Το Νταβός κινείται στο νόμο του Μέρφι: ό,τι μπορεί να πάει χειρότερα, θα πάει χειρότερα…

Του Κώστα Μποτόπουλου

Στον έξω κόσμο -παντού σε όλο τον κόσμο- πόλεμοι, απειλές κι αβεβαιότητες. Στο δικό τους κόσμο -όπως κάθε χρόνο, αλλά με μεγαλύτερη από ποτέ αποκοπή από την πραγματικότητα- τζετ, χιόνια και κοκτέιλς. Αν η “σύναξη των ισχυρών” στο Νταβός δεν είχε, πάντα, κάτι το απάνθρωπο, θα είχε, ιδίως φέτος, κάτι το σχεδόν συγκινητικό: τέτοια ματαιότητα αποπνέει η προσπάθεια να προσφερθεί κάποια κατεύθυνση σε έναν πλανήτη, και μια παγκόσμια οικονομία, χωρίς πυξίδα.

Η “εμπιστοσύνη”, δηλαδή η ανάκτηση της, αποτέλεσε, λογικά, το κεντρικό θέμα της φετινής σύναξης. Μόνο που η υπονομευτική της εμπιστοσύνης κατάσταση έσπρωξε τις συζητήσεις και τις διεργασίες σε ένα αναμάσημα κινδύνων που έχουν εμφανιστεί και σε άφημα, με συνοδεία χαβιαριού, στους ακόμα μεγαλύτερους που έρχονται. Για πολλοστή φορά, αλλά με πρωτόγνωρα σκληρό τρόπο, φάνηκε ότι η οικονομία πατάει στην πολιτική, όχι το αντίστροφο. Και ότι, σε καιρούς στους οποίους η πολιτική χάνει τον έλεγχο, η οικονομία καθίσταται αυτοαναφορική κι ανήμπορη να αναδιατάξει το χάος.

Τρεις μεγάλοι φόβοι…

Τρεις μεγάλοι φόβοι και ένα μεγάλο φάσμα κυριάρχησαν, όπως φαίνεται μέσα από τις γραμμές των αναλύσεων και των ανταποκρίσεων, στο φετινό Νταβός.

Φόβος έναντι των πολέμων: αυτοί που ξεκίνησαν, οι δυο μεγάλοι και αρκετοί μικρότεροι, δεν σταματούν, ενώ κι άλλοι έρχονται, καθώς οι απανταχού αυταρχικοί εθίζονται στη βία και οι λαοί, αλλά και η δημοκρατική κοινότητα, όταν κουράζονται από τη βία, δεν έχουν, όπως σχεδόν παραδέχτηκε ο Πρόεδρος Μακρόν, τρόπο αντίδρασης.

Φόβος έναντι της δημοκρατικής οπισθοχώρησης, όχι αορίστως, όπως γινόταν τα τελευταία χρόνια, αλλά στον ίδιο τον πυρήνα της δημοκρατίας, τις εκλογές: για κίνδυνο “ξένης επέμβασης”, είτε από άλλες χώρες και ηγέτες, είτε από χρήστες τεχονολογικών μέσων, έκανε ρητά λόγο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε σχέση με τις επερχόμενες ευρωεκλογές -και δεν μίλησε καν για τις εκλογές στις χώρες-ηπείρους (Ινδία, Ινδονησία, Μεξικό, ΗΠΑ).

Φόβος, ή μάλλον δέος, έναντι της τεχνητής νοημοσύνης, που έκανε από πέρσι ως φέτος ένα τεράστιο άλμα, μπροστά στο οποίο το επόμενο, που ήδη ξεκίνησε, θα μοιάζει ασήμαντο: “άβολη”, ακόμη και για τον ίδιον, χαρακτήρισε την κατάσταση αυτός που την ξέρει, ή θα έπρεπε να την ξέρει, καλύτερα από όλους, ο επικεφαλής της OpenAI και δημιουργός του ChatGPT Sam Altman, επεξηγώντας ότι η τεχνολογία μπορεί, ήδη, να κάνει πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε και σύντομα θα είναι σε θέση να κάνει πολύ περισσότερα από όσα μπορούμε να φανταστούμε. Μια τεχνολογία που επηρεάζει και τροφοδοτεί όλους τους (άλλους) μεγάλους κινδύνους: και τους πολέμους και την υποχώρηση της δημοκρατίας και το γεωπολιτικό κατακερματισμό και την κλιματική αλλαγή και την οικονομική στασιμότητα.

… και ένα μεγάλο φάσμα

Και βέβαια, το φάσμα που ξεπεταγόταν σε κάθε μέσα στα χιόνια συζήτηση δεν ήταν άλλο από τον Τραμπ και την πιθανότητα μιας νέας θητείας του στο Λευκό Οίκο και στο τιμόνι της χώρας που βρίσκεται “στην κορυφή του παγκόσμιου λόφου”. Οι ίδιοι, πάνω-κάτω, ισχυροί και πλούσιοι που είχαν προβλέψει και στοιχηματίσει στην ήττα του το 2016, οι ίδιοι που τον κάλεσαν, στη συνέχεια, ανάμεσά τους, παρακολουθούν και πάλι ανήμποροι -το πολύ-πολύ να πικραίνει ο καφές τους- την επέλασή του και τις υποσχέσεις του για εκδίκηση -κατά των αντιπάλων του, αλλά και κατά της ανθρωπότητας.

Μπροστά σε μια τέτοια αντικειμενική κατάσταση ήταν, και θα έπρεπε να έγινε αντιληπτό και από τους ίδιους τους συμμετέχοντες, πιο απελπισμένη από ποτέ η έκκληση των δισεκατομμυριούχων να φορολογηθούν, που συνεχίζει να μη βρίσκει απήχηση στις κυβερνήσεις. Ή τα χρηματοδοτικά σχέδια για ενίσχυση χωρών και τομέων που έχουν μείνει πίσω. Ή τα ωραία λόγια για την αντιμετώπιση μιας κλιματικής αλλαγής που έχει κι αυτή, μπροστά στα μάτια τους, πάρει τη μορφή χιονοθύελλας. Ή οι επωδοί για παγκόσμια συνεργασία και ασφάλεια, κοινωνική ευθύνη, μοιρασμένη ανάπτυξη.