Σε πραγματικό αδιέξοδο βρίσκεται πλέον ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όσον αφορά στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Η ανάληψη της πρόεδρίας από τον Τζο Μπάιντεν -πέραν του ότι «έκοψε» την απεύθείας γραμμή που είχε με τον Λευκό Οίκο, μετέτρεψε ένα σημαντικό πρόβλημα στις σχέσεις των δύο χωρών -αυτό της αγοράς του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400– σε «παγίδα» για τον Τούρκο πρόεδρο.
Νέα προσέγγιση των ΗΠΑ
Όπως σημειώνει στο Ahval ο Άαρον Στάιν, διευθυντής έρευνας στο Ινστιτούτο Έρευνας Εξωτερικής Πολιτικής (FPRI) της Φιλαδέλφειας, η συμπεριφορά του προέδρου των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας, και σε ορισμένες περιπτώσεις, η ψυχρότητα που δέχεται από τους Τούρκους, είναι ενδεικτική μιας νέας προσέγγισης που κόβει δεσμούς με τις πολιτικές του προκατόχου του. «Είναι ξεκάθαρο εξ αρχής ότι η ομάδα του Μπάιντεν μπήκε και προσπάθησε να επανεκκινήσει τους όρους της τουρκοαμερικανικής σχέσης σε σχέση με την κυβέρνηση Τραμπ», τονίζει χαρακτηριστικά.
Η πρόταση Ακάρ
Ο Στάιν επισημαίνει ότι ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλούσι Ακάρ πρότεινε τη μεταφορά των S-400 που αγοράστηκαν από τη Ρωσία σε μια τοποθεσία μακριά από τις εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ για να την επίλυση της διαφοράς με τις ΗΠΑ σχετικά με την απόκτηση των προηγμένων όπλων, κάνοντας λόγο για «μοντέλο Κρήτης», ήτοι μια συμφωνία παρόμοια με της Ελλάδας τη δεκαετία ’90, όταν η Αθήνα πήρε τους S-300 από την Κύπρο και τους αποθήκευσε στην Κρήτη. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιμένουν ότι η Τουρκία πρέπει να εγκαταλείψει τους S-400, που αγοράστηκαν το 2019 και να ακυρώσει σχέδια για αγορά περισσότερων.
Κυρώσεις για τους S-400
Η απόκτηση και δοκιμή του αντιαεροπορικού συστήματος από την Τουρκία ήταν κομβικής σημασίας για την επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Τουρκία αποκλείστηκε από το πρόγραμμα των μαχητικών 5ης γενιάς F-35. Ο Τραμπ υποχρεώθηκε να επιβάλλει κυρώσεις στον τουρκικό οργανισμό αμυντικών προμηθειών τον Ιανουάριο, πιεζόμενος από το Κογκρέσο να τιμωρήσει την Άγκυρα για την απόκτηση του αντιαεροπορικού συστήματος. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Μπάιντεν ενδέχεται να επιβάλει βαρύτερες οικονομικές κυρώσεις στην Τουρκία, ειδικά εάν αγοράσει περισσότερα από τα συγκεκριμένα όπλα ή αν τα ενεργοποιήσει, ενισχύοντας έτσι τα οικονομικά προβλήματα της χώρας.
Η σιωπή Μπάιντεν
Η Τουρκία περιήλθε σε νομισματική κρίση το 2018 αφότου ο Τραμπ επέβαλε τιμωρητικές κυρώσεις ως απάντηση στην κράτηση ενός πάστορα των ΗΠΑ λόγω κατηγοριών για τρομοκρατία. Ο πάστορας Άντριου Μπράνσον απελευθερώθηκε αργότερα και οι κυρώσεις ήρθησαν, αλλά ήταν πολύ αργά για να αποφευχθεί μια οδυνηρή οικονομική ύφεση. Ο Μπάιντεν δεν συμπεριέλαβε τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη λίστα των βασικών συμμάχων των ΗΠΑ στους οποίους τηλεφώνησε μετά την ορκωμοσία του τον Ιανουάριο. Ο αμερικανός πρόεδρος θα καλέσει τον Ερντογάν «κάποια στιγμή» και δεν έχει μιλήσει με πολλούς παγκόσμιους ηγέτες, περιορίστηκε να δηλώσει η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι την περασμένη εβδομάδα.
Εσωτερικοί κίνδυνοι
Από την άλλη, μια υποχώρηση της Τουρκίας και εγκατάλειψη των S-400 θα αποτελούσε μια μείζονα ήττα για τον Ερντογάν, σε μια στιγμή που ο ίδιος και το κόμμα του, ΑΚΡ, βρίσκονται σε δύσκολη θέση και η δημοτικότητά του είναι στα «χαμηλά» της. Επίσης, κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι η Τουρκία «πετάει» 2,5 δισ. δολάρια, που κόστισε η πρώτη συστοιχία, ενώ θα έθετε σε κίνδυνο και τις -ούτως ή άλλως εύθραυστες- σχέσεις της Άγκυρας με την Μόσχα. Έτσι, το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται ο Ερντογάν επιτείνεται και χειροτερεύει μέρα με τη μέρα. Πολλώ δε μάλλον αν δεχθεί να αντικαταστήσει τους S-400 με τους Patriot, όπως ζητά η Ουάσινγκτον, ένα σύστημα ακριβότερο και χωρίς μεταφορά τεχνογνώσιας στην Τουρκία.
