Ένα άρθρο των New York Times για την επικρατούσα κατάσταση στη Συρία ζωντανεύει έναν από τους «εφιάλτες» του Ερντογάν, και βάζει «φυτίλι» στις αναθεωρητικές τάσεις του καθεστώτος του, όσον αφορά στις συνθήκες που ορίζουν τα σύνορα της Τουρκίας.
Στο ρεπορτάζ της εφημερίδας, η κατάσταση που περιγράφεται στη Συρία είναι δραματική: η οικονομία, μετά από δέκα χρόνια πολέμου έχει καταρρεύσει τελείως, οι πολίτες αναγκάζονται να πουλάν ακόμα και τα μαλλιά τους για να βγάλουν κάποια χρήματα για να ζήσουν, το νόμισμα έχει καταρρεύσει τελείως, και ο ηγέτης της χώρας -και νικητής του πολέμου- Μπασάρ αλ Άσαντ μοιάζει να είναι τελείως αποκομμένος από την πραγματικότητα που βιώνουν οι πολίτες της χώρας.
Ο τουρκικός εφιάλτης
Ακόμα χειρότερα, οι πετρελαιοπηγές της Συρίας βρίσκονται στα βορειοανατολικά της χώρας, σε περιοχές ελεγχόμενες από τους Κούρδους, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ στη μάχη κατά του ISIS -παρότι ο Τραμπ τους εγκατέλειψε σε κάποια φάση, αφήνοντάς τους στα χέρια του Ερντογάν-, όπως και τα πιο εύφορα εδάφη της χώρας, ενώ ο αλ Άσαντ έχει μακρά συμμαχία με τη Ρωσία και το Ιράν, που όμως δεν μπορούν να παράσχουν οικονομική βοήθεια, καθώς και αυτές υποφέρουν από κυρώσεις των ΗΠΑ.
Και, κάπου εδώ βρίσκεται το πρόβλημα του Ερντογάν, ο οποίος ονειρεύεται μια Τουρκία που θα απλώνεται στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας -έστω και ως επιρροή. Μιας αυτοκρατορίας που το 1920 ουσιαστικά διαλύθηκε με τη Συνθήκη των Σεβρών, η οποία όριζε ότι τα εδάφη της θα διαμελιστούν ανάμεσα στο Κουρδιστάν, την Αρμενία, την Ελλάδα, τη Βρετανία, τη Γαλλία, και την Ιταλία. Η συνθήκη αυτή δεν εφαρμόστηκε ποτέ, ωστόσο αποτελεί έναν εφιάλτη για τους εθνικιστές της Τουρκίας.
Το «σύνδρομο των Σεβρών»
Βάσει της συνθήκης -η οποία αντικαταστάθηκε από τη συνθήκη της Λωζάννης- η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέδιδε την κυριαρχία της Μεσοποταμίας (Ιράκ), της Παλαιστίνης και της Υπεριορδανίας στην Βρετανία μέσω της Βρετανικής «Εντολής», τη Συρία και τον Λίβανο στη Γαλλία, μέσω της Γαλλικής «Εντολής», και δεχόταν την υπαγωγή της Ανατολίας στη σφαίρα επιρροής της Ιταλίας. Η Χετζάζ (μέρος της σημερινής Σαουδικής Αραβίας), το Κουρδιστάν και η Αρμενία θα γίνονταν ανεξάρτητα κράτη.
- Μάλιστα, ιστορικοί και πολιτικοί αναλυτές έχουν «εφεύρει» τον όρο «σύνδρομο των Σεβρών» για να περιγράψουν τον τρόμο που η συνθήκη προκάλεσε στην Τουρκία, και ο οποίος περιγράφεται ως «η αντίληψη ότι η χώρα είναι περικυκλωμένη από εχθρούς που προσπαθούν να διαλύσουν το τουρκικό κράτος» κι ο οποίος αποτελεί σημαντική συνιστώσα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμίαπό τον Ερντογάν
Όπως ανέφερε η γαλλική εφημερίδα Le Monde, η ημέρα που επελέγη για την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τζαμί (24 Ιουλίου) δεν επελέγη τυχαία, καθώς εκείνη την ημέρα συμπληρώνεται η 97η επέτειος από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης.
- «Στο μυαλό του Ερντογάν και των ακροδεξιών συνεργατών του, οι οποίοι συσπειρώθηκαν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, αυτό είναι θέμα αποτροπής της παγίδας μιας “νέας Συνθήκης των Σεβρών”», σημείωνε η εφημερίδα.
Ακόμα και ο ίδιος ο Ερντογάν μνημόνευσε την συνθήκη αυτή κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον πρώην ηγέτη της Λιβυής, Φαγέζ αλ-Σάρατζ σε ένα πρώην οθωμανικό παλάτι στην Κωνσταντινούπολη. Σε μια από της συνεδρίες που οδήγησαν στην παράνομη θαλάσσια συμφωνία μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης ο Ερντογάν είπε ότι «χάρη σε αυτήν τη στρατιωτική και ενεργειακή συνεργασία, ανατρέψαμε τη Συνθήκη των Σεβρών».
Οι κουρδικοί θύλακες
Ωστόσο, οι κουρδικοί θύλακες στη Συρία και το Ιράκ αποτελούν το τεράστιο «αγκάθι» που αναζωπυρώνει τους φόβους της Άγκυρας για αναβίωση της συνθήκης των Σεβρών. Πολλώ δε μάλλον που η κυβέρνηση Μπάιντεν επαναφέρει σε ενεργό δράση πρόσωπα που ήταν «κλειδιά» στη συνεργασία των ΗΠΑ με τους Κούρδους, όπως ο Brett Mc Gurck, την επιστροφή του οποίου η Άγκυρα θεωρεί ως οριακά επιθετική κίνηση.
Καθώς οι εξελίξεις στην περιοχή είναι ραγδαίες, η Τουρκία δεν κρύβει τον εκνευρισμό της, καθώς βλέπει τον «εφιάλτη» των Σεβρών να ζωντανεύει ξανά και να απειλεί τα κυριαρχικά όνειρά της.
