Δραστική μείωση με προοπτική πλήρους κατάργησης των μέτρων στήριξης κατά της ενεργειακής κρίσης συζητά σήμερα (Δευτέρα) το Eurogroup, με την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να υποστηρίζουν αυτή την εξέλιξη. Και αυτό γιατί θεωρούν ότι η ανατροπή της πολιτικής των επιδοτήσεων των (ευάλωτων κυρίως ) νοικοκυριών και των επιχειρήσεων είναι ο μόνος τρόπος να επιταχυνθεί η αποκλιμάκωση του υψηλού ακόμη πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, ο οποίος ανατροφοδοτείται, όπως υποστηρίζουν, και από τα “οριζόντια” μέτρα στήριξης.
Στο μεταξύ, τόσο ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις όσο και ο επίτροπος αρμόδιος για τα οικονομικά θέματα Πάολο Τζεντιλόνι, προανήγγειλαν ότι τον Μάϊο, θα υπάρξει και εξειδίκευση του θέματος για κάθε κράτος μέλος για το πως θα μπορούσε να μειωθούν τα μέτρα στήριξης για όλες τις χώρες.
Τρία χρόνια χωρίς κορσέ
Την τελευταία τριετία οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στήριξαν σημαντικά, με μία σειρά από δημοσιονομικά μέτρα, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για να αντιμετωπίσουν αρχικά τον αντίκτυπο της πανδημίας και στη συνέχεια της ενεργειακής κρίσης.
Η εκτεταμένη στήριξη κατέστη δυνατή με την ενεργοποίηση στις αρχές του 2020 της γενικής ρήτρας διαφυγής από τους δημοσιονομικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Ωστόσο, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από το 2024 η ρήτρα διαφυγής θα απενεργοποιηθεί, ώστε να αρχίσει μία περίοδος αποκλιμάκωσης του χρέους που αυξήθηκε πάνω από το όριο του 60% του ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι τα περιθώρια για αύξηση των δημόσιων δαπανών θα είναι πλέον μικρότερα.
Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα
Οι ενδεχόμενες αποφάσεις του Εurogroup θα είναι επώδυνες για την Ελλάδα που εμφάνισε και το 2022 τις υψηλότερες δαπάνες, αναλογικά με το ΑΕΠ της για μέτρα στήριξης εντός της ΕΕ, φτάνοντας (μαζί με τα μέτρα για την πανδημία) τα 8,7 δισ. ευρώ.
Η μικρή σχετικά ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας (η Ελλάδα παράγει περίπου το 25% της ενέργειας που καταναλώνει) οδήγησαν στην υλοποίηση γενναίων μέτρων στήριξης ώστε να στηριχθούν χαμηλά και μεσαία εισοδήματα από τις αυξήσεις των τιμών που έχουν μεγαλύτερη αρνητική επίδραση από ό,τι σε άλλες χώρες.
Η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει την κάλυψη του συνόλου των αυξήσεων αλλά μόνο για τους οικονομικά ευάλωτους και για καταναλώσεις μεγαλύτερες από τις 500 MWh δεν δίνεται καμία επιδότηση. Έτσι, θεωρείται ότι δίνονται πιο ουσιαστικά κίνητρα για την εξοικονόμησης ενέργειας.
Επίσης, οριζόντια -ή σχεδόν οριζόντια- μέτρα στήριξης, όπως το market pass το οποίο καλύπτει για το 85% των ελληνικών νοικοκυριών το 10% των μηνιαίων αγορών μέχρι τα 1000 ευρώ, το οποίο θα τρέχει μέχρι και το τέλος Ιουλίου, είναι από αυτά που θεωρείται ότι θα πρέπει να πάψουν να υπάρχουν.
Ο αντίλογος της Ελλάδας, της Ιταλίας και των άλλων χωρών του Νότου είναι ότι τα μέτρα καλύπτουν τη σχετικά μεγαλύτερη επίπτωση των τιμών της ενέργειας, στηρίζοντας εισοδήματα τα οποία είναι κατά τεκμήριο χαμηλότερα από αυτά των Βόρειων χωρών. Ένα ακόμη βάσιμο επιχείρημα είναι το τι θα γίνει αν μετά τη δραστική μείωση των μέτρων στήριξης έχουμε μια νέα κορύφωση των τιμών όπως συνέβη πολλές φορές μέσα στο 2012.
