Του Παναγιώτη Χαλβατσιώτη
Τα γεννητικά τροποποιημένα τρόφιμα προέκυψαν μετά από γονιδιακή παρέμβαση αφού τους ενσωματώθηκαν γονίδια για να αποκτήσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έτσι η σπορά τους οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή με πιο υγιή καρπό, αυξημένη αντοχή σε αρνητικές περιβαλλοντικές συνθήκες (πάγος, καύσωνας, ξηρασία) και αυξημένη αντοχή σε παράσιτα.
Τα τελευταία χρόνια γονιδιακές επεμβάσεις σε φυτά τους επέτρεψαν να διαθέτουν εκτός από τη θερμιδική τους αξία και φαρμακευτικές ιδιότητές, με θετικές επιδράσεις σε χρόνια προβλήματα υγείας. Για να διαπιστωθεί όμως αν αυτά τα γεννητικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι ασφαλή, θα πρέπει να συνεργαστούν Κρατικοί φορείς και η επιστημονική κοινότητα διερευνώντας τις επιδράσεις στα πλαίσια της προαγωγής της υγείας αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η γενετική έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου τα τελευταία 30 χρόνια που έχουν οδηγήσει σε μείωση της ευρείας χρήσης τοξικών ουσιών όπως τα παρασιτοκτόνα κατά 37% με αύξηση στην παραγωγικότητα της πρωτογενούς παραγωγής μέχρι και κατά 68% σε διάφορες χώρες όπως οι ΗΠΑ, Καναδάς, Αργεντινή, Αυστραλία και Βραζιλία.
Συνυπάρχει η υποθρεψία και παχυσαρκία
Ο συνολικός πληθυσμός της γης το 2023 σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 8 δις. κατοίκους και γύρω στα 828 εκατ. αδυνατούν να εξασφαλίσουν την τροφή τους λόγω λιμών, με αποτέλεσμα να καταγράφονται 25 χιλ. θάνατοι ημερησίως. Από την άλλη μεριά στις αναπτυγμένες χώρες οι κάτοικοι υποφέρουν από μη μεταδιδόμενα νοσήματα που σχετίζονται με την παχυσαρκία και που οδηγούν στο θάνατο όπως είναι οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος, τα εγκεφαλικά και η παχυσαρκία. Έτσι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι 1 στους 9 συνανθρώπους μας βρίσκεται σε καθεστώς πείνας και 1 κάθε 8 είναι παχύσαρκος, ενώ όλοι μας είμαστε εκτεθειμένοι στις επιβαρύνσεις της κλιματικής αλλαγής η οποία επιδρά αρνητικά στην απόδοση των ορυζώνων. Επομένως έχουμε το παράδοξο στο να συνυπάρχει η υποθρεψία και παχυσαρκία με παράλληλη συνεχή αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού.
Το “μωβ ρύζι”
Είναι λοιπόν απαραίτητο αφενός να αυξηθεί η παραγωγή ρυζιού ώστε να καταπολεμηθεί η πείνα σκεπτόμενοι παράλληλα και την μελλοντική αύξηση του πληθυσμού, αλλά και ταυτόχρονα με κάποιο τρόπο το ρύζι να έχει φαρμακευτικές ιδιότητες προστατευτικές της υγείας των παχύσαρκων συνανθρώπων μας.
Έτσι οι γενετιστές δημιούργησαν μια ποικιλία ρυζιού με μωβ απόχρωση η οποία εξασφαλίζει μεγαλύτερη παραγωγή αλλά ο καρπός την ίδια στιγμή έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες. Το 2050 όμως, αν δεν αλλάξει κάτι, αναμένεται η παραγωγή του ρυζιού να έχει μειωθεί κατά 8% λόγω των θερμοκρασιακών αναστροφών. Αξίζει να αναφερθεί ότι η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε ασταθείς καιρικές συνθήκες με αύξηση στη συχνότητα φυσικών καταστροφών που επιδρούν αρνητικά στην αγροτική παραγωγή. Σε πλημύρες είναι γνωστό ότι αυξάνονται τα παράσιτα στις καλλιέργειες, μειώνεται η ανθοφορία ενώ η ξηρασία οδηγεί σε μειώσεις παραγωγής και απώλειες καλλιεργήσιμων γαιών.
Ο «μωβ» ή «κόκκινος» γενετικά τροποποιημένος κόκκος ρυζιού δεν είναι μόνο πλούσιος σε υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αλλά είναι πλούσιος σε φαινόλες, φλαβονοειδή, καρωτενοειδή, φυτοστερόλες, βιταμίνη Ε, ανθοκυανίνες και πολλά άλλα αντιοξειδωτικά στοιχεία. Αυτά τα δραστικά βιομόρια κατέχουν αντιδιαβητικές, αντιφλεγμονώδεις και αντικαρκινικές ιδιότητες που προστατεύουν τους διατρεφόμενους με αυτούς τους γενετικά τροποποιημένους κόκκους ρυζιού. Μια πρόσφατη έρευνα που αφορά την χορήγηση μιας νέας σειράς γενετικά τροποποιημένου ρυζιού σε υγιείς εθελοντές, κατέγραψε ότι με την κατανάλωσή του το ρύζι αυτό φαίνεται ότι προκαλεί μια αύξηση των επιπέδων GLP-1 μιας ουσίας που έχει ισχυρή αντιδιαβητική δράση και οδηγεί σε απώλεια σωματικού βάρους.
Ενημερωτικά, το πλέον πολυδιαφημισμένο τον τελευταίο καιρό αντιδιαβητικό φάρμακο που οδηγεί σε απώλεια σωματικού βάρους και είναι πλέον δυσεύρετο στην ελληνική φαρμακευτική αγορά, είναι ένα συνθετικό ανάλογο που δραστηριοποιεί δράσεις του GLP-1 στον οργανισμό. Η διατροφή λοιπόν με το γενετικά αυτό τροποποιημένο ρύζι προστατεύει από παχυσαρκία και διαβήτη.
Πριν από ένα έτος, το υπουργείο γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) έδωσε την έγκριση καλλιέργειας της γενετικά τροποποιημένης «μωβ» ντομάτας, με καρπό εμπλουτισμένο σε αντιοξειδωτικά που στα πειραματόζωα μείωσε τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο κατά 30%. Οι πρόοδοι λοιπόν της βιολογίας έχουν προσθέσει και άλλες δυνατότητες στους βιολογικά τροποποιημένους καρπούς ώστε να μην απαντούν μόνο στις προκλήσεις της έλλειψης τροφίμων αυξάνοντας την θερμιδική αξία της σοδειάς αλλά διαθέτουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιομόρια με φαρμακευτικές ιδιότητες.
Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
Όλες οι επιστημονικές εταιρίες συνιστούν την κατανάλωση του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου σε αντικατάσταση των ζωικής προέλευσης λιπών, γιατί εκτός από την υπέροχη γεύση του έχει και ισχυρή θεραπευτική αξία. Οι ιαματικές αυτές ιδιότητες του ελαιόλαδου αποδίδονται στις φαινόλες και τοκοφερόλες που εμπεριέχονται και έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Σε μια πρόσφατη μετανάλυση που δημοσίευσε η επιστημονική ομάδα που είχα την τιμή να συμμετέχω, από τη μελέτη του ιατρικού ιστορικού 17.369 ασθενών με κακοήθεια σε σύγκριση με 28.294 υγιείς εθελοντές, αποδείχθηκε ότι η διατροφή με έξτρα παρθένο ελαιόλαδο μείωσε κατά 31% τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου μαστού, ουροποιητικού, πεπτικού, ρινοφάρυγγα, στοματικής κοιλότητας, λάρυγγα, τραχείας και του οισοφάγου.
Η μελέτη μας αυτή δημοσιεύτηκε το 2023 στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό ¨PLOS ONE¨. Η φύση λοιπόν φαίνεται ότι έχει δημιουργήσει με την εξέλιξη τις δικές της ισχυρές γενετικά τροποποιητικές ποικιλίες όπως η «κορωνέϊκη» ελιά, η οποία καταγράφηκε ότι διαθέτει την υψηλότερη παρουσία αντιοξειδωτικών και προφανώς προστατεύει ισχυρότερα την υγεία αφού αποτελεί φυσική ασπίδα προστασίας σε κακοήθειες και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Συμπερασματικά λοιπόν, οι προκλήσεις του σήμερα οδηγούν την επιστημονική κοινότητα να δώσει απαντήσεις που η φύση ήδη προσφέρει απλόχερα μέσω της εξέλιξης των ειδών και που οφείλουμε να ανακαλύψουμε πριν οδηγηθούμε σε γενετικές τροποποιήσεις με άγνωστο μέλλον.
______
(*) Ο Παναγιώτης Χαλβατσιώτης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
