Το παζάρι είναι σκληρό και παίζεται σε πολλαπλά μέτωπα. Βασικό διακύβευμα όμως είναι ο νέος, και αναβαθμισμένος, ρόλος του ΝΑΤΟ στην εποχή Μπάιντεν και στην εποχή επαναπροσδιορισμού της αμερικανικής παρουσίας στην ανατολική Μεσόγειο. Κι εδώ, το «κλειδί» είναι ο ρόλος της Τουρκίας – ένας ρόλος, στον οποίο ουσιαστικά, εστίασε ο χθεσινός, επίσημος και ανεπίσημος, διάλογος Ουάσιγκτον και Αγκυρας.
Oι… όροι του Ερντογάν προς τις ΗΠΑ
Στο ανεπίσημο σκέλος, ο Ταγίπ Ερντογάν έστειλε το μήνυμα με μια ακόμη δόση ρητορικών λεονταρισμών, εγκαλώντας την Ουάσιγκτον ότι «υποστηρίζει τρομοκράτες».
Το έπραξε επειδή θεώρησε ότι η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την εκτέλεση 13 τούρκων αιχμαλώτων από κουρδικές δυνάμεις στο βόρειο Ιράκ δεν ήταν αρκούντως καθαρή ως προς την καταδίκη της επίθεσης και ως προς τον χαρακτηρισμό “τρομοκράτες” για τους κούρδους του ΡΚΚ. Και διαμήνυσε στην κυβέρνηση Μπάιντεν ότι, εάν θέλει την Τουρκία εταίρο στο ΝΑΤΟ πρέπει να ταχθεί καθαρά στο πλευρό της Τουρκίας:
«Εάν θέλετε να συνεχίσουμε την συμμαχία μας τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο ΝΑΤΟ, τότε πρέπει να σταματήσετε να στέκεστε στο πλευρό τρομοκρατών”, δήλωσε στις ΗΠΑ ο τούρκος πρόεδρος σύμφωνα με το Anadolu. “Εάν θέλετε να είστε με μία πλευρά, να είστε στο πλευρό μας».
Ο νέος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν δεν… του χάλασε το χατίρι. Στην επικοινωνία που είχε λίγη ώρα αργότερα – την πρώτη μεταξύ τους – με τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου εξέφρασε, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «τα συλλυπητήρια για τους θανάτους Τούρκων ομήρων στο βόρειο Ιράκ και επιβεβαίωσε την άποψή μας ότι οι τρομοκράτες του ΡΚΚ φέρουν ευθύνη».
Μπλίνκεν σε Τσαβούσογλου: “Διώξτε” τους S-400
Αυτό όμως ήταν μόνον ο πρόλογος και της επικοινωνίας, και του μηνύματος Μπλίνκεν. Διότι στην ουσία του ίδιου τηλεφωνήματος, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών έθεσε, με την σειρά του, τον βασικό και αδιαπραγμάτευτο όρο της Ουάσιγκτον, εάν η Τουρκία θέλει να είναι σύμμαχος και εταίρος των ΗΠΑ και σε διεθνές επίπεδο, και στο ΝΑΤΟ:
Σύμφωνα, και πάλι, με την ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «ο υπουργός Μπλίκεν προέτρεψε την Τουρκία να μην διατηρήσει το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400».
Ηταν η τρίτη, κατά σειρά, ευθεία προειδοποίηση που στέλνει η Ουάσιγκτον στην Αγκυρα για το θέμα των ρωσικών πυραύλων S-400 μετά τις αντίστοιχες που απηύθυναν ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του αμερικανού προέδρου Τζέικ Σάλιβαν αλλά και το Πεντάγωνο.
Οι όροι των ΗΠΑ στον Ερντογάν
Η προειδοποίηση αυτή, όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, οριοθετεί τελεσίδικα και το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να προσδοκά αναβαθμισμένο διάλογο με τις ΗΠΑ στην μετά Τραμπ εποχή.
Κατά τις ίδιες πηγές, αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνει τρεις πολύ συγκεκριμένους, και αδιαπραγμάτευτους, όρους:
- Τον οριστικό και πλήρη τερματισμό του προγράμματος των S-400 και αναθεώρηση της σχέσης της Αγκυρας με την Μόσχα. Οι ΗΠΑ δεν συζητούν κανέναν ενδιάμεσο συμβιβασμό – όπως π.χ. την πρόταση Ακάρ για διατήρηση των πυραύλων σε ανενεργό κατάσταση. Και δεν νοούν επίσης στρατηγική σχέση με την Τουρκία εντός ΝΑΤΟ όσο η Αγκυρα θα παίζει γεωπολιτικά παιχνίδια με την Ρωσία του Πούτιν.
- Αμεσα και απτά βήματα από την Τουρκία στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπου, πλην των άλλων, η κυβέρνηση Μπάιντεν δέχεται και ασφυκτικές πιέσεις από την Γερουσία. Και όταν οι ΗΠΑ μιλούν για σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το πρώτο που εννοούν και απαιτούν είναι – τουλάχιστον – η άμεση αποφυλάκιση του αντιφρονούντος επιχειρηματία Οσμάν Καβαλά. Δεν είναι, δε, καθόλου τυχαίο ότι το πρώτο στοιχείο που σημειώνεται στην χθεσινή ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι το ότι «ο υπουργός Μπλίνκεν τόνισε την σημασία των δημοκρατικών θεσμών και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
- Aποδοχή από την Αγκυρα του νέου status quo στην ανατολική Μεσόγειο – ήτοι, οι στρατηγικές συμμαχίες Ελλάδας και Κύπρου και Ισραήλ και Αίγυπτο, τις οποίες η νέα αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί κομβικής σημασίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Εδώ, οι ίδιοι διπλωματικοί κύκλοι τονίζουν με έμφαση την έτερη ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εκείνη που ακολούθησε την επικοινωνία Μπλίνκεν – Δένδια και έχει ρητή και ειδική αναφορά στην τριμερή “τρεις συν 1”, δηλαδή στην συμμαχία της Ελλάδας, του Ισραήλ, της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ως εκ τούτων, τα μεγάλα και δύσκολα διλήμματα βαρύνουν και πάλι την πλευρά Ερντογάν. Και, σύμφωνα με τα μηνύματα που εκπέμπονται από την Ουάσιγκτον, ο χρόνος για να τα απαντήσει δεν θα είναι απεριόριστος.
