Αν υπήρξε ένα κεντρικό πρόσωπο στην τελευταία σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, αυτό δεν είναι άλλο από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το «ναι» του στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ μετέτρεψε μια Σύνοδο με κυρίως γραφειοκρατική ατζέντα σε πολιτικό γεγονός με ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς μετά από σχεδόν ένα χρόνο άρνησης, ο Τούρκος πρόεδρο υποχώρησε και άναψε το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας στη συμμαχία. Φυσικά, πριν το «ναι» προηγήθηκαν έντονες διαπραγματεύσεις, πυκνό παρασκήνιο και ανταλλάγματα για την Τουρκία: η Σουηδία δεσμεύτηκε να πιέσει ακόμα περισσότερο τους Κούρδους που έχουν καταφύγει στη χώρα και να πιέσει για επανέναρξη της ενταξιακής διαδικασίας στην ΕΕ για την Τουρκία.
Πολύ λάδι, αλλά χωρίς… τηγανήτα
Ο Ερντογάν παρουσίασε τη νέα συμφωνία ως μια πραγματικά μεγάλη επιτυχία του, ωστόσο, η πραγματικότητα είναι μάλλον λιγότερο… λαμπερή: η Σουηδία ήδη έχει προχωρήσει σε νομοθετικές παρεμβάσεις που κάνουν πιο επώδυνη τη ζωή των Κούρδων που ζουν στη χώρα και έχει προχωρήσει και σε κάποιες απελάσεις. Ωστόσο, όσο κι αν πιέζει η Άγκυρα, η Στοκχόλμη έχει καταστήσει σαφές ότι έχει φθάσει στα απότατα όρια των υποχωρήσεών της και ότι δεν πρόκειται να κάνει πατσαβούρι το κράτος δικαίου της για να ικανοποιήσει τις -ενίοτε εκτός λογικής- απαιτήσεις και χαρακτηρισμούς της Άγκυρας.
Όσον αφορά, δε, στο ζήτημα της ενταξιακής διαδικασίας μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, τα πράγματα είναι ακόμα πιο απλά: η Σουηδία ανέκαθεν υποστήριζε την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, αλλά η δέσμευσή της για νέα προώθηση του αίτηματος αυτού έχει απειροελάχιστη σημασία. Ακόμα κι αν η Στοκχόλμη… κρατήσει την ανάσα της, οι Βρυξέλλες δεν πρόκειται να αλλάξουν τους όρους ή να επιταχύνουν τις διαδικασίες που ακολουθούνται. Πολλω δε μάλλον αν ληφθεί υπόψη ότι Γερμανία και Γαλλία δεν είναι και τόσο ενθουσιώδεις ενώπιον της προοπτικής ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Με άλλα λόγια, επί της ουσίας οι δεσμεύσεις που απέσπασε ο Ερντογάν από τον Ουλφ Κρίστερσεν δεν έχουν και ιδιαίτερο νόημα, αφού τόσο θεσμικά στη Σουηδία, όσο και πολιτικά στις Βρυξέλλες η Στοκχόλμη δεν πρόκειται να κάνει κάτι παραπάνω από όσα έχει κάνει ως τώρα. Αντιθέτως, ο Ερντογάν καλείται να διαχειριστεί τις γκρίνιες του κυβερνητικού του εταίρου, προέδρου του ΜΗΡ, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος ήταν κατηγορηματικά αντίθετος στο «ναι» της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Νέες ισορροπίες με Ρωσία
Από την άλλη, πάντως, η στάση του Ερντογάν στο Βίλνιους μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μια σημαντική αλλαγή στις ισορροπίες των σχέσεων Τουρκίας και Ρωσίας: η συνάντησή του με τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πριν τη Σύνοδο, και το «ναι» στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ ήταν δύο κινήσεις που κάθε άλλο παρά ικανοποιούν τη Μόσχα, η οποία και αντέδρασε -με σχετικά ήπιο τρόπο, θα πρέπει να σημειωθεί-, κατ’ αρχάς δηλώνοντας άγνοια σχετικά με επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Τουρκία.
Η πραγματικότητα είναι ότι η Άγκυρα, μετά την ανταρσία της Ομάδας Wagner, έχει αρχίσει να ξαναζυγίζει τη σχέση της με τη Μόσχα και να παρατηρεί πιο προσεκτικά τη δυναμική του Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά και το μέλλον του στην εξουσία. Από την πλευρά της, η Ρωσία βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, καθώς η Τουρκία παραμένει ο μόνος καθαρός ανοιχτός δίαυλός της με τη Δύση και προφανώς δεν θα θελήσει να κάνει κάτι που θα διαρρήξει ή θα προκαλέσει περαιτέρω πρόβλημα στη σχέση αυτή, έστω κι αν… πολύ θα το ήθελε.
Τέλος, αν ο Ερντογάν θέλει να πει ότι πέτυχε κάτι απτό, αυτό δεν είναι άλλο από τη διασφάλιση ότι η Τουρκία εν τέλει θα λάβει τα F-16 και τα κιτ αναβάθμισης από τις ΗΠΑ, καθώς φαίνεται ότι το «ναι» στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ αίρει τα μεγαλύτερα πολιτικά εμπόδια στο Κογκρέσο, ώστε να προχωρήσει σε φάση υλοποίησης αυτή η τόσο κρίσιμη για την τουρκική αεροπορία αγοραπωλησία. Κάτι είναι κι αυτό…
