Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Η αποτυχία του χτυπήματος του Ιράν στο Ισραήλ κατέδειξε ότι η ισχύς των χωρών έχει
αρχίσει να καθορίζεται από τη δυνατότητα που έχουν να αναπτύξουν νέες τεχνολογίες
γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικότερα από τους αντιπάλους. Οι νέες τεχνολογίες που
έχει αναπτύξει το Ισραήλ και ενσωματώσει στη δημιουργία προηγμένων τεχνολογικών
όπλων, έδωσαν για πρώτη φορά τη δυνατότητα στο Ισραήλ να διεξάγει την πρώτη μάχη
παγκοσμίως στο διάστημα, καταρρίπτοντας τους βαλλιστικούς πυραύλους του Ιράν
καθόσον διερχόταν από το διάστημα, και να αποκρούσει την μεγαλύτερη μαζική επίθεση
που έγινε ποτέ.
Προς το παρόν υπάρχει ελάχιστος επηρεασμός της τιμής του πετρελαίου καθόσον το Ισραήλ
δεν παράγει πετρέλαιο αλλά κυρίως διυλίζει πετρέλαιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
έχουν τα υψηλότερα αποθέματα πετρελαίου από το 2022 και επίσης η ζήτηση πετρελαίου
από τις ΗΠΑ είναι η μικρότερη από το 1998. Οπότε αυτοί οι παράγοντας ίσως να
κρατήσουμε προς το παρόν τις τιμές του πετρελαίου και γενικά της ενέργειας υπό έλεγχο.
Εδώ και δύο χρόνια το καρτέλ του ΟΠΕΚ+Ρωσία είχε θέσει ως στόχο να ωθήσει την τιμή του
πετρελαίου πάνω από τα $100 και δεν το έχει καταφέρει. Το Ιράν δεν διακινδυνεύει προς
το παρόν να κλείσει τα στενά του Ορμούζ. Το καθεστώς του είναι ήδη εύθραυστο στο
εσωτερικό του και δεν θα αντέξει απώλειες εσόδων από το πετρέλαιο, μετά το αποτυχημένο
κτύπημα προς το Ισραήλ. Αργά η γρήγορα ο λαός του Ιράν θα μάθει για την αποτυχία του
κτυπήματος.
Η ανησυχία των αγορών
Η ανησυχία των αγορών και των οικονομιών για τις τιμές του πετρελαίου θα μπορούσε να
υπάρξει εάν κλιμακωθεί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και εμπλακούν και άλλα κράτη
όπως η Συρία, το Κατάρ κλπ., πράγμα το οποίο θα οδηγήσει στην εμπλοκή και άλλων
κρατών από την πλευρά της Δύσης για να υπερασπιστούν το Ισραήλ.
Τυχόν κλιμάκωση των συγκρούσεων θα εξασθενήσει την παγκόσμια ανάπτυξη και θα
αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις. Η υλοποίηση της απειλής του Ιράν με κλείσιμο των
στενών του Ορμούζ από όπου διακινείται πάνω από το 25% του πετρελαίου, θα έχει ως
συνέπεια τη μείωση της προσφοράς πετρελαίου και θα μπορούσε να οδηγήσει στην αύξηση
των τιμών το πετρελαίου.
Μια τέτοια εξέλιξη θα επηρεάσει τις συγκρούσεις στην Ουκρανία, την κατάσταση στη
Ρωσία, την κατάσταση μεταξύ Κίνας Ταιβάν και φυσικά την παγκόσμια αποσύνδεση από τις
μακρινές και ανασφαλείς αλυσίδες εφοδιασμού προϊόντων κυρίως της άπω ανατολής. Η
ενεργειακή ασφάλεια και η επισιτιστική ασφάλεια ήδη γίνονται οι άμεσες προτεραιότητες
των χωρών.
Η μέχρι τώρα αντίδραση των χρηματαγορών
Η μέχρι τώρα αντίδραση των χρηματαγορών δείχνει ότι οι οικονομίες είχαν προεξοφλήσει
τις ανησυχίες και τώρα πλέον καθώς αυξάνεται επικείμενη κλιμάκωση, η αβεβαιότητα για
το τι πρόκειται να συμβεί στο άμεσο και εγγύς μέλλον θα αυξάνεται προκαταβολικά. Η αβεβαιότητα αυτή έρχεται να προστεθεί σε μια ταυτόχρονη συνύπαρξη της ανόδου: των
αποδόσεων των ομολόγων, του δολαρίου, του πετρελαίου και του χρυσού.
Οι αποδόσεις των 10 ετών ομολόγων το τελευταίο τρίμηνο στην Αμερική και οι οποίες
έχουν φθάσει στο 4,6%. Η άνοδος της ισοτιμίας του δολαρίου το οποίο ολοένα ενισχύεται
και περισσότερο σε σχέση με τα άλλα νομίσματα που εξασθενούν. Η άνοδος στις τιμές του
πετρελαίου που είδαμε πρόσφατα σε συνδυασμό με την μείωση της παραγωγής από το
καρτέλ του ΟΠΕΚ συν της Ρωσίας, για να ωθήσουν τις τιμές του πετρελαίου πάνω από τα
$100 το βαρέλι διατηρεί την τιμή του βαρελιού Μπρεντ στα $90 χωρίς να καταφέρει να
ξεπεράσει το ψηλό των $113 του 2008. Η άνοδος του χρυσού η οποία παρά την πτώση του πληθωρισμού η τιμή του εξακολουθεί να ανεβαίνει φθάνοντας την 12/4/2024 τα $2.444 η ουγκιά.
Όλοι αυτοί παράγοντας ενισχύουν την αβεβαιότητα και το σημαντικό είναι ότι όταν
συμβαίνουν ταυτόχρονα συνήθως ακολουθούν επιπτώσεις στις χρηματαγορές και
επηρεάζονται σημαντικά οι οικονομίες.
Το πρόβλημα του πληθωρισμού
Το χειρότερο είναι ότι αυτοί παράγοντες αυξάνονται ενώ η διαφαινόμενη πτώση του
πληθωρισμού έχει κωλύσει και αρχίζει να αυξάνεται και πάλι, πολύ δε περισσότερο ο
πληθωρισμός των τροφίμων. Εξ’ αυτού τα επιτόκια παραμένουν υψηλά, οδηγώντας σε
πιστωτικό κίνδυνο καθόσον ολοένα και περισσότεροι δανειολήπτες αντιμετωπίζουν
δυσκολίες στην πληρωμή των υψηλών δόσεων λόγω της αύξησης των επιτοκίων.
Μια αναζωπύρωση του πληθωρισμού φαίνεται περισσότερο πιθανή με αποτέλεσμα οι
πρόσφατες θυσίες των οικονομιών να μην έχουν αποτέλεσμα. Μια μακρόχρονη
παρατεταμένη διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα θα αφαιρέσει σημαντική
ρευστότητα από τις οικονομίες, θα μειώσει τη ζήτηση και κατά συνέπεια τα κέρδη, θα
δυσκολέψει την αναχρηματοδότηση και τις νέες επενδύσεις των επιχειρήσεων και θα
οδηγήσει πολλές οικονομίες στον κόσμο σε συνθήκες πολύχρονου στασιμοπληθωρισμού.
Εφοδιασμός των αγορών με πετρέλαιο γίνεται από συγκεκριμένους αγωγούς και
συγκεκριμένες διαδρομές και οι οικονομίες είναι δεσμευμένες να ακολουθήσουν αυτές τις
εφοδιαστικές αλυσίδες πετρελαίου χωρίς να έχουν εναλλακτικές επιλογές. Έτσι θα υπάρχει
πλήρη εξάρτηση από τους προμηθευτές πετρελαίου και η παραμικρή κλιμάκωση της
κατάστασης θα οδηγήσει σε μακροχρόνια απομάκρυνση από το στόχο του πληθωρισμού
από το στόχο του 2%.
Η διατάραξη της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας
Επιπλέον καθυστερήσεις θα υπάρξουν στον από πέρυσι ανακοινωθέντα διάδρομο Ινδίας
Μέσης Ανατολής, Ευρώπης (IMEC) για τη μεταφορά των εμπορευμάτων της Ινδίας στην
ευρωπαϊκή αγορά («Ινδικός Δρόμος του Μεταξιού»). Αυτό θα επηρεάσει και την χώρα μας.
Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι για τη διατάραξη της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας
ευθύνεται to Ιράν και όχι οι πληρεξούσιοι του, τους οποίους τους εξοπλίζει και τους
ενισχύει για να τρομοκρατούν την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Η άμεση εμπλοκή του
Ιράν εναντίον του Ισραήλ καταδεικνύει ότι το Ιράν ευθύνεται για την παγκόσμια
αναστάτωση των οικονομιών πολλών χωρών. Οι δυτικές χώρες αλλά και πολλές ισλαμικέςχώρες με μετριοπαθείς ηγεσίες θα ήθελαν να απαλλαγούν από τους ενορχηστρωτές των διαταράξεων των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων.
Το Ισραήλ σχεδιάζει την αντεπίθεσή του
Το Ισραήλ ξέροντας ότι χωρίς νίκη δεν μπορεί να επιβιώσει σίγουρα σχεδιάζει την
αντεπίθεσή του. Η τεχνολογική πολεμική υπεροπλία την οποία απέδειξε ότι διαθέτει,
μπορεί να οδηγήσει σε χτυπήματα που θα εξουδετερώσουν οριστικά το πρόγραμμα
ανάπτυξης πυρηνικών όπλων του Ιράν. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα πρόκειται για μια
κλιμάκωση εξάπλωσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Αλλά θα πρόκειται για μια
εξάρθρωση της δύναμης του Ιράν να υποστηρίζει τους πληρεξούσιους του να διαταράσσουν
την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Σε αυτή του την ενέργεια το Ισραήλ σίγουρα δεν θα
βρει αντίθετη την παγκόσμια κοινότητα η οποία ήδη πλήττεται από τα τρομοκρατικά
χτυπήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Για το Ισραήλ αυτή θα είναι η ευκαιρία να αποδυναμώσει τον κυριότερο του εχθρό το Ιράν
από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Εάν το καταφέρει αυτό θα κερδίσει πολύτιμο χρόνο
καθώς τις επόμενες 1-2 δεκαετίες θα γίνει ξεκάθαρο πλέον ότι θα μεταβληθεί η ισχύ των
χωρών. Μέχρι τώρα οι χώρες είχαν χωριστεί σε εκείνες που κατείχαν πυρηνικά όπλα οι
οποίες είχαν την ισχύ και σε εκείνες που δεν κατείχαν πυρηνικά όπλα. Στο μέλλον πλέον
πρόκειται να χωριστούν σε χώρες που κατέχουν την τεχνογνωσία να εκπαιδεύουν μοντέλα
τεχνητής νοημοσύνης και θα έχουν αυτές πλέον την ισχύ και σε εκείνες που δεν κατέχουν
την τεχνογνωσία εκπαίδευσης μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης. Η ισχύς θα μεταφερθεί από
τις πυρηνικές χώρες στις χώρες που θα κατέχουν τα μικροτσίπ της τεχνητής νοημοσύνης.
Το ήδη τεχνολογικά προηγμένο Ισραήλ θα είναι από τις πρώτες χώρες που θα ανήκει στην
κατηγορία των χωρών που θα κατέχουν τους αλγόριθμους και τα μικροτσίπ τεχνητής
νοημοσύνης που θα μπορούν να καταστρέψουν κάθε πυρηνική κεφαλή πριν απομακρυνθεί
από την βάση εκτόξευσης της. Και τότε κανένας δεν θα τολμήσει να εκτοξεύσει πυρηνικούς
πυραύλους διότι μπορεί να καταστραφούν στο έδαφος τους από τον εχθρό, με αποτέλεσμα
όχι μόνο να χαθεί η ισχύς αυτών των χωρών αλλά και να αυτοκαταστραφούν.
Είδαμε την τεχνολογική υπεροχή που έχει αναπτύξει το Ισραήλ επί του πεδίου και την
σημασία να έχεις αξιόπιστους συμμάχους. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο συμπέρασμα που
βγήκε από όλους τους πολέμους που έγιναν μέχρι σήμερα: η τεχνολογία καθορίζει την
έκβαση του πολέμου. Η χώρα μας πρέπει να γίνει πρωτοπόρα αυτών των τεχνολογιών και
να αναπτύξει τέτοιους αλγορίθμους και να κατασκευάσει τέτοια τεχνολογικά προηγμένα
αμυντικά συστήματα. Καθώς η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις, αυτό σήμερα μπορεί να
αποτελέσει όραμα της χώρας που γίνεται!!
—–
(*) Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Οικονομολόγος Αναπλ. Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο ανάλυσης δεδομένων και πρόβλεψης
