είχε οριστεί να τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο.
Είναι πραγματικά το TikTok κίνδυνος για την εθνική ασφάλειας;
Η κινεζική κυβέρνηση έχει σημαντικό έλεγχο σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη δικαιοδοσία της, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να τις αναγκάσει να παραδώσουν δεδομένα που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια. Αυτό δημιουργεί τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί το TikTok από την Κίνα για τη συλλογή πληροφοριών από το εξωτερικό, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία ότι τα εμπορικά δεδομένα χρηστών του TikTok έχουν χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο, αναφέρουν οι Financial Times.
Ως μέρος ενός σχεδίου αποφυγής μιας αποεπένδυσης, η TikTok έχει ξοδέψει τα τελευταία τρία χρόνια περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια πάνω στο «Project Texas», ένα εταιρικό σχέδιο αναδιάρθρωσης για την προστασία των δεδομένων χρηστών και του περιεχομένου των ΗΠΑ από την κινεζική επιρροή, μέσω συνεργασίας με αμερικανικό λογισμικό σε cloud ειδικής ομάδας της Oracle. Η αυτόνομη μονάδα αυτή, η οποία περιορίζει (τη διακίνηση σε) δεδομένα (χρηστών των ΗΠΑ) βρίσκεται σε λειτουργία, αλλά δεν κατάφερε να πείσει τους νομοθέτες των ΗΠΑ ότι η εφαρμογή είναι ασφαλής.
Το TikTok συλλέγει τεράστιες ποσότητες προσωπικών πληροφοριών από τους χρήστες του στις ΗΠΑ που το βοηθούν να προωθεί στοχευμένο περιεχόμενο και διαφημίσεις. Οι ειδικοί στον κυβερνοχώρο έχουν αναγνωρίσει την ικανότητα του TikTok να παρακολουθεί τις τοποθεσίες των χρηστών, τις λίστες επαφών, τα προσωπικά στοιχεία και τις διευθύνσεις IP. Επίσης ρήτρα στην πολιτική απορρήτου του επιτρέπει στην εφαρμογή να συλλέγει βιομετρικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων «αποτυπωμάτων προσώπου και φωνητικών αποτυπωμάτων». Όλα αυτά θεωρούνται ως πιθανοί κίνδυνοι για το απόρρητο και ευρύτερα την εθνική ασφάλεια. Ωστόσο, αρκετοί ερευνητές θεμάτων απορρήτου κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το TikTok δεν συλλέγει περισσότερα δεδομένα από αυτά που συλλέγουν άλλα κύρια κοινωνικά δίκτυα.
Ο διευθύνων σύμβουλος του TikTok, Shou Zi Chew, δήλωσε ότι η κινεζική κυβέρνηση δεν ζήτησε ποτέ από την TikTok τα δεδομένα αυτά και ότι θα αρνηθεί ένα τέτοιο αίτημα. Ωστόσο, παραδέχτηκε ότι οι υπάλληλοι της ByteDance που εδρεύουν στην Κίνα μπορεί να έχουν πρόσβαση σε ορισμένα δεδομένα των ΗΠΑ από την εφαρμογή.
Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι η ικανότητα του Πεκίνου να έχει πρόσβαση στους αλγόριθμους του TikTok θα μπορούσε να επιτρέψει στην Κίνα να επηρεάσει όσα βλέπουν οι χρήστες στην πλατφόρμα, μέσω παραπληροφόρησης και προπαγάνδας. Αυτό θα ήταν ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα κατά τη διάρκεια ενός έτους εκλογών στις ΗΠΑ.
- Mε πληροφορίες από Reuters και Financial Times
