Στο ξεκίνημα της χρονιάς, και ενόψει των γνωστών προβλημάτων και των πιθανότερων προκλήσεων, τρεις λέξεις θα μπορούσαν να εικονογραφήσουν τις μεγάλεις τάσεις στο πεδίο της οικονομίας.
Στην Ελλάδα: ποιότητα
Με βελτιωμένα τα δημοσιονομικά μεγέθη και τις αντίστοιχες δομές, με εμφάνιση ήδη των ωφελειών από το “φαινόμενο του ελατηρίου” (είχαμε πέσει πολύ χαμηλά, κάποια στιγμή θα ξεπεταγόμασταν πιο γρήγορα από όσο είχαμε συνηθίσει), καθώς και από το “δαρβινισμό των αγορών” (μόλις δημιουργηθεί και “βαθμολογηθεί” η εντύπωση προόδου από κάποιον μεγάλο “παίκτη”, ακολουθούν αμέσως και οι άλλοι) και με θετικές προοπτικές συνέχισης αυτής της πορείας, έχει έρθει η ώρα, αλλά και η εκ μέρους των κυβερνώντων υποχρέωση, για ποιοτικό άλμα:
- Ώστε να μεταφραστεί η βελτίωση των αριθμών σε κοινωνική πρόοδο.
- Ώστε να συνυπολογιστούν και να αντιμετωπιστούν, στο βαθμό που τους αξίζει, τα δομικά ελλείμματα του “ελληνικού μοντέλου”: δημογραφική απελπισία, κοινωνικοασφαλιστική ανεπάρκεια, ανισοκατανομή πλούτου, δεξιοτήτων, ευκαιριών, υπερβολικά ποσοστά φτώχειας, αδικαιολόγητα στενή παραγωγική βάση.
- Ώστε, τελικά και πάνω απ’ όλα, να αποφύγουμε αυτό που αρκετοί βλέπουν ήδη να έρχεται: μια σχετικά πλούσια χώρα με φτωχούς, ή ανυπόφορα πολλούς φτωχούς, κατοίκους.
Στην Ευρώπη: εκσυγχρονισμός
Η Ένωση, παρά τις στρεβλώσεις της, διέσωσε το ευρώ -και κάποιες χώρες…- μέσα στη σοβαρότερη οικονομική κρίση της ιστορίας της, ξεπέρασε τη στασιμότητα που μοιραία δημιούργησε η μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων 100 χρόνων, άρχισε να αλλάζει, μέσα στην επανεμφάνιση των πολέμων, το ενεργειακό της μίγμα και τη στρατιωτική της δυναμική.
Ήρθε η ώρα να μπει και με τα δύο πόδια στη νέα εποχή: πραγματική οικονομική διακυβέρνηση, περισσότερα κοινά εργαλεία, άλλης (καλύτερης από την επιχειρούμενη αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας) φιλοσοφίας σχέση ανάπτυξης-περιορισμών και ανάπτυξης – τεχνολογίας (οι κυβερνοεπιθέσεις κάθε είδους αποτελούν ήδη υπ’ αριθμόν ένα απειλή). Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι την ανάγκη, που γνωρίζουν όλοι, αυτών των βημάτων όχι απλώς υπονομεύει αλλά εκθεμελιώνει το επικρατούν πολιτικό κλίμα λαικισμού και εθνικιστικής αναδίπλωσης.
Στον κόσμο: συνεργασία
Τα πέραν της συγκυρίας -στασιμοπληθωρισμός, πτώση πετρελαίου και μετοχών- προβλήματα είναι τόσο πολλά και τόσο μεγάλα -διαρκής και εύφλεκτη γεωπολιτική αβεβαιότητα, συνεχής μεγέθυνση “υπόγειας οικονομίας” και παρανομίας, πρωτοφανής ανισότητα και ανισορροπία, συνειδητοποίηση αλλά διστακτική υλοποίηση “πράσινης μετάβασης”- που κανείς -ηγέτης, χώρα, περιφέρεια, υποσύνολο- δεν μπορεί να τα αντιμεωπίσει μόνος του.
Η κατάσταση της Αμερικής, με ισχυρή οικονομία αλλά ανεπίστρεπτη απώλεια κύρους, της Κίνας, παγκόσμιου σιτοβολώνα και συγχρόνως παγκόσμιας απειλής, η άνοδος της “αυταρχικής Διεθνούς” (Ρωσία, Ινδία, Τουρκία, πρώην ασιατικές τίγρεις, όλο και περισσότερες ευρωπαικές και λατινοαμερικανικές ημι-δημοκρατίες) και ενός όλο και πιο διεκδικητικού, αλλά και απλώς εκδικητικού, “Παγκόσμιου Νότου”, καθιστούν θανατηφόρα την αποσπασματικότητα και τον κατακερματισμό.
Τουλάχιστον η “Δύση”, ό,τι έχει μείνει από αυτήν και ό,τι θα διδαχθεί μέσα από τους πολέμους, έχει χρέος να συγκροτήσει πραγματικό θεσμικο-οικονομικό μέτωπο τύπου “Μπρέτον Γουντς του 21ου αιώνα”. Όσο προλαβαίνει ακόμα.
Κώστας Μποτόπουλος
