Μέσα σε μία εβδομάδα ο Ταγίπ Ερντογάν καρατόμησε τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας, απέλυσε τον υποδιοικητή της και έστειλε την λίρα σε νέα βουτιά που ξεπερνά το 10%. Τώρα, σύμφωνα με όσα γράφονται στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, σχεδιάζει να «απολύσει» και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, και να «προσλάβει» στην θέση του την Τανσού Τσιλέρ για να βρει οικονομικά και γεωπολιτικά ερείσματα στα λόμπι της Ουάσιγκτον και στον Λευκό Οίκο του Μπάιντεν.
Το ερώτημα δεν είναι τι ακριβώς κάνει ο τούρκος πρόεδρος – αυτό μάλλον το απάντησε με απόλυτη ακρίβεια ο Φαΐκ Οζτράκ, εκπρόσωπος του τουρκικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος της αντιπολίτευσης: «Ο Ερντογάν», είπε, «τον έναν διοικητή της κεντρικής τράπεζας τον τελείωσε επειδή δεν μείωσε τα επιτόκια, τον δεύτερο τον απομάκρυνε επειδή δεν αύξησε τα επιτόκια, τον τρίτο τον έδιωξε επειδή αύξησε τα επιτόκια και τώρα τον τέταρτο τον έφερε για να μειώσει τα επιτόκια».
Ο Ερντογάν χτίζει τεχνητή ευημερία για να πάει σε πρόωρες εκλογές
Το πρώτο και βασικό ερώτημα είναι γιατί το κάνει- γιατί «τζογάρει» την τύχη της λίρας και της χώρας του με την διαρκή εργαλειοποίηση της οικονομικής και πολιτικής ανορθοδοξίας.
Εδώ, την – μάλλον κυνική – απάντηση ίσως δίνουν οι Times: Η στρατηγική του τούρκου προέδρου, όπως γράφουν, είναι να διατηρήσει την οικονομία θερμασμένη με φθηνό δανεισμό, στοχεύοντας στην ανάκτηση της προσωπικής του δημοτικότητας και στην προσωπική πολιτική του διάσωση πιθανώς με πρόωρες εκλογές.
“Η χαλάρωση της πιστωτικής πολιτικής και η παροχή φθηνού δανεισμού δημιουργεί αυτή την ατμόσφαιρα τεχνητής ευημερίας», λέει στους Times ο Σινάν Ουλγκέν, πρόεδρος του Κέντρου Μελετών για τα Οικονομικά και την Εξωτερική Πολιτική της Κωνσταντνούπολης, εξηγώντας:
«Προσπαθεί να διατηρήσει τη ροή δανεισμού και την οικονομική ανάπτυξη, ιδιαίτερα μέσω του κατασκευαστικού τομέα, μέχρι να γίνουν εκλογές. Εάν αυτό οδηγήσει σε αύξηση των ποσοστών υποστήριξής του, πιθανόν να πάει σε πρόωρες εκλογές – πριν από τις προγραμματισμένες κάλπες του 2023. Αλλά είναι περισσότερο πιθανό ότι το τέλος θα φέρει δάκρυα».
Η λίρα οδεύει, με μαθηματική ακρίβεια, στην κατάρρευση
Το δεύτερο και, επακόλουθο ερώτημα, είναι πόσες πιθανότητες έχει ο Ερντογάν να του βγει και το «τζογάρισμα» και το οικονομικό και πολιτικό στοίχημα.
Επ’ αυτού, ούτε οι αναλυτές, ούτε οι δημοσκοπήσεις είναι – μέχρι στιγμής τουλάχιστον – γενναιόδωροι μαζί του. Σε όλες τις τελευταίες μετρήσεις το κόμμα του Ερντογάν, το AKP φαίνεται να παίρνει ένα 29%, τη χαμηλότερη επίδοση στην σχεδόν 20ετή ιστορία του. Και δείχνει να διατηρεί μία ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία μόνον χάρη στον συνασπισμό του με το υπερ-εθνικιστικό MHP, το οποίο πιέζει για την απαγόρευση του HDP.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία, ανεξαρτήτως του πρόσκαιρου φθηνού χρήματος, όλοι ι διεθνείς οίκοι βλέπουν την λίρα – που χθες είχε κατρακυλήσει στις 8,28 ανά δολάριο- να βυθίζεται στην ισοτιμία των δέκα λιρών ανά δολάριο το αργότερο μέσα σε ένα εξάμηνο. Για μια χώρα υπερδανεισμένη και «στεγνή» ήδη από συναλλαγματικά αποθέματα αυτό μπορεί να σημαίνει διπλό, νομισματικό και τραπεζικό, κραχ.
Ο δρόμος της παράνοιας (και της καταστροφής)
Ο Ντέσμοντ Λάκμαν, πρώην υποδιευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όλο αυτό το περιγράφει μάλλον γλαφυρά:
«Για όσους οι θεοί επιθυμούν την καταστροφή τους», λέει, “τους εξωθούν στην παράνοια. Και αυτό οπωσδήποτε ανακλάται στην συμπεριφορά του Ερντογάν , τουλάχιστον στον τομέα των οικονομικών του επιλογών. …
…Χωρίς συναλλαγματικά αποθέματα, λόγω της ανάλωσής τους στην υπεράσπιση του εθνικού νομίσματος, και με ένα δυσθεώρητα υψηλό βραχυπρόθεσμο χρέος για τις δυνατότητες της τουρκικής οικονομίας, όπως επίσης και με την τουριστική βιομηχανία, την βασική πηγή συναλλάγματος σε χειμέρια νάρκη λόγω της πανδημίας, η χώρα βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια σε οδυνηρή κρίση».
Εάν η εκτίμηση αυτή επαληθευτεί, τότε και ο ίδιος ο Ερντογάν βαδίζει, αντί της θριαμβευτικής επανεκλογής, σε προσωπικό πολιτικό Βατερλώ…
