Κάθε εβδομάδα με τον Κώστα Μποτόπουλο
Το νήμα που ενώνει, και που συγχρόνως χωρίζει, την αλήθεια των αριθμών από την αλήθεια της ζωής είναι λεπτό, ειδικά στο χώρο της οικονομίας-γι’ αυτό η αντοχή του πρέπει να δοκιμάζεται τακτικά. Η πρώτη μεταπασχαλινή εβδομάδα έδωσε μια ακόμα ευκαιρία για ένα τέτοιο, διεθνές και εθνικό, τεστ αυτογνωσίας.
Οι αριθμοί «μιλούν», σε πολλά επίπεδα, για ξεπέρασμα των προσδοκιών. Με τις προσδοκίες, όμως, δεν γεμίζει ούτε η κοιλιά ούτε η ψυχή.
Ο ενθουσιασμός του Economist
Ένα υπερενθουσιώδες δημοσίευμα του υπερκαπιταλιστικού, κι εξίσου έγκριτου, περιοδικού Economist (“America’s economic outperformance is a marvel to be hold”, 13/4/2023) μάς θύμισε μια κάπως ξεχασμένη όψη της αμερικανικής οικονομίας: παρά το «ξύλο που τρώει» διεθνώς και συνεχώς, την πίεση και τον ανταγωνισμό της Κίνας και τη γκρίνια των ίδιων της των κατοίκων (πλην του πολύ πλουσίων), η Αμερική παραμένει –μια αντοχή που είναι από μόνη της κρίσιμη- η πλουσιότερη -όχι σε απόλυτους αριθμούς, αλλά με κριτήριο την εμπιστοσύνη των αγορών και τον κατά κεφαλήν πλούτο των ίδιων γκρινιάρηδων κατοίκων της-, η πιο παραγωγική –στους πιο πολλούς και διαφορετικούς τομείς- και η πιο τεχνολογικά και ερευνητικά πιο προηγμένη –άρα, από αυτή την άποψη, η πιο νεωτερική- χώρα του κόσμου.
Ο ανελεύθερος κρατικός καπιταλισμός
Η Κίνα, από την πλευρά της, αυτός ο γίγαντας του «ανελεύθερου κρατικού καπιταλισμού», ξύπνησε γρήγορα από το λήθαργο στον οποίο την είχε προσωρινά ρίξει η πολιτική «μηδενικής ανοχής» (δηλαδή κλεισίματος των πάντων) λόγω covid: αύξηση του ΑΕΠ κατά 4.5% το πρώτο τρίμηνο του 20123 (υψηλότερη ακόμα και από τις προβλέψεις των όχι ιδιαίτερα διακρινόμενων για την ουδετερότητα τους κρατικών αξιωματούχων), αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 3.9%, πληθωρισμός 0.7%.
Όλες αυτές οι επιδόσεις είναι μακράν καλύτερες από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές και αμερικανικές, κάτι που εξηγεί την έμμεση εξάρτηση, και το αντίστοιχο δέος, της Ευρώπης και το οριστικό ξεπέρασμα, με τον αντίστοιχο φθόνο, των ΗΠΑ σε απόλυτα μεγέθη και, ίσως, και σε δυνατότητα επιρροής.
Η Ευρωζώνη ελπίζει στο μέλλον
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ειδικότερα η Ευρωζώνη, δεν τα πήγε κι αυτή διόλου άσχημα στο πρώτο τρίμηνο της χρονιάς που διανύουμε –τα πήγε μάλιστα πολύ καλύτερα από ό,τι περίμενε σε καιρό πολέμου και ύφεσης. Ένας συνδυασμός υπό σχετική συγκράτηση πληθωρισμού, φτηνότερου από τους φόβους φυσικού αερίου, ήπιου χειμώνα που περιόρισε τα ενεργειακά προβλήματα και «λάφυρων» από το Brexit(αύξηση μεριδίου στις κεφαλαιαγορές, μετακινήσεις εταιριών και τραπεζών, δημιουργία πόλων έλξης κεφαλαίων πέρα από το Λονδίνο) οδήγησε στο θαυμαστό αποτέλεσμα μιας ανάπτυξης 0.9% (από 0.7% που αναμενόταν), σχετικά καλού οικονομικού κλίματος και ελπίδων για καλύτερο μέλλον.
Θετικά τα νούμερα για την Ελλάδα, αλλά…
Και για τη χώρα μας –το έχουμε πει αρκετές φορές- τα νούμερα είναι θετικά: μείωση του δημοσίου χρέους(που παραμένει ωστόσο στο όχι ιδιαίτερα κολακευτικό 143.6% του ΑΕΠ), περιορισμός του ελλείμματος (που στηρίζει την ανάπτυξη αλλά δεν εγγυάται την εκτίναξη του ελατηρίου), αύξηση ξένων επενδύσεων κατά πάνω από 100% (αλλά από πολύ χαμηλή βάση και χωρίς το αναγκαίο άλμα στην ανταγωνιστικότητα), πρωτιά στην απορρόφηση ευρωπαϊκών πόρων (αλλά χωρίς ακόμη απτή επίπτωση ούτε στις υποδομές ούτε στην ποιότητα ζωής), συγκράτηση του πληθωρισμού και της ανεργίας (αλλά στα οριακά βιώσιμα επίπεδα του 10-11%), αύξηση των φορολογικών εσόδων (αλλά όχι πάταξη της υψηλής φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής). Ένα στοιχείο δίνει με ενάργεια τη γενική εικόνα: παρά τη βελτίωση, η Ελλάδα παρουσιάζει το τρίτο μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στην ΕΕ και τον επίσης τρίτο χειρότερο βαθμό σύγκλισης προς τον ευρωπαϊκό μέσο οικονομικό όρο(68%).
Πίσω από τους αριθμούς
Και στις άλλες περιπτώσεις, πίσω από τους αριθμούς κρύβεται μια λιγότερο ευχάριστη πραγματικότητα. Οι ΗΠΑ έχουν μεγάλο πρόβλημα ανισοτήτων, ηγεσίας, πολιτικού και κοινωνικού κλίματος, θέσης στο νέο παγκόσμιο καταμερισμό. Η Κίνα είναι περίκλειστη και αδιαφανής, έχει πήλινα πόδια, αφού στηρίζεται στον όγκο και όχι στην ποιότητα, και θα πληρώσει αργά ή γρήγορα –ίσως με τίμημα την παγκόσμια ειρήνη, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία- την αποστροφή της προς τη δημοκρατία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκ φύσεως μετεωρίζεται, νομοθετεί περισσότερο από ό,τι υλοποιεί, βρίσκεται πάντα υπό το φάσμα της «λιτότητας» (ολλανδικής πλέον έμπνευσης) και επιπλέον βαρύνεται, ειδικά φέτος, από την εξασθένιση, οικονομική και πολιτική, των δυο «ατμομηχανών» της (της Γερμανίας, ιδίως, αλλά και της Γαλλίας του αδέξια φιλόδοξου Μακρόν). Μικρή παρηγοριά για την Ελλάδα ότι δεν έχει τέτοια παγόβουνα μπροστά –αλλά τουλάχιστον, και προς το παρόν, δικαιούται να κοιτάει μπροστά.
Κώστας Μποτόπουλος
