Του Κώστα Μποτόπουλου
Το 2023 ήταν δύσκολη χρονιά (και) για την οικονομία. Αν το ένα χαρακτηριστικό της ήταν, όπως είδαμε την προηγούμενη βδομάδα, οι ανακατατάξεις, σε αρκετές περιπτώσεις το αναποδογύρισμα, χωρών και προτεραιοτήτων, το δεύτερο ήταν η συνύπαρξη, συχνά και η σύγχυση, δομικών προκλήσεων με προβλήματα πιο συγκυριακά.
Δομικές προκλήσεις
Στη διεθνή οικονομία είναι ανάγκη, πιστεύω να γίνει διάκριση:
- Ανάμεσα σε ζητήματα όπως τα υψηλά επιτόκια, οι φετινές δυσκολίες της Κίνας και η φετινή στασιμότητα της Ευρώπης, ακόμα και η αβεβαιότητα που γεννούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις,
- Και σε ζητήματα όπως η τύχη της λεγόμενης “παγκοσμιοποίησης” -κάποιοι ήδη κάνουν λόγο, κατά τη γνώμη μου βιαστικά, για “από-παγκοσμιοποίηση”-, η υπό διαμόρφωση νέα σχέση μεταξύ “αγορών” και τραπεζών, αλλά και κεντρικών τραπεζών και “κανονικών” τραπεζών, μεταξύ πολιτικής -με όλους τους κινδύνους που διατρέχει η δημοκρατία- και οικονομίας.
Καθώς, ίσως πάνω απ’ όλα, και η άγνωστη ακόμα αλλά σίγουρα καθοριστική επιρροή της κλιματικής αλλαγής: των ίδιων των πληγμάτων στο περιβάλλον, αλλά και των νομοτελειακά ατελών, όπως έδειξε η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη που ολοκληρώθηκε αυτές τις μέρες, μέτρων που λαμβάνονται, ή δεν λαμβάνονται, για να τους αντιμετωπίσουν.
Δεν ισχυρίζομαι ότι η πρώτη σειρά ζητημάτων είναι πιο εύκολα αντιμετωπίσιμη, αλλά ότι αν δεν προσεχθούν, από τώρα, συγχρόνως και παράλληλα, τα δομικά προβλήματα, πολύ σύντομα η παγκόσμια οικονομία θα βρεθεί εκτός ελέγχου.
Τα προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας
Σε σύγκριση με τόσο μεγάλες απειλές, η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσε να μάς οδηγήσει σε διαπίστωση ότι τα δικά της προβλήματα είναι κατά κάποιο τρόπο “πολυτελή”. Πράγματι, αν βασιστούμε σε δυο από τις πιο αξιόπιστες πηγές που υπάρχουν, την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος και την αντίστοιχη του Γραφείου Προυπολογισμού της Βουλής, τα βασικά προβλήματα εντοπίζονται στο χώρο της σε μεγάλο βαθμό “εισαγόμενης” ακρίβειας, των δανείων (νέα “κόκκινα” δάνεια, δάνεια σε καθυστέρηση ή υπό ατελείς ρυθμίσεις), της αύξησης της απάτης στο οικονομικό πεδίο και μιας σχετικής επενδυτικής στασιμότητας.
Τα παγόβουνα που … δεν φαίνονται
Αυτά ισχύουν, όπως εξίσου υπαρκτή είναι η βελτίωση σε αρκετούς μακροοικονομικούς, τομείς – οφείλουμε, όμως, πιστεύω, να μη μείνουμε εκεί. Ανισότητες όχι απλώς στο μοίρασμα αλλά στη συμμετοχή στην “πίτα”, ατελείς, αναποτελεσματικές ή διαρκώς αναβαλλόμενες “μεταρρυθμίσεις”, διαιώνιση στρεβλής σχέσης πολιτικού συστήματος με επιχειρηματικό κόσμο είναι παγόβουνα που δεν έχουν διαλυθεί, και που μάς απειλούν, όσο και αν δεν φαίνονται πολύ τον τελευταίο καιρό.
Τα ξαναλέμε του χρόνου -ελπίζοντας και ευχόμενοι.
Κώστας Μποτόπουλος
